Publiczne prawo gospodarcze mgr Klaudia Krawczyk Instytut Nauk Administracyjnych Zakład Publicznego Prawa Gospodarczego

Pojęcie wolności gospodarczej

Wolność gospodarcza Każdy podmiot ma: równe prawo wyboru rodzaju podejmowanej działalności gospodarczej, oraz swobodę jej wykonywania. Wszelkie ograniczenia w tym zakresie muszą wynikać z wyraźnego przepisu ustawy. Wątpliwości - in favorem libertatis.

Wolność gospodarcza w Konstytucji RP Art. 20 Konstytucji Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 31 Konstytucji 1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej. 2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. zasada ustrojowa podmiotowe prawo jednostki

Działalność gospodarcza Art. 2 u.s.d.g. Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Zasada wolności działalności gospodarczej Z zasady tej wynikają określone obowiązki organów państwowych i kierowane do nich przez ustrojodawcę zakazy: 1) obowiązek tworzenia materialnych warunków sprzyjających realizacji wolności gospodarczej (obowiązek pozytywny), 2) zakaz wydawania aktów prawnych sprzecznych z zasadą wolności gospodarczej (obowiązek negatywny), 3) obowiązek rozstrzygania wątpliwości na podstawie domniemania prawnego swobody działalności gospodarczej (in dubio pro libertate), 4) zakaz rozszerzającej interpretacji wyjątków od zasady wolności gospodarczej.

Art. 6 u.s.d.g. ust. 1. Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. 2. Właściwy organ nie może żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności od przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa. 3. Właściwy organ, z wyłączeniem sądu powszechnego, nie może żądać ani uzależnić swoich rozstrzygnięć w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej od przedłożenia dokumentów w formie oryginału, poświadczonej kopii lub poświadczonego tłumaczenia, chyba że obowiązek taki jest przewidziany przepisami ustaw szczególnych z uwagi na nadrzędny interes publiczny lub wynika z bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Znaczenie przedmiotowe swoboda podejmowania działalności gospodarczej swoboda prowadzenia działalności gospodarczej swoboda prowadzenia działalności gospodarczej w dowolnie wybranych formach prawnych swoboda konkurowania z innymi przedsiębiorcami, swoboda w zakresie zatrudniania, swoboda w zakresie określenia czasu trwania działalności, swoboda zakończenia działalności gospodarczej Wyjątki?

Znaczenie podmiotowe osoby fizyczne jednostki organizacyjne posiadające zdolność prawną podmioty publiczne? „Państwo i inne instytucje publiczne (w tym władze publiczne) nie mogą być adresatem uprawnień wynikających z konstytucyjnej gwarancji dla wolności działalności gospodarczej. Państwo może być bowiem w tym przypadku jedynie podmiotem zobowiązanym do poszanowania uprawnień jednostek i innych podmiotów spoza „sektora publicznego”. Państwo nie może być na podstawie samej konstytucji zobowiązane wobec samego siebie, ani wobec swoich jednostek organizacyjnych.” (wyrok TK K 19/00)

Znaczenie podmiotowe publiczne prawo podmiotowe o charakterze negatywnym (prawo wolnościowe), któremu odpowiada ogólny obowiązek państwa nienaruszania swobody działania przedsiębiorców w sferze działalności gospodarczej roszczenie o zaniechanie przez organy publiczne nieuzasadnionej ingerencji w sferę wolności przedsiębiorców

ograniczenia wolności gospodarczej

Wolność gospodarcza Wolność nie ma charakteru absolutnego korzystanie z wolności przez innych O zakresie wolności gospodarczej decyduje w każdym przypadku system prawny danego państwa określając granice, w jakich przedsiębiorcy i obywatele mogą z tej wolności korzystać, ustanawiając prawne gwarancje wolności gospodarczej (droga sądowa). Nie nakazana, nie zakazana – uzależniona od woli danego podmiotu

Ograniczenia wolności gospodarczej Art. 22 Konstytucji Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Formalne: tylko ustawa Materialne: tylko ze względu na ważny interes publiczny Art. 31 ust. 3 Konstytucji Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Art. 30 Konstytucji Korzystanie z wolności gospodarczej nie może naruszać przyrodzonej, niezbywalnej godności człowieka – art. 30 Konstytucji

Zasada proporcjonalności wymóg celu ze względu na który ograniczenie ma nastąpić (cel, interes publiczny) wymóg ustanowienia odpowiednich prawnych nakazów i zakazów jako środków zapewniających realizację celu (muszą być dozwolone) wymóg przydatności ograniczenia danego prawa (oparte na racjonalnych przesłankach) wymóg konieczności ograniczenia (niezbędność) wymóg zachowania tzw. proporcjonalności w znaczeniu węższym należyta proporcja między stopniem uciążliwości zastosowanego środka a korzyściami dla interesu publicznego Niespełnienie któregokolwiek wymogu?

ograniczenia przedmiotowe

Ograniczenia przedmiotowe Monopol państwa Koncesje Zezwolenia Działalność regulowana

Monopol Monopol - wyłączne prawo do produkcji lub handlu w jakiejś dziedzinie, przysługujące jednej osobie, grupie osób albo państwu, a także przedsiębiorstwo mające takie prawo Monopol państwowy - ustanowiona na rzecz państwa zastrzeżona prawem wyłączność Dozwolony w prawie unijnym? art. 37 TfUE Państwa Członkowskie dostosowują monopole państwowe o charakterze handlowym w taki sposób, aby wykluczona była wszelka dyskryminacja między obywatelami Państw Członkowskich w stosunku do warunków zaopatrzenia i zbytu. Postanowienia niniejszego artykułu stosują się do każdego podmiotu, za pośrednictwem którego Państwo Członkowskie z mocy prawa lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, kontroluje, kieruje lub wpływa w stopniu odczuwalnym na przywóz lub wywóz w stosunkach między Państwami Członkowskimi. Postanowienia te stosują się także do monopoli delegowanych przez państwo innym podmiotom. Podstawa prawna? art. 216 ust. 3 Konstytucji – Ustanowienie monopolu następuje w drodze ustawy.

