Upowszechnianie informacji i jej użytkownicy dr Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński 2019-01-17

Treści merytoryczne przedmiotu 2007/2008 Informacyjna funkcja bibliotek współczesnych. Problemy dostępu do informacji. Użytkownicy informacji jako przedmiot dociekań informatologii: dzieje zagadnienia, paradygmaty, kontrowersje, związki z innymi obszarami badawczymi nauki o informacji, obecny stan badań i perspektywy. Wpływ kognitywizmu na badania użytkowników. Podstawowe pojęcia i zagadnienia: użytkownik informacji, kategorie użytkowników informacji, ELIS – everyday life information seeking, Information Literacy, interakcja, interfejs, modelowanie użytkownika informacji, motywacja, potrzeba informacyjna, reprezentacja, sytuacja problemowa, wyszukiwanie – modele wyszukiwania informacji, zachowanie informacyjne – information behavior i inne. Użytkownicy informacji w Internecie – badanie, problemy, specyfika. Open Access. Web 2.0. Metody badań użytkowników informacji. Metody tworzenia modelu użytkownika. Współczesne postawy i propozycje metodologiczne. Zachowania i techniki profesjonalne sprzyjające zaspokojeniu potrzeb informacyjnych. 2019-01-17

Kontekst – społeczeństwo wiedzy i funkcje bibliotek: definicje Społeczeństwo informacyjne – społeczeństwo wiedzy – Dane – informacja – wiedza – mądrość Społeczeństwo informacyjne jest to: „Społeczeństwo, w którym informacja jest intensywnie wykorzystywana w życiu ekonomicznym, społecznym, kulturalnym i politycznym; (...) społeczeństwo, które posiada bogate środki komunikacji i przetwarzania informacji, będące podstawą tworzenia większości dochodu narodowego oraz zapewniające źródło utrzymania większości ludzi” Długosz, Joanna, (2003) [dok. elektr.]. Społeczeństwo informacyjne a wykluczeni. Biuletyn EBIB nr 7 (47). Dostęp: http://ebib.oss.wroc.pl/2003/47/dlugosz.php Społeczeństwo obywatelskie Cisek, Sabina (2005) [dok. elektr.]. Funkcje i role bibliotek naukowych i publicznych w społeczeństwie wiedzy. Dostęp: http://www.cbr.edu.pl/konf2005mat/index_konf.html 2019-01-17

obywatelski, polityczny, prawny społeczny życia codziennego Kontekst – społeczeństwo wiedzy i funkcje bibliotek: aspekty społeczeństwa informacyjnego informacyjny, technologiczno-informacyjny, sieciowy, globalizacja informacji edukacyjny ekonomiczny intelektualny kulturalny obywatelski, polityczny, prawny społeczny życia codziennego 2019-01-17

Kontekst – społeczeństwo wiedzy: misja bibliotek Najważniejszym – chociaż nie jedynym – zadaniem bibliotek jest pośrednictwo w komunikacji, a dokładniej – jak pisze Jacek Wojciechowski – „mediacja pomiędzy zasobami komunikacyjnymi – także tymi z sieci (...) – a publicznością, skupioną wokół biblioteki” Wojciechowski, Jacek (2005). Biblioteczna wartość naddana. Przegląd Biblioteczny R. 73 z. 1, s. 17-29. 2019-01-17

Kontekst – społeczeństwo wiedzy: funkcje bibliotek informacyjna edukacyjna intelektualna rozrywkowa estetyczną substytutywna obywatelska 2019-01-17

Funkcja informacyjna bibliotek Kolekcja – dostęp; megakolekcja – użytkownik: Co to właściwie jest dostęp? Dostęp do czego i dla kogo? Bariery informacyjne? Nowe narzędzia informacji serwis WWW – portal biblioteczny Nowe zakresy informacji „wychodzenie” poza informację naukową Ani biblioteczna kolekcja, ani dostęp do zasobów zewnętrznych – ujmowane razem jako megakolekcja – nie stanowią wartości samych w sobie, służą natomiast celowi nadrzędnemu, tj. zaspokojeniu potrzeb informacyjnych (konkretnego) użytkownika, lub szerzej – potrzeb w zakresie informacji i wiedzy. 2019-01-17

