Wszczęcie kontroli podatkowej

Wszczęcie kontroli podatkowej - wykaz zagadnień przesłanki wszczęcia dopuszczalność wszczęcia informacja o zamiarze wszczęcia sposoby wszczęcia środki prawne przysługujące kontrolowanemu

Wszczęcie kontroli - przesłanki (1) brak w Ordynacji podatkowej regulacji o przesłankach brak przesłanek brak konieczności uzasadnienia wszczęcia kontroli organ decyduje o wszczęciu kontroli w praktyce: wykorzystuje się informacje podatkowe, analizuje się rodzaje działalności „podatne” na nieprawidłowości

Wszczęcie kontroli - przesłanki (2) art. 47 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców: 1. Kontrole planuje się i przeprowadza po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Analiza obejmuje identyfikację obszarów podmiotowych i przedmiotowych, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe. Sposób przeprowadzenia analizy określa organ kontroli lub organ nadrzędny. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do kontroli: 1) w przypadku gdy organ kontroli poweźmie uzasadnione podejrzenie: a) zagrożenia życia lub zdrowia, b) popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, c) popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, d) innego naruszenia prawnego zakazu lub niedopełnienia prawnego obowiązku - w wyniku wykonywania działalności gospodarczej objętej kontrolą; 2) działalności przedsiębiorców w zakresie objętym nadzorem, o którym mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2018 r. poz. 621 i 650); 3) w przypadku gdy jest ona niezbędna do przeprowadzenia postępowania w celu sprawdzenia wykonania zaleceń pokontrolnych organu lub wykonania decyzji albo postanowień nakazujących usunięcie naruszeń prawa, w związku z przeprowadzoną kontrolą. 3. Organ kontroli zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego organ ogólny schemat tych procedur kontroli, które wynikają z przepisów powszechnie obowiązującego prawa.

Wszczęcie kontroli podatkowej a wszczęcie kontroli celno-skarbowej — przesłanki art. 58 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej: 1. Kontrole celno-skarbowe, inne niż kontrole losowe lub wynikające z przepisów prawa, powinny uwzględniać ryzyko wystąpienia nieprawidłowości oraz ustalenie i ocenę środków niezbędnych do jego ograniczania. 2. Ryzyko, o którym mowa w ust. 1, oznacza prawdopodobieństwo i skutki wystąpienia naruszenia przepisów prawa. brak przesłanek ( tylko: …. powinny uwzględniać ….) brak konieczności uzasadnienia wszczęcia kontroli celno- skarbowej naczelnik urzędu celno-skarbowego decyduje o wszczęciu kontroli celno-skarbowej w praktyce: wykorzystuje się informacje podatkowe, analizuje się rodzaje działalności „podatne” na nieprawidłowości

Dopuszczalność kontroli podatkowej (1) Art. 282a Op § 1. W zakresie spraw rozstrzygniętych decyzją ostateczną organu podatkowego kontrola podatkowa nie może być ponownie wszczęta, z zastrzeżeniem § 2. § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli kontrola podatkowa jest niezbędna dla przeprowadzenia postępowania w: 1)   sprawie stwierdzenia nieważności, stwierdzenia wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną; 2)   związku z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji przez sąd administracyjny 3) sprawie stwierdzenia nadpłaty. nie ma analogicznej regulacji w ustawie o KAS w odniesieniu do kontroli celno-skarbowej

Dopuszczalność kontroli podatkowej (2) Niedopuszczalność kontroli podatkowej jest związana wyłącznie z wydaniem decyzji ostatecznej w sprawie, która jest tożsama z przedmiotem kontroli. Jednak: kontrola podatkowa może być prowadzona ponownie nawet po doręczeniu decyzji ostatecznej: - jeśli decyzja ostateczna może zostać uchylona w nadzwyczajnych trybach postępowania podatkowego - jeśli decyzja została usunięta z obrotu prawnego przez sąd administracyjny - jeśli kontrola została wszczęta w celu rozstrzygnięcia o nadpłacie

Dopuszczalność kontroli podatkowej (3) Wyrok NSA z 30 października 2009 r. (I FSK 1089/08): „Zasada zakazu ponownego wszczęcia kontroli w sprawie wyrażona w przepisie art. 282a [Op] (...) znajduje zastosowanie w przypadku tożsamości sprawy co do jej przedmiotu, (np. określonego zobowiązania podatkowego za wskazany okres), podmiotu oraz stanu faktycznego i prawnego”.

