Skargi przeciwko państwu członkowskiemu

Skargi przeciwko państwu członkowskiemu skarga wnoszona przez Komisję (art. 258 TFUE dawny art.226 TWE); skarga wnoszona przez państwo członkowskie (art. 259 TFUE dawny art.227 TWE); skarga Komisji o niewykonanie wyroku ETS (art. 260 TFUE dawny art.228 TWE);

Skarga Komisji Artykuł 258 (dawny artykuł 226 TWE) Jeśli Komisja uzna, że Państwo Członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów, wydaje ona uzasadnioną opinię w tym przedmiocie, po uprzednim umożliwieniu temu Państwu przedstawienia swych uwag. Jeśli Państwo to nie zastosuje się do opinii w terminie określonym przez Komisję, może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Postępowanie inicjowane przez Komisje podstawa prawna art. 4 ust. 3 TUE – zasada lojalnej współpracy Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Unia i Państwa Członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z Traktatów. Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii. Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii.

Postępowanie inicjowane przez Komisje podstawa prawna art. 17 TUE – Komisja jako strażnik Traktatów 1.   Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa ona nad stosowaniem Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. (…)

Skarga Komisji ETAPY POSTĘPOWANIA Procedura wstępna (nieformalna) – polega na poinformowaniu państwa przez Komisję o tym, że zdaniem Komisji państwo dopuszcza się naruszenia prawa wspólnotowego oraz na poszukiwaniu rozwiązania tej sytuacji przez Komisję i zainteresowane państwo (możliwość ugody). Procedura zasadnicza (formalna) – najpierw Komisja przesyła państwu pismo ostrzegawcze (formalne ostrzeżenie), informujące o zarzucanym państwu naruszeniu prawa WE i wyznaczające termin dla jego usunięcia. Po bezskutecznym upływie tego terminu, Komisja przekazuje państwu członkowskiemu umotywowaną (uzasadnioną) opinię, w sposób szczegółowy opisującą naruszenie, jakiego zdaniem Komisji dopuściło się państwo członkowskie oraz wskazującą termin na usunięcie naruszenia. Procedura sądowa – postępowanie przed ETS wszczynane na skutek skargi Komisji, którą ta może złożyć po bezskutecznym upływie terminu wskazanego w umotywowanej opinii. Kończy się wydaniem orzeczenia, w którym Trybunał odrzuci skargę jako niedopuszczalną (postanowieniem) bądź oddali ją (jako niezasadną) albo uwzględni, czyli stwierdzi naruszenie zobowiązania wspólnotowego przez państwo członkowskie.

Umotywowana opinia 39/72 Komisja v. Republika Włoska 9. Przedmiot skargi z art.art. 169 Traktatu jest określony w umotywowanej opinii Komisji. Nawet, jeśli naruszenie zostało wyeliminowane po upływie terminu wynikającego z paragrafu 2 tego artykułu, prowadzenie postępowania nie jest bezprzedmiotowe (...). 11. Co więcej, wobec zarówno opóźnienia w wykonaniu, jak i ostatecznego niewykonania, orzeczenie Trybunału wydane w oparciu o art 169 i art. 171 Traktatu może mieć kluczowe znaczenie dla określenia odpowiedzialności państwa członkowskiego za jego naruszenie, wobec innych państw członkowskich, Wspólnoty lub podmiotów prywatnych.

Etap przedsądowy Sprawa 1/00 Komisja v. Republika Francuska (brytyjska wołowina) 53. (...) Należy zauważyć, że funkcją etapu przedsądowego postępowania określonego w art. 226 TWE jest umożliwienie zainteresowanemu państwu członkowskiemu wykonania swojego zobowiązania wynikającego z prawa wspólnotowego względnie wykonania jego prawa do obrony przed skargą Komisji. Właściwy przebieg tego [etapu] postępowania stanowi istotną gwarancję traktatową nie tylko ochrony uprawnień zainteresowanego państwa, ale również tego, że w dalszym toku postępowania jego zakres przedmiotowy będzie obejmował jasno zdefiniowany spór (...) 54. Z powyższej funkcji wynika, że celem formalnego ostrzeżenia jest, po pierwsze, wyznaczenie zakresu przedmiotowego sporu i wskazanie państwu członkowskiemu, do którego zwrócono się o ustosunkowanie się, czynników umożliwiających mu przygotowanie swej linii obronnej, a po drugie, umożliwienie państwu członkowskiemu dostosowanie [do prawa wspólnotowego] zanim skarga zostanie skierowana do Trybunału (...).