Dostęp do informacji i użytkownicy 1 Dla kogo dostęp? publiczność biblioteczna nowe grupy użytkowników Do czego dostęp? – aspekt jakości Użytkownik nie chce „całej” informacji, lecz informacji rzetelnej, wiarygodnej. Rolą biblioteki jest wybór, ocena i selekcja źródeł. zadaniem biblioteki jest nie tyle organizacja dostępu do informacji – ale organizacja dostępu do informacji wartościowej, cechującej się wysoką jakością 2019-01-17

Dostęp do informacji i użytkownicy 2 Do czego dostęp? – aspekt indywidualizacji i wiedzy użytkownik nie tyle żąda dostępu do całej możliwej informacji na dany temat, ale informacji mu przydatnej, zaspokajającej jego potrzeby, służącej rozwiązaniu konkretnego problemu, dostarczonej we właściwym miejscu i czasie. zadanie biblioteki: nie tylko „prosty” dostęp do informacji – ale aktywna pomoc w zdobywaniu wiedzy problem informacja – wiedza 2019-01-17

Dostęp do informacji i użytkownicy 3 Na czym polega aktywna pomoc w zdobywaniu wiedzy? „fizyczny” dostęp – od tego zaczynamy stworzenie odpowiedniego warsztatu informacyjnego, tj. zgromadzenie, przetworzenie i ukierunkowanie informacji pod kątem potrzeb użytkowników; filtracja i rekomendacja informacji promocja bibliotek jako centrów informacji materiały własne budowa przyjaznych dla użytkownika narzędzi wyszukiwawczych – umożliwiających indywidualizację informacji – biblioteczny serwis WWW szkolenie i kształcenie użytkowników informacji 2019-01-17

Wybrane formy, narzędzia i zakres informacji rola współpracy bibliotek portal biblioteczny „1. dostarczanie informacji online o zasobach tradycyjnych biblioteki i obsługa procesów związanych z ich udostępnianiem (...), 2. pośredniczenie w dostępie do zasobów online niezintegrowanych ze środowiskiem WWW, 3. organizacja dostępu do zasobów WWW i informacji online zintegrowanej ze środowiskiem WWW, 4. realizacja usług informacyjnych online, 5. kształcenie użytkownika informacji, 6. organizacja przestrzeni komunikacji dla użytkowników biblioteki, promowanie serwisu i biblioteki oraz zadania z zakresu public relations, dostarczanie informacji dla kooperantów i obsługa współpracy (...).” Sapa, Remigiusz (2005). Benchmarking w doskonaleniu serwisów WWW bibliotek akademickich. Kraków: Wydaw. UJ zakres informacji – nie tylko naukowa, ale również: europejska, gospodarcza, obywatelska, publiczna 2019-01-17

Funkcja informacyjna: podsumowanie We współczesnej działalności informacyjnej bibliotek – podsumowując – istotne są m.in.: nie „cała” możliwa na dany temat informacja – ale informacja relewantna i zindywidualizowana nie bierny dostęp do informacji – ale aktywne zaspokajanie potrzeb w zakresie wiedzy nie jakakolwiek informacja – ale informacja o wysokiej jakości nie po prostu dostęp – ale dostęp we właściwym miejscu i czasie nie tylko informacja naukowa – ale również biznesowa, europejska, obywatelska itd. nie tylko transmisja informacji – ale tworzenie informacji nowej. nie zarządzanie dokumentami i instytucjami informacyjnymi – ale zarządzanie informacją i zasobami wiedzy organizacja informacji nie na podstawie formy – ale treści 2019-01-17

Użytkownicy informacji zob. prezentacja pt. „Użytkownicy informacji” 2019-01-17