Dopuszczalność kontroli podatkowej (4) Art. 282a Op nie odnosi się do sytuacji prowadzenia ponownego kontroli w przypadku, gdy w zakresie jej przedmiotu nie została wydana decyzja ostateczna. Zatem uprzednie prowadzenie i zakończenie kontroli - w przypadku, gdy w tej sprawie nie została wydana decyzja ostateczna - nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia ponownej kontroli podatkowej. Wyrok WSA we Wrocławiu z 12 października 2006 r. (I SA/Wr 165/06) „Skoro organy dokonały raz kontroli podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych za 2000 r. to ponowna kontrola może dotyczyć tylko kwestii w związku z którą nastąpiło uchylenie decyzji organów podatkowych. Podatnik uzyskując korzystny dla siebie wyrok Sądu ma prawo przypuszczać, że w pozostałym zakresie - poza sporną kwestią będącą przedmiotem oceny przez Sąd - nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. Działanie zatem organów zmierzające do udowodnienia innych nieprawidłowości, które nie zauważono we wcześniej przeprowadzonej kontroli, jest działaniem bezprawnym i w sposób rażący podważającym zaufanie podatnika do organów podatkowych”.

Dopuszczalność kontroli podatkowej (5) Prowadzenie kontroli podatkowej nie jest celowe: - po wydaniu decyzji ostatecznej - nawet jeśli nie była wcześniej prowadzona (art. 282 Op stanowi o „ponownej” kontroli, ale w każdym przypadku - poza wyjątkami określonymi w art. 282a § 2 Op - „ostateczność” decyzji wyklucza dalszy wymiar) - po upływie terminu przedawnienia - 1) stwierdzenie nieprawidłowości nie będzie już skutkowało wymiarem, a więc kontrola jest niecelowa (art. 68 i art. 70 Op), 2) podatnik nie musi już przechowywać dokumentacji (art. 86 Op)

Dopuszczalność kontroli podatkowej (6) art. 58 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców: 1. Organ kontroli nie przeprowadza kontroli, w przypadku gdy ma ona dotyczyć przedmiotu kontroli objętego uprzednio zakończoną kontrolą przeprowadzoną przez ten sam organ. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy: 1) kontrola ma dotyczyć okresu nieobjętego uprzednio zakończoną kontrolą; 2) ponowna kontrola ma na celu przeciwdziałanie zagrożeniu życia lub zdrowia; 3) ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności, stwierdzenia wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną; 4) ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w związku z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji przez sąd administracyjny; 5) ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w celu sprawdzenia wykonania zaleceń pokontrolnych organu lub wykonania decyzji lub postanowień nakazujących usunięcie naruszeń prawa, w związku z przeprowadzoną kontrolą; 6) ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania związanego ze złożeniem korekty rozliczenia objętego uprzednio zakończoną kontrolą; 7) organ kontroli poweźmie uzasadnione podejrzenie, że uprzednio zakończona kontrola została przeprowadzona z naruszeniem prawa mającym wpływ na wynik kontroli lub dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe lub protokół kontroli został sporządzony w wyniku przestępstwa; 8) po sporządzeniu protokołu kontroli z poprzedniej kontroli wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody nieznane organowi administracji lub państwowej jednostce organizacyjnej w chwili przeprowadzenia kontroli, w tym wskazujące na wystąpienie nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 i 2491 oraz z 2018 r. poz. 62, 86 i 650); 9) przedsiębiorca prowadzi działalność w zakresie objętym nadzorem, o którym mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Dopuszczalność kontroli podatkowej (7) Może być prowadzona równolegle z postępowaniem podatkowym - nawet jeśli zakres i kontroli, i postępowania jest taki sam. Może być prowadzona również równolegle z postępowaniem odwoławczym? Art. 282 Op tego nie zakazuje.

