SZKOLENIE Monitorowanie i Ocena w SUMP Prof Tom Rye | Edinburgh Napier University

Wprowadzenie do szkolenia Kto jest kim? Jakie są oczekiwania uczestników tego szkolenia? Jaki jest cel tego szkolenia i co chcemy osiągnąć? Co będzie przedmiotem tego szkolenia?

Struktura Sesji Podstawowe definicje monitorowania i oceny (M&E) Jak wpisują się w proces SUMP Do czego są potrzebne cele w SUMP? Różne typy celów Ustalanie celów Pomiar celów Przykłady

Część 1 Podstawowa definicja monitorowania i oceny (M&E) Miejsce w procesie SUMP

Po co monitorować, szacować, oceniać? Monitorowanie – co się stało Ocena – dlaczego to się stało Oszacowanie – co się stanie, czy warto to robić Korzyści monitorowania i oceny: Lepsze zarządzanie projektem i śledzenie postępów w osiąganiu celów Pomaga w procesie nauki Większa wiedza na temat zależności przyczynowo skutkowych Dane do lepszego podejmowania decyzji i działań w przyszłości Cele SMART Scenariusze = ocena ex-ante działania monitorowanie Ocena ex-post planowanie ocena Monitoring and evaluation can be extremely complicated but at least in principle it does not need to be so. This slide defines a few key terms and sets out a number of benefits of monitoring and evaluation. From the SUMP point of view, M&E can tell us whether or not we are achieving our SUMP objectives and targets. However, by examining the process of how a measure is evaluated, we can also learn how to implement it better next time – useful for our own city, but also for other cities. Transport planners have historically been very poor at monitoring the impacts of what has been implemented. There is always a tendency to just want to move on to the next project. However, better M&E can save time and money in future projects, so it is worth doing. It is woryth asking them if they can think of any more benefits of evaluation It is important to ensure that everyone is clear about the meanings of monitoring, evaluation and appraisal. monitorowanie Proces Monitorowania i Oceny SUMP Źródło: Miasto Drezno, CH4LLENGE

Związki z procesem Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP) Materiały do nauki nt. wszystkich aspektów SUMP: Koncepcja SUMP Przewodniki i materiały do nauki Webinar SOLUTIONS: Sustainable Urban Mobility Plans (trwa 64 minuty) Worth having a short discussion with the group here: do we have to stick to this circle? If we don’t, what will happen? Is monitoring and target setting in the right place here? Are the right activities together? My feeling is that thinking about M&E should come earlier in the cycle as well as where it is shown here.

W tym punkcie zobaczymy ogólny film na temat SUMP, by zobaczyć gdzie plasuje się M&O Monitorowanie i Ocena SUMP https://www.youtube.com/watch?v=1jLvvoT2_B0 EU Eltis Urban Mobility Observatory 7:27 minuty Recommend them to watch the longer video as self study material Show the shorter video at the training 1:23 minuty Source: https://www.youtube.com/watch?v=UAXUA8VdbBk

Inne unijne zasoby dotyczące M&O Projekt CH4LLENGE - http://www.sump-challenges.eu/kits Kurs Online "Monitorowanie i ocena w planowaniu zrównoważonej mobilności miejskiej” CH4LLENGE has a SUMP Monitoring and Evaluation Kit to support mobility practitioners in SUMP preparation and delivery. It consists of a Quick Facts Brochure, a SUMP Manual and an e-learning course. The brochures present concise summaries of the challenges in M&E while the manuals are dedicated to providing detailed advice underpinned by city examples. Brochures and manuals are available in nine languages*: Croatian, Czech, Dutch, English, French, German, Hungarian, Polish and Romanian. The online course allows you to learn more about Monitoring and Evaluation in own pace and from anywhere in the world. Dostępne w dziewięciu językach*: chorwacki, czeski, holenderski, angielski, francuski, niemiecki, węgierski, polski oraz rumuński

