Naród, etniczność, rasa

Niektóre teoretyczne ujęcia idei narodu: Friedrich Meinecke (1862-1954) – rozróżnienie „narodów kulturowych” (opartych na więzach krwi) i „narodów politycznych” (opartych na więzach polityczno-prawnych) Anthony Smith (1939-2016) – nowoczesny nacjonalizm powstaje ze spotkania idei etniczności i suwerenności ludu Ernest Gellner (1925-1995) – nacjonalizm jako skutek zerwania więzów feudalnych i lojalnościowych Eric Hobsbawm (1917-2012) - narody są tworzone przez nacjonalizm, wyposażane w określone symbole i mitologię, które następnie są reprodukowane w toku edukacji Benedict Anderson (1936-2015) - uznaje narody za „wspólnoty wyobrażone”, w odróżnieniu od innych wspólnot nie opierają się na osobowych relacjach ale na wyobrażeniach produkowanych w kręgu mediów, systemu edukacji itp.

Obecne w historii typy nacjonalizmu liberalny – typowy dla drugiej połowy XIX wieku, łączy przekonanie o wadze wspólnoty narodowej z dążeniem do konstytucyjnego rządu (Mazzini we Włoszech, Bolivar w Ameryce Płd.) co w rezultacie miałoby dać państwo narodowe. Przy założeniu równości narodów miałoby to doprowadzić do powszechnego braterstwa (jak chciał np. W. Wilson), choć należy go chronić przed pokusami ekspansjonizmu czy stawiania narodu ponad wolnością. konserwatywny – paradoksalnie konserwatyści później niż liberałowie przejęli pojęcie nacjonalizmu. Nacjonalizm odpowiada na ludzką potrzebę bycia wśród ludzi sobie podobnych i służy społecznej spójności, a jego uzasadnienie leży w historii. Wrogiem narodu są zatem alternatywne sposoby szukania spójności oraz dążenia narodowe innych. ekspansywny – tego rodzaju nacjonalizm wychodzi z założenia iż narody można grupować na predysponowane do rządzenia i bycia rządzonymi, z czego wynika uzasadnienie dla ekspansji i dyskurs „negatywnej integracji”. antykolonialny - wykorzystał on elementy europejskiego nacjonalizmu do walki z europejskimi imperiami kolonialnymi. Wyzwolenie polityczne było tu połączone z dążeniem do postępu społecznego, dlatego też wiele tych nurtów przejęło ideologię o charakterze socjalistycznym (akcent współpracy).

Relacja państwo-naród Naród może stworzyć państwo (rozpad ZSRR), ale też państwo może stworzyć naród (W. Brytania, Dania, Francja, tu zwłaszcza rola monarchii dziedzicznej, ale też USA). Państwo zdaje się być bardziej starożytne, naród – bardziej trwały. Narodów jest znacznie więcej niż państw, więc trudno sobie wyobrazić, żeby wszystkie miały swoje państwa. W połowie XIX wieku włoski prawnik Stanislao Macini wprowadził ideę prawa narodu do samostanowienia. Wiele państw zamieszkiwanych jest przez więcej niż jeden naród. W wielu państwach mamy zatem mniejszości narodowe, które mają zwarte skupiska, zamieszkiwane przez nie od wielu pokoleń, a niekiedy nawet naród polityczny w pobliżu. Pojawia się zatem fakt wielokulturowości i idąca za nim doktryna wielokulturowości. W polityce nacjonalizm może się objawiać wielorako: oddolnie gdy niezadowolenie społeczne zostaje „ubrane” w ideologię nacjonalistyczną, odgórnie gdy państwo odwołuje się doń w celu wzmocnienia spójności.

Pojęcie rasy: prymat cech fizycznych powiązanie rasy z usposobieniem i walorami moralnymi wiara w genetyczne przekazywanie cech rasowych hierarchiczność ras