Umotywowana opinia Sprawa 301/81 Komisja v. Królestwo Belgii 8. (...) Umotywowana opinia musi zawierać spójne wskazanie przyczyn, które doprowadziły Komisję do uznania, że dane państwo nie wykonało zobowiązania traktatowego. Komisja nie musi więc odnosić się do jakichkolwiek trudności wynikających z zastosowania dyrektywy.

Umotywowana opinia Sprawa 7/69 Komisja v. Włochy Z uwagi na wagę, jaką Traktat przywiązuje do skargi przysługującej Wspólnocie przeciwko państwom członkowskim za naruszenie zobowiązań wspólnotowych, postępowanie oparte o art. 169 jest uwarunkowane gwarancjami, które nie mogą być nieprzestrzegane, w szczególności wobec zobowiązania wynikającego dla państw członkowskich z art. 171, do podjęcia w rezultacie powyższej skargi środków koniecznych do zastosowania się do orzeczenia Trybunału. W związku z tym, Trybunał nie może wydać w niniejszej sprawie orzeczenia o niewywiązaniu się państwa członkowskiego ze zobowiązania, które to niewywiązanie się miało nastąpić po zmianie przepisów w toku przedmiotowego postępowania, nie naruszając tym samym uprawnień państwa członkowskiego do przedstawienia argumentów na swoją obronę, opartych na zarzutach sformułowanych zgodnie z procedurą wskazaną w art. 169. W tych okolicznościach Komisja powinna wszcząć nowe postępowanie zgodnie z art. 169 TWE, odnośnie skutków Dekretu Nr 319 (...).

Wniesienie skargi do TS Wniesienie skargi przeciwko państwu do TS jest dyskrecjonalnym uprawnieniem Komisji Środki tymczasowe: Artykuł 278 Skargi wniesione do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie mają skutku zawieszającego. Jednakże Trybunał może, jeśli uzna, że okoliczności tego wymagają, zarządzić zawieszenie wykonania zaskarżonego aktu. Artykuł 279 W sprawach, które rozpatruje, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej może zarządzić niezbędne środki tymczasowe.

uzasadniona opinia oraz skarga Komisji muszą opierać się na tych samych zarzutach co wezwanie do usunięcia uchybienia rozpoczynające postępowanie poprzedzające wniesienie skargi Prawidłowość postępowania poprzedzającego wniesienie skargi stanowi istotną gwarancję nie tylko ochrony praw danego państwa członkowskiego, lecz także zapewnienia, że ewentualne postępowanie sporne będzie miało za przedmiot jasno określony spór (C‑79/09 Komisja przeciwko Niderlandy, pkt 21).

postępowanie poprzedzające wniesienie skargi ma trzy następujące cele: umożliwienie państwu członkowskiemu zaprzestania ewentualnego naruszenia, umożliwienie mu wykonania jego prawa do obrony i określenie przedmiotu sporu w celu ewentualnego wniesienia sprawy do Trybunału (C‑362/01 Komisja przeciwko Irlandii, pkt 18)

jeżeli naruszenie miało nastąpić po przedstawieniu zarzutów, postępowanie nie może być kontynuowane bez naruszenia tym samym uprawnień państwa członkowskiego do przedstawienia argumentów na swoją obronę, opartych na zarzutach sformułowanych zgodnie z procedurą wskazaną w art. 258 TFUE (zob. wyrok 7/69 Komisja przeciwko Włochom pkt. 5-6).