Rzeczy, które możemy monitorować, oceniać i oszacowywać Monitorowanie: co Zmiany w świadomości, podejścia, percepcje, zachowania, lub czy coś się dzieje/istnieje w wyniku SUMP (działania) Ocena: dlaczego/jak Dlaczego nikt nie korzysta z naszego działania (rzeczy, którą zrobiliśmy/zbudowaliśmy)? Jak (dobrze) wdrożyliśmy nowe działania? Mogliśmy to zrobić lepiej? Dlaczego dużo więcej ludzi niż zakładano korzysta z tego rozwiązania? Oszacowanie: co jeśli Jak dużo ludzi będzie korzystać z nowej stacji? Jakich korzyści się spodziewamy – i w związku z tym, czy jest warta budowy? This slide defines a few further key terms. Monitoring should established whether the implementation of a transport measure was followed by a change of behaviour (for example, after widening the junction, did congestion reduce?). It should also simply monitor whether plans were actually implemented as intended – in many situations this is actually not the case and something different is implemented from what was planned. The issue of WHY a change occurred is also very important. Perhaps congestion does reduce at a junction after it is widened, but if there is an economic recession at the same time, and congestion at all junctions reduces by the same rate, then it the cause of the reduction at the widened junction is unlikely to be the transport measure, but rather the wider economic situation. People often change their travel behaviour because their personal circumstances change (change of job, or they had kids, or got married, and so on) and so it is important (although difficult) to try to disentangle these effects.

Podstawowe wymogi dla M&O w SUMP Musi być związane z celami N.p. poprawa lokalnej jakości powietrza Musi zawierać wskaźniki Ilościowe zmiany w lokalnej jakości powietrza Powinno odnosić się do wartości docelowych dla niektórych celów Efekt: Uczynić naszą flotę autobusów w 100% zasilaną CNG do 2015 Rezultat: Spełnić wymogi unijne jakości powietrza w w istniejących kluczowych punktach do 2015 Trzeba zauważyć – nie wszystkie cele będą miały wartości docelowe Powinno obejmować proces Jak pracowaliśmy dla osiągnięcia tego celu? Co poszło dobrze? Co nie? Jak możemy zrobić to lepiej w przyszłości? The definitions on this slide are relatively straightforward but it is important to note that not all objectives necessarily require targets. Some SUMPs do not have a target for some objective, simply an indicator to measure progress.

Ćwiczenie 1 dotyczące monitorowania, oceny i oszacowania (30 minut plus raportowanie)

Ćwiczenie 1 - Instrukcje Ćwiczenie w grupach (3-4 osoby w grupie) Monitorowanie: pomyśl o 2 działaniach, jakie możesz wdrożyć w ramach SUMP. Co możesz chcieć monitorować w kwestiach świadomości, podejść, percepcji, zachowań związanych z tym działaniem. Jak będziesz zbierać dane? Ocena: pomyśl o 2 różnych działaniach. Jak dowiesz się (jakie dane będziesz zbierać i jak): Dlaczego nikt nie korzysta z działania/rozwiązania? Jak (dobrze) wdrożyłeś (-aś) nowe działania i czy mogłeś (-aś) zrobić to lepiej? Dlaczego więcej niż się spodziewano ludzi korzysta z rozwiązania? Oszacowanie: pomyśl o jeszcze jednym działaniu, które nie zostało wdrożone. Jakich spodziewasz się po nim korzyści? Czy to wystarczy, by było warto to działanie wdrożyć? W końcu – w Twoim własnym SUMP lub planie transportowym w Twoim mieście – co obecnie jest monitorowane i oceniane? Dlaczego wybrano te sprawy? Could make an exercise out of this – probably should This slide defines a few further key terms. Monitoring should established whether the implementation of a transport measure was followed by a change of behaviour (for example, after widening the junction, did congestion reduce?). It should also simply monitor whether plans were actually implemented as intended – in many situations this is actually not the case and something different is implemented from what was planned. The issue of WHY a change occurred is also very important. Perhaps congestion does reduce at a junction after it is widened, but if there is an economic recession at the same time, and congestion at all junctions reduces by the same rate, then it the cause of the reduction at the widened junction is unlikely to be the transport measure, but rather the wider economic situation. People often change their travel behaviour because their personal circumstances change (change of job, or they had kids, or got married, and so on) and so it is important (although difficult) to try to disentangle these effects.