Dopuszczalność kontroli podatkowej (8) Wyrok NSA z 11 kwietnia 2017 r. (I FSK 1453/15): „w trakcie toczących się postępowań podatkowych w sprawie rozliczenia podatku od towarów i usług za IV kwartał 2011 r. oraz I i II kwartał 2012 r. za te same okresy rozliczeniowe wszczęta został kontrola podatkowa” „Aczkolwiek w przepisach Ordynacji podatkowej nie zawarto jednoznacznej normy zabraniającej takiego toku procedowania, to jednak z istoty tych procedur wynika, że kontrola podatkowa powinna poprzedzać wszczęcie postępowania podatkowego, a w sytuacji gdy wszczęto już to postępowanie, brak podstaw do wszczynania w tej samej sprawie kontroli podatkowej”

Dopuszczalność kontroli podatkowej (9) Wyrok NSA z 11 kwietnia 2017 r. (I FSK 1453/15) - cd.: „Wskazać należy na art. 165b § 1 O.p., zgodnie z którym, w przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co do wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz niezłożenia przez podatnika deklaracji lub niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie 6 miesięcy od zakończenia kontroli. Normy tej nie stosuje się w przypadku, gdy złożone przez kontrolowanego wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostały w całości uwzględnione przez kontrolujących. Kontrola podatkowa zasadniczo jest zatem pierwszą procedurą wszczynaną przez organy podatkowe w celu sprawdzenia prawidłowości rozliczenia podatkowego, a jeżeli w jej wyniku zostaną ujawnione nieprawidłowości, które nie zostaną przez podatnika skorygowane - wszczynane jest postępowanie podatkowe, kończące się decyzją wymiarową. Wszczęcie kontroli podatkowej w trakcie postępowania podatkowego jest więc nieracjonalne, skoro czynności, które mają zostać wykonane w trakcie kontroli podatkowej, mogą być przeprowadzone w ramach toczącego się już postępowania podatkowego, a ponadto uniemożliwia realizację pewnej części celów kontroli podatkowej, jakimi są: możliwość złożenia przez podatnika deklaracji lub dokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, gdyż uniemożliwia to wszczęte postępowanie podatkowe (por. art. 81b § 1 i 2 O.p.).”

Art. 54 ustawy - Prawo przedsiębiorców: Dopuszczalność kontroli podatkowej - ograniczenia w prowadzeniu kolejnej kontroli Art. 54 ustawy - Prawo przedsiębiorców: 1. Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy, z wyłączeniem przypadków, gdy: 1) ratyfikowane umowy międzynarodowe albo bezpośrednio stosowane przepisy prawa Unii Europejskiej stanowią inaczej; 2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia; 3) przedsiębiorca wyraził zgodę na równoczesne podjęcie i prowadzenie więcej niż jednej kontroli; 4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska; 5) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów; 6) kontrola jest prowadzona na podstawie art. 23b lub art. 23r ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne; 7) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu; 8) przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej o ochronie konkurencji lub przepisów prawa Unii Europejskiej w zakresie ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej; 9) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym; 10) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków poniesionych w związku z budową pierwszego własnego mieszkania; 11) prowadzona kontrola jest kontrolą amerykańskich rachunków raportowanych uregulowaną w ustawie z dnia 9 października 2015 r. o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA (Dz.U. z 2017 r. poz. 1858); 12) kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin.

Dopuszczalność kontroli podatkowej - ograniczenia w prowadzeniu kolejnej kontroli (2) Art. 54 ustawy - Prawo przedsiębiorców (cd.): 2. Jeżeli przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą w więcej niż jednym zakładzie lub innej wyodrębnionej części przedsiębiorstwa, przepis ust. 1 stosuje się do zakładu lub części przedsiębiorstwa. 3. W zakładzie lub części przedsiębiorstwa, w której przeprowadzana jest kontrola, dopuszczalne jest równoczesne wykonanie czynności kontrolnych niezbędnych do zakończenia innej kontroli u tego przedsiębiorcy. 4. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do kontroli działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorców oraz małych przedsiębiorców. 5. Jeżeli działalność gospodarcza przedsiębiorcy jest już objęta kontrolą innego organu, organ kontroli odstąpi od podjęcia czynności kontrolnych oraz może ustalić z przedsiębiorcą inny termin przeprowadzenia kontroli.