Okoliczności egzoneracjne Siła wyższa – nieprzewidziane i niemożliwe do przewidzenia i niemożliwe do odparcia zdarzenie (nie obejmuje okoliczności natury czysto wewnętrznej); może usprawiedliwiać jedynie adekwatne i konieczne naruszenie Bezprawność środka UE – środkiem służącym kontroli legalności aktu wspólnotowego jest procedura z art. 263 TFUE; jeśli zatem państwo nie skorzystało z przysługującej mu skargi bezpośredniej, nie może powoływać zarzutu bezprawności

Okoliczności egzoneracjne Zasada wzajemności – zasada wzajemności i ustanowiony Traktatem system kontroli sądowej Brak inercji lub celowego niewykonania zobowiązania – dopuszczalność wniesienia skargi jest uzależniona wyłącznie od stwierdzenia obiektywnego naruszenia

Skutki orzeczenia 39/72 Komisja przeciwko Włochy „orzeczenie wydane na podstawie art. 169 i 171 Traktatu może mieć kluczowe znaczenie dla określenia odpowiedzialności państwa członkowskiego za jego naruszenie wobec innych państw członkowskich, Wspólnoty lub podmiotów prywatnych” Odpowiedzialność odszkodowawcza państw wobec jednostek Art. 417 k.c. wymóg prejudykatu

Skutki orzeczenia Artykuł 260 (dawny artykuł 228 TWE) 1. Jeśli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdza, że Państwo Członkowskie uchybiło jednemu ze zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów, Państwo to jest zobowiązane podjąć środki, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału.

Skarga państwa członkowskiego Artykuł 259 (dawny artykuł 227 TWE) Każde Państwo Członkowskie może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jeśli uznaje, że inne Państwo Członkowskie uchybiło jednemu ze zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów. Zanim Państwo Członkowskie wniesie przeciwko innemu Państwu Członkowskiemu skargę opartą na zarzucanym naruszeniu zobowiązania, które na nim ciąży na podstawie Traktatów, powinno wnieść sprawę do Komisji. Komisja wydaje uzasadnioną opinię, po umożliwieniu zainteresowanym Państwom przedstawienia, na zasadzie spornej, uwag pisemnych i ustnych. Jeśli Komisja nie wyda opinii w terminie trzech miesięcy od wniesienia sprawy, brak opinii nie stanowi przeszkody we wniesieniu sprawy do Trybunału.

Postępowanie inicjuje państwo członkowskie Komisja wysłuchuje obydwu państw i podejmuje próbę polubownego rozwiązania sporu W ciągu trzech miesięcy Komisja może wszcząć postępowanie i wydać umotywowaną opinię W przypadku braku w w.w. terminie umotywowanej opinii, państwo członkowskie może samodzielnie wnieść sprawę do Trybunału W praktyce rzadko wykorzystywana skarga (trzy sprawy przed ETS)

Skarga Komisji o niewykonanie wyroku ETS Artykuł 260 (dawny artykuł 228 TWE) 2. Jeżeli Komisja uzna, że dane Państwo Członkowskie nie podjęło środków zapewniających wykonanie wyroku Trybunału, może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, po umożliwieniu temu Państwu przedstawienia uwag. Wskazuje ona wysokość ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej do zapłacenia przez dane Państwo Członkowskie, jaką uzna za odpowiednią do okoliczności. Jeżeli Trybunał stwierdza, że dane Państwo Członkowskie nie zastosowało się do jego wyroku, może na nie nałożyć ryczałt lub okresową karę pieniężną. Procedura ta nie narusza artykułu 259.

C-387/97 Komisja przeciwko Grecji „W braku odmiennych postanowień Traktatu, Komisja może przyjąć wskazówki odnośnie określania sposobu obliczania ryczałtu pieniężnego bądź kary pieniężnej, których zastosowania się domaga, w szczególności celem zapewnienia równego traktowania państw członkowskich. (…) Komisja uważa, że wysokość kary powinna być obliczana w oparciu o podstawowe kryteria: powagi naruszenia, czasu jego trwania oraz potrzeby zapewnienia, by kara zniechęcała do utrzymywania naruszenia i dopuszczania się kolejnych naruszeń. (…) Sugestia Komisji, by brać pod uwagę produkt krajowy brutto państwa członkowskiego oraz liczbę głosów w Radzie wydaje się stosowna, gdyż uwzględnia zdolności płatnicze państw członkowskich, utrzymując różnice pomiędzy państwami w tym względzie w rozsądnym rozmiarze. Należy podkreślić, że te sugestie Komisji nie wiążą Trybunału. (...) Są one jednak dlań użytecznym punktem odniesienia”