Część 2 Po co cele w SUMP? Różne typy celów Ustalanie celów Mierzenie celów

Po co mieć cele? Cele – co SUMP powinien osiągnąć Typowy cel: SUMP pozwoli obniżyć lokalne zanieczyszczenie powietrza Jak rozstrzygniemy, czy cel został osiągnięty? Ustal mierzalną wartość (docelową) Ustal cele by: Osiągnąć formalne wymogi, np. cele UE dla jakości powietrza – do 2015 utrzymanie średnich koncentracji PM2.5 <= 25 µg/m3 Namówić różne instytucje do wspólnej pracy, np. Wizja Zero dla bezpieczeństwa ruchu drogowego Rodzaj aspiracji, np. 10% podróży odbywanych rowerem w Szkocji do 2020 Ponieważ to jest to, co możemy osiągnąć (cel pragmatyczny) It is a truism but you will always find that advice on target setting says that they should be Specific, Measurable, Achievable, Realistic and Timed. You can see that the target on this slide about local air pollution, is specific – you can tell what it’s about; it’s measureable; it’s timed; it’s realistic; but it’s not wholly certain that it is achieveable in that for many municipalities there are national or regional issues that affect air pollution but over which they have no direct control. For any measureable target like this, it is crucial to set the baseline – that is, to measure the current situation – as without this it is impossible to set a target and then to measure progress towards it. For some cities, measuring air quality may be very difficult because of a lack of specialist equipment. Within the EU, because of the EU regulation on two pollutants, cities have been forced to buy the measuring equipment, but this is not the case outside. There are however consultancies that can supply the measuring equipment. Not all objectives need a target. Other reasons to have a target: road safety targets in UK very effective at getting different bodies (e.g. Police, health service, driving standards, traffic engineers at national and local level) to work together whereas before the national targets were introduced they did not work together so well. Sometimes we set a target that we know we can’t meet (cycle trips in Scotland currently 1%) just to look good politically and to try to encourage more activity. A pragmatic target is by definition not stretching – but can it be useful nonetheless?

Dwa kluczowe typy celów Cele efektów (output) Cele rezultatów (outcome) Np. do 2019, zbudujemy 30 km ścieżek rowerowych Będziemy mieć uspokojony ruch na 50 km ulic Do 2019 podwoimy udział rowerów w podziale zadań przewozowych Do 2019 będziemy mieli 40% spadek liczby osób zabitych i ciężko rannych w wypadkach drogowych, w stosunku do 2010 There is an important issue here that a city will have much more control over the achievement of an output target, compared to an outcome target. Many factors other than the city’s activities in the field of road safety can affect how many people are killed or injured – new national regulations on speed limits or EU regulations on in car safety could make a big difference – whereas the city has direct control (subject to public/political approval) of how many km of new cycle lane that it installs on its roads.

Ćwiczenie 2 dotyczące Twojego własnego monitorowania, oceny i oszacowania (25 minut wraz z raportowaniem)

Ćwiczenie 2 - Instrukcje Ćwiczenie w grupach (3-4 osoby w grupie) W Twoim własnym SUMP lub planie transportowym w Twoim mieście – co obecnie jest monitorowane i oceniane? Jak o tym zdecydowano? Do zbierania jakich danych obliguje Cię rząd lub Unia Europejska? Jak je zbierasz, jak raportujesz ich wielkości? Jeśli masz konsultantów pracujących nad Twoim SUMP – jakie dane M&O oni zbierają? Czy ta praca będzie kontynuowana, gdy oni zakończą prace?

Wybrane typowe cele i wartości docelowe w SUMP – z komentarzami This section looks at some very typical SUMP objectives and then makes some suggestions for targets that could be used to measure progress towards these objectives.

Cel: Poprawić dostępność dla osób z niepełnosprawnościami Efekt 100% przejść dla pieszych z sygnalizacją świetlną jest w pełni dostępnych dla osób z niepełnosprawnościami do 2019 roku Komentarz Ustal cel w relacji do budżetu Zmierz obecną sytuację! Rezultat Wzrost odsetka osób niepełnosprawnych, które oceniają poprawę dostępności o 3% rocznie Komentarz Wykorzystaj małą próbę (100 osób) w ankiecie, by zmierzyć poziom obecny i w kolejnych latach With this objective, the output target is quite easy to define – the physical accessibility of pedestrian crossings. Obviously this needs a measurement of the existing situation, to see how many such pedestrian crossings are currently accessible and how many remain ot be done, and the target for improvement has to be related to how much budget is available for such improvement work. The outcome target is much more to do with user satisfaction which of course is much more difficult to influence, as these people’s perceptions may be influenced by other national or regional issues (e.g. Press coverage about bus drivers who are unfriendly to disabled people) even if, objectively, the accessibility of the environment has improved. In both cases, output and outcome, small surveys are required to set a baseline, but these need not be more than 100 responses.

Cel – poprawa gospodarki w centrum miasta Efekt 100% miejsc parkingowych kontrolowanych przez miasto w centrum miasta jest płatnych, by zachęcić do krótkich postojów (klienci zakupowi) Nowe parkingi Park & Ride wdrożone w ciągu 4 lat Rezultat % mieszkańców zadowolonych z jakości przestrzeni ulicznej rośnie o 3% rocznie % pustych sklepów w centrum miasta spada o 5% rocznie These targets focus on the link between parking and shopping, and therefore the local economy. The output target looks at parking provided for shoppers (short term, and park and ride). The outcome looks at user satisfaction and also retail performance. Of course, retail performance could be poor even if parking is not improved, and vice versa, but it is useful to monitor the two together to see if there is any link, and it is normal to have a SUMP objective related to the economy.