Dopuszczalność kontroli podatkowej - ograniczenia w prowadzeniu kolejnej kontroli (3) zakaz prowadzenia kontroli „więcej niż jednej” chodzi o „więcej niż jedną” kontrolę, która prowadzona byłaby w tym samym czasie dotyczy tylko przedsiębiorców przepis stanowi o kontroli „działalności gospodarczej przedsiębiorcy”, a więc nie chodzi tylko o kontrolę podatkową, ale jakąkolwiek kontrolę (np. z Państwowej Inspekcji Pracy) zakaz ten nie dotyczy postępowania podatkowego ani postępowania kontrolnego prowadzonego przez organy kontroli skarbowej - postanowienie NSA z 19 stycznia 2012 r. (II FSK 2984/11): „Przepisy art. 82 i art. 84c u.s.d.g. [ poprzednio obowiązująca regulacja ] nie odnoszą się do postępowania kontrolnego. Czym innym jest bowiem postępowanie kontrolne, a czym innym kontrola podatkowa. Pojęć tych nie można utożsamiać, gdyż w świetle przepisów u.k.s., kontrola podatkowa stanowi odrębny rodzaj postępowania, które może być przeprowadzone w ramach prowadzonego postępowania kontrolnego”.

Dopuszczalność kontroli podatkowej - ograniczenia w prowadzeniu kolejnej kontroli (4) art. 93 ustawy o KAS: „Do kontroli celno-skarbowej nie stosuje się przepisów rozdziału 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829)” : - nie ma przeszkód w jednoczesnym prowadzeniu więcej niż jednej kontroli celno-skarbowych - nie ma przeszkód, aby wszcząć kontrolę celno-skarbową, gdy już jest prowadzona kontrola podatkowa - nie ma przeszkód, aby wszcząć kontrolę podatkową, gdy już jest prowadzona kontrola celno-skarbowa ( ? )

Poinformowanie o zamiarze wszczęcia Art. 282b Op § 1. Organy podatkowe zawiadamiają kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, z zastrzeżeniem art. 282c. § 2. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. § 3. Wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia wymaga zgody lub wniosku kontrolowanego. W razie wyrażenia zgody lub złożenia wniosku ustnie kontrolujący sporządza adnotację. ………………………..…………… art. 93 ustawy o KAS: „Do kontroli celno-skarbowej nie stosuje się przepisów rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646)”

Poinformowanie o zamiarze wszczęcia (2) art. 282a Op (cd.) § 4. Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej zawiera: 1)   oznaczenie organu; 2)   datę i miejsce wystawienia; 3)   oznaczenie kontrolowanego; 4)   wskazanie zakresu kontroli; 5)   pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji; 6)   podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia, a jeżeli zawiadomienie zostało wydane w formie dokumentu elektronicznego - bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub podpis zaufany. § 5. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, uwzględniając elementy zawiadomienia określone w § 4 oraz możliwość wyrażenia zgody na wszczęcie kontroli lub złożenia wniosku o wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.

Poinformowanie o zamiarze wszczęcia (3) Przypadki, gdy zawiadomienie o zamiarze wszczęcia nie są wymagane - art. 282c Op Przypadki realnego zagrożenia skuteczności kontroli (przypadki nieuczciwości podatników) Przypadki, gdy przedmiotem kontroli jest zwrot podatku

Poinformowanie o zamiarze wszczęcia (4) Art. 282c Op § 1. Nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli: 1)   kontrola: a)  dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, b)  ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, c)  dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, d)  dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, e)  ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, f)  zostaje wszczęta w trybie, o którym mowa w art. 284a § 1, g)  ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury, h)  dotyczy podatku od wydobycia niektórych kopalin; i)  ma charakter doraźny dotyczący sprawdzenia zachowania warunków zawieszenia działalności gospodarczej; j) dotyczy zasadności zwrotu podatku w rozumieniu przepisów rozdziału 7b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz rozdziału 6a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; 2)   organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany: a)  został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.) lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli; w przypadku osoby prawnej ten warunek odnosi się do każdego członka zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających osobowości prawnej - do każdego wspólnika, b)  jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, c)  nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

Poinformowanie o zamiarze wszczęcia (5) Art. 282c Op (cd.) § 2. Przepis § 1 pkt 1 stosuje się również w razie konieczności rozszerzenia zakresu kontroli na inne okresy rozliczeniowe, z uwagi na nieprawidłowości stwierdzone w wyniku dokonanych już czynności kontrolnych. § 3. Po wszczęciu kontroli informuje się kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.