Monopol - przykłady Ustawa o grach hazardowych (Dz.U. 2009 Nr 201, poz. 1540, t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 471) Art. 5 ust. 1. Prowadzenie działalności w zakresie gier liczbowych, loterii pieniężnych, gry telebingo oraz gier na automatach poza kasynem gry jest objęte monopolem państwa. 1a. Działalność w zakresie gier liczbowych i loterii pieniężnych może być prowadzona w formie udziału w grach liczbowych i loteriach pieniężnych urządzanych jednocześnie na terytorium więcej niż jednego państwa (gry multijurysdykcyjne). 1b. Urządzanie gier hazardowych przez sieć Internet, z wyjątkiem zakładów wzajemnych i loterii promocyjnych, jest objęte monopolem państwa. 1c. Monopol państwa w zakresie gier na automatach poza kasynem gry jest wykonywany w salonach gier na automatach.

Monopol – przykłady c.d. 2. Wykonywanie monopolu państwa należy do Prezesa Rady Ministrów, który tworzy w tym celu jednoosobowe spółki Skarbu Państwa. Na zasadach określonych w ustawie z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz.U. poz. 2259) Prezes Rady Ministrów może wskazać spółki, wobec których uprawnienia Skarbu Państwa, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym wykonują inne niż Prezes Rady Ministrów organy administracji rządowej. 3. Do prowadzenia działalności, o której mowa w ust. 1, nie mają zastosowania przepisy o ochronie konkurencji i konsumentów w zakresie ochrony konkurencji.

Monopol – przykłady c.d. Ustawa o sporcie (Dz.U. 2010 Nr 127, poz. 857, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1463) Art. 13 ust. 1 Polski związek sportowy ma wyłączne prawo do: 1)organizowania i prowadzenia współzawodnictwa sportowego o tytuł Mistrza Polski oraz o Puchar Polski w danym sporcie; 2) ustanawiania i realizacji reguł sportowych, organizacyjnych i dyscyplinarnych we współzawodnictwie sportowym organizowanym przez związek, z wyjątkiem reguł dyscyplinarnych dotyczących dopingu w sporcie; 3) powołania kadry narodowej oraz przygotowania jej do igrzysk olimpijskich, igrzysk paraolimpijskich, igrzysk głuchych, mistrzostw świata lub mistrzostw Europy; 4) reprezentowania tego sportu w międzynarodowych organizacjach sportowych.

Monopol – przykłady c.d. Ustawa o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. 1997 Nr 140, poz. 938, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1373) Art. 4 NBP przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo pocztowe (Dz.U. z 2012 r. poz. 1529, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1481) Art. 24 ust. 1. Operatorowi wyznaczonemu przysługuje wyłączne prawo emisji i, z zastrzeżeniem art. 25 ust. 5, wycofywania z obiegu: 1) znaczków pocztowych; 2) kartek pocztowych w postaci pojedynczych kart wykonanych ze sztywnego papieru z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej opatrzonym napisem zawierającym wyrazy: „Polska” albo „Rzeczpospolita Polska” 3) kopert z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej opatrzonym napisem zawierającym wyrazy: „Polska” albo „Rzeczpospolita Polska”

Koncesje Koncesja - akt administracyjny, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności, najczęściej produkcyjnej lub usługowej Podstawa prawna art. 46 u.s.d.g., przykłady szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw Kto wydaje koncesje? Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji.

Zezwolenia Zezwolenie jest formą aktu administracyjnego ustalającego uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyrażającego zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności dopuszczonej normami prawa administracyjnego Art. 75 u.s.d.g ust. 1 Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach, np. ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze

Regulowana działalność gospodarcza Art. 64 u.s.d.g. Jeżeli przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną w rozumieniu niniejszej ustawy, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej, z zastrzeżeniem art. 75. Wpis do rejestru działalności regulowanej podlega opłacie skarbowej, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Art. 65 u.s.d.g. Organ prowadzący, na podstawie przepisów regulujących daną działalność gospodarczą, rejestr działalności regulowanej dokonuje wpisu na wniosek przedsiębiorcy, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania tej działalności.

ograniczenia podmiotowe

Ograniczenia podmiotowe Osoby pełniące funkcje publiczne Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. 1997 Nr 106 poz. 679) Jakie grupy podmiotów nie mogą łączyć swych funkcji z prowadzeniem działalności gospodarczej? osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe wskazani w ustawie pracownicy urzędów państwowych w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska kierownicze, np. dyrektor generalny, dyrektor departamentu posłowie, senatorowie, radni gmin, powiatów, województw (w zakresie wykorzystania mienia państwowego lub komunalnego), sędziowie, prokuratorzy, funkcjonariusze Policji, ABW, AW, CBA, żołnierze zawodowi Orzeczenie sądu Forma prowadzenia działalności Banki Działalność ubezpieczeniowa

Ograniczenia podmiotowe Uprawnienia zawodowe Art. 19 u.s.d.g. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. makler giełdowy doradca podatkowy adwokat Działalność zastrzeżona tylko dla osób fizycznych