Cel – poprawa jakości życia Efekt Dopuszczony tylko ruch pieszych na 4 kluczowych ulicach w centrum miasta w ciągu 4 lat 50% ulic miejskich – ma ograniczenie 30 km/h w ciągu 4 lat Cel parkingowy również pasuje Rezultat % mieszkańców zadowolonych z jakości ulic rośnie o 3% rocznie Komentarz Bazuj na małej próbie (200 osób) w corocznej ankiecie Finally, here, the quality of life objective is measured in relation to space for pedestrians, and speed management. This is of course arguable and you might wish to define other measures and therefore output targets to achieve an improved quality of life. User satisfaction is a means of measuring the outcome from the quality of life objective; another might be counts of people in public space and how long they linger there.

Problem 1 – “nie wiemy jakie efekty przynoszą działania” Jak możesz ustalić cele, jeśli nie wiesz co osiągną działania? Ustal wartości docelowe Rozważ swoje ambicje! Zobacz na doświadczenia z wdrażania działań w innych miejscach www.eltis.org www.leeds.ac.uk/konsult Użyj „Narzędzia Map Drogowych” - Roadmap tool Zbuduj model (dobry dla wybranych działań) Pamiętaj – działania łączone osiągają mniej niż suma działań indywidualnych When asked to set targets, cities are often concerned that this is very difficult because they have no idea what their measures might achieve. This slide suggests a few ways to address this. Point 2 means that to an extent it is OK to set a target that you are not sure that you can achieve, but that you would like to achieve, in order to drive action to at least try to do so. This was very important in the UK for national road safety targets, which were very ambitious, but which were used to bring together all the key actors to engage in really concerted action to achieve the targets. Ultimately, they were overachieved. A model is a way of assessing what can be achieved, for certain types of measure – more on that in another session. Setting output targets is much easier because they basically depend on how much money you have to spend on different types of measure. Under point 3 it would be useful to look at these two databases

Problem 2 – “nie mamy danych” Ustal proste cele Ustal tylko kilka celów Przemieszaj cele efektu i rezultatu Wykorzystaj proste gromadzenie danych – przykłady: Małe wielkości prób dla ankiet Pomiary na przekrojach dróg raz lub dwa razy do roku, wokół centrum miasta, dla oceny podziału zadań przewozowych Pomiary kolejek (opóźnień) raz lub dwa razy do roku na kluczowych skrzyżowaniach dla oceny kongestii If you have no data – you need less than you think. This is best illustrated by the real examples in the next few slides. Major household surveys, or massive roadside interview surveys, are often not required. It is worth discussing with participants if they perceive this problem in their city. I think it is particularly common in cities with little experience of SUMP – there is a tendency to want to have data about everything.

Ćwiczenie 3 SUMP w Belgradzie (30 minut wraz z raportowaniem)

Ćwiczenie 3 – Cele SUMP w Belgradzie Ogólne Cele SUTP Belgrad Rozdzielenie wzrostu gospodarczego i zarządzania popytem w celu zmniejszenia wpływu na środowisko naturalne Zmniejszenie liczby zgonów w transporcie drogowym o połowę do 2015 r. w porównaniu z rokiem 2000 Redukcja hałasu transportowego zarówno u źródła, jak i poprzez środki łagodzące w celu zapewnienia, że ogólne poziomy narażenia minimalizują wpływ na zdrowie. Osiągnięcie zrównoważonego przejścia na środki transportu przyjazne dla środowiska w celu stworzenia zrównoważonego systemu transportu i mobilności Ograniczenie emisji zanieczyszczeń pochodzących z transportu do poziomów, które minimalizują skutki dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska. Osiągnięcie zrównoważonych poziomów zużycia energii w transporcie i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w transporcie Here is a list of six objectives from Belgrade’s SUMP Source: TIS.pt, 2012

Ćwiczenie 3 - Instrukcje Każda grupa pięciu osób przyjmuje jeden cel z celów Belgradzkiego SUMP. Opracowanie jednego produktu i jednego celu dotyczącego wyników dla danego celu, ale bez określania wartości bazowej lub wartości dotyczącej wyników bezwzględnych, ale raczej %/rok postępu w kierunku tego celu. Dyskusja o tym, jak można ustalić, czy cele te są realistyczne. Decyzja o dwóch wskaźnikach służących do pomiaru postępu każdego z Twoich celów oraz o tym, w jaki sposób zbierzesz te dane, zakładając, że w chwili obecnej nie gromadzisz takich danych. Znalezienie równowagi pomiędzy minimalizacją kosztów gromadzenia danych a wiarygodnością danych. Jeśli masz SUMP w swoim mieście - jakie masz cele i w jaki sposób zdecydowałeś się na nie? Hopefully this is self explanatory.