Sposób wszczęcia kontroli (1) art. 282 Op „Kontrolę podatkową podejmuje się z urzędu” niedopuszczalne żądanie wszczęcia kontroli podatkowej

Sposób wszczęcia kontroli podatkowej (2) 2 sposoby wszczęcia „na legitymację” (art. 284a Op) „normalny” art. 284 Op

Sposób wszczęcia kontroli podatkowej - tryb „normalny” upoważnienie do prowadzenia kontroli + okazanie legitymacji służbowej Art. 284 § 1 Op „Wszczęcie kontroli podatkowej, z zastrzeżeniem § 4 i art. 284a § 1, następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej. (...)”

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli Art. 283 § 1 Op  Kontrola podatkowa jest przeprowadzana na podstawie imiennego upoważnienia udzielonego przez: 1)   naczelnika urzędu skarbowego lub osobę zastępującą naczelnika urzędu skarbowego - pracownikom izby administracji skarbowej obsługującej tego naczelnika; 1a)  (uchylony) 2)   wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa lub osobę zastępującą wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa albo skarbnika jednostki samorządu terytorialnego - pracownikom urzędu gminy (miasta), starostwa lub urzędu marszałkowskiego; 3)   Szefa Krajowej Administracji Skarbowej lub osobę zastępującą Szefa Krajowej Administracji Skarbowej - pracownikom urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli (2) Art. 283 Op § 2. Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej zawiera: 1)   oznaczenie organu, datę i miejsce wystawienia; 1a)  wskazanie podstawy prawnej; 2)   imię i nazwisko kontrolującego (kontrolujących); 3)   numer legitymacji służbowej kontrolującego (kontrolujących); 4)   oznaczenie kontrolowanego; 5)   określenie zakresu kontroli; 6)   datę rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia kontroli; 7)   podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji; 8)   pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego wynikających z przepisów niniejszego działu. § 3. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej, uwzględniając elementy upoważnienia określone w § 2. § 4. Upoważnienie, które nie spełnia wymagań, o których mowa w § 2, nie stanowi podstawy do przeprowadzenia kontroli. § 5. Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli (3) Adresat doręczenia: - kontrolowany - członek zarządu, wspólnik, inna osoba upoważniona do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw - w przypadku, gdy kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej - osoba faktycznie kierująca, nadzorująca lub reprezentująca działalność prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - w przypadku, gdy kontrolowanym jest zakład podmiotu zagranicznego Art. 284 Op: § 1. Wszczęcie kontroli podatkowej, z zastrzeżeniem § 3 i art. 284a § 1, następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej. Kontrolowany jest obowiązany ustanowić pełnomocnika na wypadek swojej nieobecności w czasie kontroli, jeżeli nie ustanowił pełnomocnika ogólnego lub szczególnego. § 2. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, upoważnienie doręcza się oraz okazuje się legitymację służbową członkowi zarządu, wspólnikowi albo innej osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw (reprezentant kontrolowanego). § 2a. Jeżeli kontrolowanym jest zakład podmiotu zagranicznego, upoważnienie doręcza się oraz okazuje się legitymację służbową osobie faktycznie kierującej, nadzorującej lub reprezentującej działalność prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli (4) Art. 284 Op: § 3. W razie niemożności wszczęcia kontroli w trybie wskazanym w § 1-2a z powodu nieobecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, kontrolujący wzywa kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika do stawienia się w siedzibie organu podatkowego następnego dnia po upływie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. § 4. W przypadku niestawienia się osoby wzywanej, w terminie, o którym mowa w § 3, kontrolę uznaje się za wszczętą w dniu upływu tego terminu. W tym przypadku upoważnienie do kontroli doręcza się niezwłocznie, gdy ta osoba stawi się w miejscu prowadzenia kontroli. § 5. W razie niemożności prowadzenia czynności kontrolnych z powodu nieobecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, w szczególności gdy nie jest zapewniony dostęp do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, kontrolę zawiesza się do czasu umożliwienia przeprowadzenia tych czynności. § 5a. (uchylony). § 6. Do czasu trwania kontroli nie wlicza się okresu zawieszenia, o którym mowa w § 5.