Kryteria kalkulacji kary lub ryczałtu: powaga naruszenia prawa WE, czas trwania naruszenia, potrzeba zapewnienia, aby kara zniechęcała do utrzymywania naruszenia (prewencja indywidualna) i dopuszczania się kolejnych naruszeń (prewencja generalna), możliwości płatnicze państwa (wysokość produktu krajowego brutto), leżąca po stronie państwa członkowskiego możliwość przestrzegania prawa, postęp państwa członkowskiego w usuwaniu naruszenia. SANKCJA MUSI BYĆ ZGODNA Z ZASADĄ PROPORCJONALNOŚCI

C-304/02 Komisja przeciwko Francji „Procedura ustanowiona w art. 228 ust. 2 WE ma za zadanie skłonienie państwa członkowskiego winnego uchybienia do wykonania wyroku stwierdzającego uchybienie i co za tym idzie zapewnienie skuteczności prawa wspólnotowego. Obie sankcje przewidziane w tym postanowieniu, to jest ryczałt i okresowa kara pieniężna, mają ten sam cel. Zastosowanie jednej lub drugiej sankcji uzależnione jest od tego, czy w szczególnych okolicznościach konkretnej sprawy sankcja ta spełni swoje zadanie. O ile nałożenie okresowej kary pieniężnej wydaje się szczególnie właściwe, by skłonić państwo członkowskie do usunięcia w jak najkrótszym czasie uchybienia, które w braku tego rodzaju środka nacisku miałoby tendencję do utrwalania się, o tyle nałożenie ryczałtu opiera się w większym stopniu na ocenie skutków niewykonania zobowiązań państwa członkowskiego dla interesów prywatnych i interesu publicznego, w szczególności gdy uchybienie trwało przez dłuższy czas od chwili wydania stwierdzającego je wyroku. W związku z tym zastosowanie łącznie obu rodzajów sankcji ustanowionych w art. 228 ust. 2 WE nie jest wykluczone, szczególnie w sytuacji, gdy uchybienie trwało przez dłuższy czas i ma tendencję do utrwalania się”

Skarga na brak implementacji dyrektywy Artykuł 260 (dawny artykuł 228 TWE) 3. Jeżeli Komisja wniesie skargę do Trybunału zgodnie z artykułem 258, uznając, że dane Państwo Członkowskie uchybiło obowiązkowi poinformowania o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy przyjętej zgodnie z procedurą prawodawczą, Komisja może, o ile uzna to za właściwe, wskazać kwotę ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej do zapłacenia przez dane Państwo, jaką uzna za odpowiednią do okoliczności. Jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie prawa, może nałożyć na dane Państwo Członkowskie ryczałt lub okresową karę pieniężną w wysokości nie przekraczającej kwoty wskazanej przez Komisję. Zobowiązanie do zapłaty staje się skuteczne w terminie określonym w wyroku Trybunału.

Komunikat Komisji uchybienie zobowiązaniom, o których mowa w art. 260 ust. 3, obejmuje zarówno całkowity brak informacji o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy, jak i przypadki jedynie częściowego poinformowania o środkach transpozycji. Sytuacja taka może zajść, jeżeli środki podjęte w celu transpozycji, o których poinformowano, nie obejmują całego terytorium państwa członkowskiego lub gdy przekazane informacje są niekompletne w odniesieniu do środków transpozycji dotyczących części dyrektywy. Jeżeli państwo członkowskie przedłożyło wszelkie niezbędne wyjaśnienia na temat tego, jak – jego zdaniem – dokonało ono pełnej transpozycji dyrektywy, Komisja może uznać, że dane państwo członkowskie nie uchybiło obowiązkowi poinformowania o środkach transpozycji i że w związku z tym art. 260 ust. 3 nie ma zastosowania. Ewentualne spory dotyczące tego, czy środki podjęte w celu transpozycji, o których poinformowano, oraz przepisy istniejące w krajowym porządku prawnym są wystarczające, będą rozwiązywane w ramach zwykłej procedury dotyczącej prawidłowej transpozycji dyrektywy w trybie art. 258.