Przerwa

Część 3 Doświadczenia na temat wskaźników i celów w prawdziwych SUMP This

SUMP w Edynburgu LTS (SUMP) zmierza do: Wsparcia zrównoważonego wzrostu lokalnej i regionalnej gospodarki; Poprawy bezpieczeństwa wszystkich użytkowników dróg i transportu; Redukcji wpływów podróży na środowisko; Promowania lepszego zdrowia i kondycji fizycznej; oraz Redukcji wykluczenia społecznego This is a standard set of objectives for a SUMP. The measures in the SUMP should contribute towards the achievement of these objectives.

Cele SUMP w Edynburgu Cel Wartość docelowa Wskaźnik Wspieranie zrównoważonej i rozwijającej się gospodarki lokalnej i regionalnej Brak celu Kongestia Natężenia ruchu Łączność kolejowa i lotnicza z innymi miastami Poprawa bezpieczeństwa wszystkich użytkowników dróg i transportu 40-50% spadek wszystkich ofiar wypadków wśród rowerzystów i pieszych do 2010 r. w stosunku do średniej z lat 1994-98 Postrzeganie bezpieczeństwa w transporcie publicznym Liczba zabitych i ciężko rannych na drogach Zmniejszenie wpływu podróży na środowisko naturalne Spełnienie wymagań normy UE dla NOX i PM10 do 2010 r. Poprawa norm emisji dla autobusów i taksówek Promowanie poprawy zdrowia i sprawności fizycznej Cel dotyczący udziału ruchu pieszego i rowerowego. % podróży różnymi środkami transportu dla różnych celów podróży Zmniejszenie wykluczenia społecznego Zwiększenie dostępności transportu publicznego do głównych centrów usług i zatrudnienia Zwiększenie wykorzystania specjalistycznych usług transportowych Zwiększenie dostępności autobusów niskopodłogowych i przystanków, z których mogą korzystać. This slide shows that there are not targets for every objective. However, there are indicators for all objectives. Clearly the objectives cannot all be achieved by changes to the transport system alone, but the assumption has been made that transport can make a contribution. Keeping traffic volumes stable and reducing congestion are evidence of a more economically effective transport system (higher levels of social welfare in economic terms, since user costs reduce). Therefore there is a link to a more sustainable economy. Longer distance links are also included here. Safety is both perceived, and manifests itself in actual casualty figures. Air quality is subject to an international target but progress towards this is measured in terms of the emissions standards of buses and taxis since these vehicles (with diesel engines in this case) contribute much towards the pollutants that are subject to the international target. Health and fitness is related to many factors but levels of walking and cycling contribute to physical activity and therefore health. Here mode share data are used. Social inclusion occurs if people cannot take part fully in normal society. Transport can be a contributory factor since it allows people to access the activities in society that they need. Here various indicators are used to measure it, relating both to access to services (travel time to certain key services by public transport) and the accessibility of the transport system to those with mobility problems.

Jak Edynburg zbiera te dane Wskaźnik Jak jest mierzony Kongestia  Natężenie ruchu Łączność z innymi miastami drogą kolejową i powietrzną Czujniki ruchu mierzą kolejki na kluczowych skrzyżowaniach Czujniki ruchu Czasy podróży i usługi do innych miast Odczucia co do bezpieczeństwa w transporcie publicznym Krajowa ankieta; dane o wypadkach z Policji Poprawa norm emisji dla autobusów i taksówek Dane firmy autobusowe; dane z licencji dla taksówek Zwiększenie dostępności transportu publicznego do głównych centrów usług i zatrudnienia Zwiększenie wykorzystania specjalnych usług transportowych Zwiększenie dostępności autobusów niskopodłogowych i przystanków, z których mogą korzystać % podróży różnymi rodzajami transportu odbywających się w różnych celach Częstotliwości autobusów w kluczowych miejscach Dane nt. przewiezionych pasażerów Własne rejestry miasta dotyczące poprawionych przystanków. Dane nt. floty od przewoźnika autobusowego. Krajowe badanie gospodarstw domowych, próba zwiększona dla miasta This slide shows how data are gathered to measure the various indicators highlighted. Most of these are straightforward and do not require a great investment of time or technology to gather them. Many rely on simple counts or records that the city or bus operators were gathering anyway. The exceptions to this are a national survey on bus service quality; and a national household survey. However, if these do not exist, they can be replaced by small scale local surveys that can provide an indication of progress against each indicator.