Sposób wszczęcia kontroli podatkowej - „na legitymację” „tylko” okazanie legitymacji nie jest wymagane upoważnienie do kontroli Art. 284a § 1 Op „Kontrola podatkowa może być wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej kontrolowanemu, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia”.

Sposób wszczęcia kontroli podatkowej - „na legitymację” (2) adresat doręczenia - nie tylko te osoby, którym doręcza się upoważnieniu przy wszczęciu „normalnym”, ale również 1) pracownik kontrolowanego, 2) przywołany świadek (funkcjonariusz publiczny) art. 284a § 1a Op „W razie nieobecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, kontrola podatkowa może być wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanego, który może być uznany za osobę, o której mowa w art. 97 Kodeksu cywilnego, lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę”. Art. 97 Kodeksu cywilnego: „Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa”.

Sposób wszczęcia kontroli podatkowej - „na legitymację” (3) konieczność uzupełnienia wszczęcia o upoważnienie do kontroli przy zaniechaniu doręczenia upoważnienia ➞ brak możliwości wykorzystania materiałów zgromadzonych w kontroli wszczętej na legitymację art. 284a Op: § 2. W przypadkach, o których mowa w § 1 i 1a, należy bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli, doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli. § 3. Dokumenty z czynności kontrolnych dokonanych z naruszeniem obowiązku, o którym mowa w § 2, nie stanowią dowodu w postępowaniu podatkowym.

Wszczęcie kontroli podatkowej a wszczęcie kontroli celno-skarbowej art. 62 ust. 1 - 3 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej: 1. Wszczęcie kontroli celno-skarbowej następuje z urzędu, na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej udzielonego kontrolującemu. 2. Datą wszczęcia kontroli celno-skarbowej jest dzień doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. 3. W przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej, jest ona wszczynana na podstawie okazywanej legitymacji służbowej. (…)

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu w związku z nieprawidłowościami przy wszczęciu kontroli Art. 59 ustawy - Prawo przedsiębiorców: 1. Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organ kontroli czynności z naruszeniem przepisów art. 48, art. 49, art. 50 ust. 1 i 5, art. 51 ust. 1, art. 54 ust. 1, art. 55 ust. 1 i 2 oraz art. 58. Sprzeciw wymaga uzasadnienia. 2. Wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne, w przypadku gdy organ przeprowadza kontrolę, powołując się na przepisy art. 48 ust. 11 pkt 2, art. 50 ust. 2 pkt 2, art. 54 ust. 1 pkt 2, art. 55 ust. 2 pkt 2 oraz art. 62. 3. Sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy. O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego. 4. Sprzeciw wnosi się w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli lub wystąpienia przesłanki do wniesienia sprzeciwu. 5. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie: 1) czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy - z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu; 2) biegu czasu trwania kontroli - od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia zakończenia postępowania wywołanego jego wniesieniem.

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu w związku z nieprawidłowościami przy wszczęciu kontroli (2) Art. 59 ustawy - Prawo przedsiębiorców (cd.): 6. W przypadku wniesienia sprzeciwu organ kontroli może, w drodze postanowienia, dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli, na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód w toku kontroli. 7. Organ kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu rozpatruje sprzeciw oraz wydaje postanowienie o: 1) odstąpieniu od czynności kontrolnych; 2) kontynuowaniu czynności kontrolnych. 8. Nierozpatrzenie sprzeciwu w terminie, o którym mowa w ust. 7, jest równoznaczne w skutkach z wydaniem przez organ właściwy postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych. 9. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 7 pkt 2, przedsiębiorcy przysługuje zażalenie w terminie 3 dni od dnia doręczenia postanowienia. Właściwy organ rozpatruje zażalenie w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia oraz wydaje postanowienie o: 1) utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia; 2) uchyleniu zaskarżonego postanowienia i odstąpieniu od czynności kontrolnych. 10. Nierozpatrzenie zażalenia w terminie, o którym mowa w ust. 9, jest równoznaczne w skutkach z wydaniem postanowienia o uchyleniu zaskarżonego postanowienia i odstąpieniu od czynności kontrolnych. 11. Organ kontroli może kontynuować czynności kontrolne z dniem, w którym postanowienie, o którym mowa w ust. 7 pkt 2, stało się ostateczne, a w przypadku wniesienia przez przedsiębiorcę zażalenia - z dniem, w którym postanowienie, o którym mowa w ust. 9 pkt 1, zostało doręczone przedsiębiorcy. 12. Postanowienie, o którym mowa w ust. 6, wygasa w dniu następującym po dniu doręczenia przedsiębiorcy postanowienia, o którym mowa w ust. 7, a w przypadku, o którym mowa w ust. 8, w dniu następującym po dniu upływu terminu do rozpatrzenia sprzeciwu.

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu w związku z nieprawidłowościami przy wszczęciu kontroli Art. 59 ustawy - Prawo przedsiębiorców (cd.cd.): 13. W przypadku wniesienia przez przedsiębiorcę zażalenia, postanowienie, o którym mowa w ust. 6, wygasa w dniu następującym po dniu doręczenia przedsiębiorcy postanowienia, o którym mowa w ust. 9 pkt 1 lub 2, a w przypadku, o którym mowa w ust. 10, w dniu następującym po dniu upływu terminu do rozpatrzenia zażalenia. 14. W razie przewlekłości czynności kontrolnych, po wydaniu postanowienia, o którym mowa w ust. 9 pkt 1, przedsiębiorca może wnieść do sądu administracyjnego skargę na przewlekłe prowadzenie kontroli. Wniesienie skargi nie powoduje wstrzymania czynności kontrolnych. 15. Do skargi, o której mowa w ust. 14, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1369, 1370 i 2451 oraz z 2018 r. poz. 650) dotyczące skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania. 16. Do postępowań, o których mowa w ust. 6, 7 i 9, w zakresie nieuregulowanym stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu w związku z nieprawidłowościami przy wszczęciu kontroli (4) Sprzeciw wnosi tylko przedsiębiorca. Uprawnienie to nie przysługuje każdemu kontrolowanemu. Sprzeciw dotyczy następujących - wymienionych enumeratywnie - czynności organu kontrolującego (i ewentualnych uchybień w tym zakresie): - zawiadomienia o zamiarze wszczęcia - podjęcia kontroli na podstawie upoważnienia oraz legitymacji, a także podjęcia kontroli „na legitymację” - podejmowania więcej niż jednej kontroli w tym samym czasie - obowiązku poinformowania o prawach i obowiązkach kontrolowanego - przeprowadzania czynności w obecności kontrolowanego - miejsca i momentu prowadzenia czynności kontrolnych - czasu trwania kontroli - ponownego prowadzenia kontroli Sprzeciw nie dotyczy zatem tylko kwestii wszczęcia kontroli.

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu w związku z nieprawidłowościami przy wszczęciu kontroli (5) Art. 59 ust. 2 ustawy - Prawo przedsiębiorców: „Wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne, w przypadku gdy organ przeprowadza kontrolę, powołując się na przepisy art. 48 ust. 11 pkt 2, art. 50 ust. 2 pkt 2, art. 54 ust. 1 pkt 2, art. 55 ust. 2 pkt 2 oraz art. 62”. art. 93 ustawy o KAS: „Do kontroli celno-skarbowej nie stosuje się przepisów rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646)”

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu w związku z nieprawidłowościami przy wszczęciu kontroli (6) kwestionowana czynność 3 dni robocze organ wykonujący kontrolę sprzeciw 3 dni robocze postanowienie organu 3 dni zażalenie organ wyższego stopnia 7 dni postanowienie organu nierozpatrzenie sprzeciwu/zażalenia w terminie = słuszność sprzeciwu/zażalenia

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu w związku z nieprawidłowościami przy wszczęciu kontroli (7) kwestionowana czynność 3 dni robocze doręczenie sprzeciwu do organu wykonujący kontrolę sprzeciw 3 dni robocze postanowienie organu wstrzymanie czynności kontrolnych 3 dni doręczenie zażalenia do organu wyższego stopnia zażalenie 7 dni nierozpatrzenie sprzeciwu/zażalenia w terminie = słuszność sprzeciwu/zażalenia postanowienie organu

Środki prawne przysługujące kontrolowanemu w związku z nieprawidłowościami przy wszczęciu kontroli (8) Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 grudnia 2017 r. (SK 37/15): „Art. 3 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 i 1370), rozumiany jako wyłączający możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego na postanowienie w przedmiocie zażalenia na postanowienie wydane wskutek wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 84c ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2168), jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.”