Prawdziwe cele - Ljutomer, Słowenia Do 2020 r. emigracja zmniejszy się do zera Zrównoważony podział modalny do 2020 r. (oszacowany poziom podstawowy) Do 2020 r. brak zgonów na drogach i połowa liczby rannych w porównaniu z 2010 r. 10% podróży transportem publicznym do 2020 r. Podwojenie dojazdów rowerem do pracy do 20% do 2020 r. Ljutomer is a town of 5000 people and it has an award winning SUMP. These are all the targets in its SUMP. As can be seen they are very basic, but they relate to the SUMP’s objectives

Inne przykłady Unijna kampania „Urban Mobility campaign” Do the Right Mix nagrody za ‚monitorowanie i wdrażanie dla poprawy SUMP’ w 2014 r. Brema (Niemcy) – zwycięzca! Brema została zwycięzcą dzięki wczesnemu dostarczeniu narzędzi monitorowania i ewaluacji, silnemu zaangażowaniu zainteresowanych stron w proces ewaluacji oraz współpracy z miastami partnerskimi i na skalę międzynarodową. Drezno (Niemcy) Drezno jest kolejnym liderem ze względu na wysokiej jakości systemowe ramy systematycznego monitorowania i oceny SUMP, starannego doboru wskaźników i narzędzi. Komisja rozważyła ocenę działań SUMP i samego procesu planowania. Przeprowadzane są konsultacje z wszystkimi organami planującymi i partnerami SUMP oraz przekazywane są informacje zwrotne. Gandawa (Belgia) Gandawa posiada renomowaną praktykę SUMP w ciągu ostatnich 30 lat. Jej proces monitorowania i oceny opierał się na znakomitym gromadzeniu danych. Wyniki monitorowania i oceny zostały ponownie włączone do procesu planowania w celu dostosowania działań. This slides presents other examples that the trainees could have a look at in their own time.

Gdynia, Polska, pierwszy SUMP – tu pokazano 25% wskaźników – za dużo? Jednostka pomiaru Opis Kategoria Wartość początkowa (2015) Wartość docelowa (2018) Metoda pomiaru/ źródło danych Odniesienie do konkretnego celu Wskaźnik motoryzacji indywidualnej w Gdyni Samochody/ 1000 osób Liczba samochodów/1000 mieszkańców STRATEGICZNY 542 (2015) 550 Urząd Miasta Scenariusze, Cele 1,2 i 3 Mobilność mieszkańców Gdyni liczba podróży w ciągu jednego dnia roboczego Średnia liczba podróży na jednego mieszkańca na dzień roboczy, z wyłączeniem podróży pieszych 1.65 stabilne lub nieznacznie zwiększone ZKM Gdynia Wypadki z udziałem pieszych przypadek Liczba pieszych rannych w wypadkach kluczowy 53 zmniejszony Policja 1.1. Udział ruchu pieszego w podziale zadań przewozowych % Liczba podróży pieszych w odległości większej niż 500 m/łączna liczba podróży pieszych innych niż podróże piesze na dzień poprzedzający badanie 10.9% Udział ruchu rowerowego w podziale zadań przewozowych Liczba podróży rowerowych w dniu poprzedzającym ankietę/łączna liczba podróży niepieszych w dniu poprzedzającym ankietę 1.8% 3% 1.3 Gęstość systemu rowerowego km/ km2 Długość systemu rowerowego związana z powierzchnią Gdyni pomocniczy 0.42 podniesiony Raport ZDiZ 1.3. Otyłość uczniów szkół średnich Odsetek uczniów gimnazjum z nadwagą lub otyłością [dane tylko ze szkół średnich] Wydział Zdrowia 1.1., 1.3. Uspokojenie ruchu Długość dróg w strefach 30 km/h / całkowita długość dróg w Gdyni 15.4% 20% 1.3., 1.4. Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego w pobliżu obiektów edukacyjnych Liczba szkół i przedszkoli w pobliżu dróg kategorii D i L o ograniczonej prędkości 19 24 1.4. Zarządzanie parkowaniem w centrum miasta Liczba miejsc parkingowych w Śródmieściu i Kamiennej Górze. 5966 stabilne lub nieznacznie zmniejszone The point here is just to basically note that there are too many indicators and targets and this will lead to huge amount of data being gathered.

Cele w SUMP dla Lublany – bardzo trudne - aspiracja? These targets run the risk of not being achievable. Selecting them was a very political decision.

Prawdziwe cele – SUMP dla Nottingham 2006-11 (Wielka Brytania) Wartość docelowa Mierzone przez Ograniczenie kongestii Co najmniej 5 linii autobusowych w mieście w celu skrócenia czasu podróży o 5 minut każdy, do 2011 r. (baza to 2004 r. ) Rozkłady jazdy autobusów Poprawa dostępności 7 linii autobusowych w pełni dostępnych do 2011 r. (baza to 2005 r.) Badania autobusów i przystanków na liniach Lokalna gospodarka 85% nowych obszarów mieszkaniowych zbudowanych na rewitalizowanych terenach do 2011 (baza to 2004 r.) Monitorowanie systemu planowania Jakość życia 67% osób korzystających z autobusów nocą czuje się bezpiecznie podczas całej podróży, do 2011 r. (baza to 2004 r.) Coroczne ankiety wśród 600 pasażerów autobusów The point to make here is the very limited number of targets and the extremely simple data collection methodologies. Cutting congestion – the assumption is that if there is a reduction in congestion then buses will be retimetabled to travel faster Accessibility – simple output target Local economy – in Nottingham transport is used as a tool to support regeneration on its brown field (old industrial) sites so if the SUMP works there should be more development on these sites Quality of life – simple survey

Przegląd osiągnięć: York Osiągnięcia 2001-2006: Napełnienie autobusów wzrosło o 45% Ruch w godzinach szczytu niższy niż z poziomu w 1999 roku Wysokiej jakości usługi Park & Ride 10% wzrost w podróżach niezmotoryzowanych do centrum miasta w godzinach szczytu Ponad 20% redukcja w ilości wypadków drogowych Wzrost napełnień autobusów Plan Obecnie Trend % wzrostu York – historic university city of 90,000 people Very successful city for jobs, tourism and retailing As part of SUMP: Strict parking policy Park and ride High quality buses on simplified network with simple fares structure Pedestrianised, high quality city centre Reduction in road capacity in city centre It is these measures that led to this increase in bus use ----------------------------------------------------- The key achievements of the LTP were: Over £15m of private sector investment in a replacement bus fleet A high quality Park & Ride service, which has experienced passenger growth from 1.1 to 2.6 million passengers per year Bus patronage growth of 45% Peak-hour urban traffic lower than 1999 levels A 10% increase in non-car modes for trips to the city centre at peak times Achieving the status of the UK’s top cycling city (ERCDT assessment 2004) with cycling levels well above the national average A state of the art Traffic Management System with the pioneering Traffic Congestion Management System (TCMS) and Bus Location Information Sub-System (BLISS) systems Over 20% reduction in road accidents, thereby being on-track to achieve the government’s road traffic accident reduction targets for 2010 A doubling of the number of children cycling to school (to 11%) Significant improvements in the condition of roads and footways http://www.york.gov.uk/transport/ltp/ltp1/delivery/ Rok York Źródło: Rada Miasta York, www.york.gov.uk/transport/ltp/ltp1/delivery/

Komunikowanie postępów społeczeństwu Socjoekonomia Korzyści dla społeczeństwa za każdy km przejechany na rowerze w Kopenhadze Koszt dla społeczeństwa za każdy km przejechany samochodem w Kopenhadze KORZYŚCI ZDROWOTNE W 2012 mieszkańcy Kopenhagi posiadali około 650.000 rowerów i 125.000 samochodów, co odpowiada 5.2 rowerom na rok Redukcja umieralności wśród osób, które jeżdżą rowerem do i z pracy codziennie Wszyscy mieszkańcy mają dostęp do rowerów Wartość korzyści zdrowotnych związanych z rowerami w Kopenhadze (DKK) These graphics are taken from the City of Copenhagen’s annual Cycle Monitoring and Green Accounts report. They show how data can be presented in an attractive and accessible way. Copenhagen Fragmenty raportu z Kopenhagi z 2012 r. Źródło zdjęć: Miasto Kopenhaga Główne środki transportu do pracy lub edukacji w Kopenhadze, 1996-2012

Część 4 Wyzwania w M&O w ramach SUMP

Wyzwania w M&O w ramach SUMP Przekonywanie ludzi, że warto to robić Zasoby - ludzie i pieniądze - by to zrobić Zbyt wiele wskaźników i celów Właściwa równowaga między celami dotyczącymi produktów i rezultatów Dostępność danych Rygorystyczne gromadzenia danych Ocena procesu - jak to zrobić? Im więcej tego robimy, tym więcej pracy to nam przysparza Carrying out monitoring and evaluation is a constant challenge. It is usually seen to be more interesting to implement measures than to monitor and evaluate them. Those involved in measure implementation should play a role in planning data gathering for M@E and will be important sources of data themselves for process evaluation. Not all will be convinced to do so but showing them evidence of other well-evaluated measures and how this can help them to improve the design and implementation of their own measures may help to persuade them that M&E are worth doing. Having too many indicators and targets is tempting. Two to three indicators per objective is normally sufficient, unless it is a particularly important objective in your SUMP. One to two targets per objective should be sufficient. Outcome targets are more meaningful than output targets but outputs should not be forgotten, especially if the SUMP is the first in the city, since an important test of the SUMP will be whether the new (and to the city, often unusual) measures that it plans are actually implemented. Data availability, how to collect it and the rigour of data collection are all covered on the section on setting targets. The key point is that to have some data is better than having no data if your city is in a situation of having done no monitoring and evaluation previously. As time goes on, and if resources become available, more data gathering can be carried out so that the reliability of the indicators improves. However, even a small amount of data can give an indication of the direction in which an indicator is moving, and helps to support arguments for the further implementation of the SUMP.

Ćwiczenie 4 na temat Wyzwań M&O (20 minut plus raportowanie)

Ćwiczenie 4 - Instrukcje Biorąc pod uwagę to, czego się dziś nauczyliście, pracujecie w grupach nad wyzwaniami przez 20 minut i decydujecie, jak sobie z nimi poradzicie. Raporty po 3 minuty/grupę. Przekonywanie ludzi, że warto to robić Zasoby - ludzie i pieniądze - by to zrobić Zbyt wiele wskaźników i celów Właściwa równowaga między celami dotyczącymi produktów i rezultatów Dostępność danych Rygorystyka gromadzenia danych Ocena procesu - jak to zrobić? Im więcej tego robimy, tym więcej pracy to nam przysparza Hopefully this exercise is self explanatory.

Część 5 Podsumowanie, Wnioski, Informacja zwrotna

Wnioski Nie stresuj się zbytnio monitorowaniem i oceną Niech to będzie proste, szczególnie dla pierwszego SUMP To ważne by mieć jakieś cele, ALE Nie próbuj mieć ich zbyt dużo Nie martw się, jeśli nie są one oparte o absolutnie solidne dane Gromadzenie danych - nie jest tak skomplikowane, jak można by sądzić Time to wrap up

Informacja zwrotna Czy szkolenie spełniło Twoje oczekiwania? Co najbardziej Cię zainspirowało? Czy wiedza tu pozyskana pomoże Ci w Twoich działaniach związanych z M&O?

REFERENCJE Projekty | Inicjatywy | Podręczniki <Event> • <Date> • <Location> • <Speaker>

Jest dostępnych mnóstwo zasobów Europejska Platforma SUMP | www.eltis.org/mobility-plans CIVITAS PROSPERITY | www.sump-network.eu CIVITAS SUITS | www.suits-project.eu CIVITAS SUMPs-Up | www.sumps-up.eu ADVANCE | eu-advance.eu CH4LLENGE | sump-challenges.eu ENDURANCE | epomm.eu/endurance EVIDENCE | evidence-project.eu Poly-SUMP | poly-sump.eu Urban Transport Roadmaps | urban-transport-roadmaps.eu E-kurs CIVITAS nt. zaangażowania społecznego | www.civitas.eu

Wszystko w jednym miejscu CIVITAS PROSPERITY jest członkiem Europejskiej Platformy na rzecz Planów Zrównoważonej Mobilności Miejskiej i przygotowuje szereg sprawozdań technicznych i innych strategii w celu rozpowszechniania spostrzeżeń na temat SUMP. Znajdź więcej informacji na eltis.org/mobility-plans oraz www.sump-network.eu Bądź w kontakcie z CIVITAS PROSPERITY contact@sump-network.eu

Prof Tom Rye Transport Research Institute Edinburgh Napier University 5 Colinton Rd | SCOTLAND www.napier.ac.uk | t.rye@napier.ac.uk

www.sump-network.eu Autor: Prof Tom RYE (Edinburgh Napier University) Edycja: Dr Nazan Kocak (Edinburgh Napier University) Wydawca: CIVITAS PROSPERITY Zastrzeżenie prawne: Wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji ponoszą autorzy. Nie musi odzwierciedlać opinii Unii Europejskiej. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji w niej zawartych. Wszystkie zdjęcia są udostępniane przez odpowiednich partnerów (o ile nie zaznaczono inaczej) i są dopuszczone do reprodukcji w niniejszej publikacji. Program CIVITAS PROSPERITY otrzymał finansowanie z unijnego programu badań naukowych i innowacji "Horyzont 2020" w ramach umowy o dotację nr 690636.