„Występowanie patogenów alarmowych w materiale klinicznym chorych Oddziału Intensywnej Terapii Szpitala Uniwersyteckiego im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy w latach 2007- 2008.” Joanna Sawicka1, Robert Czok1, Magdalena Daniłko1 dr n. med. Agnieszka Mikucka2, dr n. med. Aleksander Deptuła2 lek. med. Katarzyna Wawrzyniak3 1-Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii CM UMK w Bydgoszczy 2-Katedra i Zakład Mikrobiologii CM UMK w Bydgoszczy Kierownik: dr hab. n. med. Eugenia Gospodarek, prof. UMK 3-Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CM UMK w Bydgoszczy Kierownik: dr hab. n. med. Krzysztof Kusza, prof. UMK

Wstęp W ostatnich latach zakażenia z udziałem drobnoustrojów wielolekoopornych zaliczanych do alert-patogenów stają się poważnym problemem terapeutycznym na całym świecie. Dotyczą one szczególnie pacjentów OIT, a także oddziałów hematologii i onkologii. Powszechne stosowanie antybiotyków doprowadziło w ciągu kilkudziesięciu lat do gwałtownego wzrostu oporności bakterii na te leki. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie rejestrów zakażeń do drobnoustrojów alarmowych zaliczane są między innymi:

gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) oporny na metycylinę (MRSA), enterokoki (Enterococcus spp.) oporne na glikopeptydy (VRE), pałeczki niefermentujące Acinetobacter spp. i Pseudomonas aeruginosa oporne na karbapenemy lub inne dwie grupy leków, pałeczki Gram-ujemne (Enterobacteriaceae) wytwarzające beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (ESβL) lub oporne na karbapenemy, szczepy toksynotwórcze - Clostridium difficile.

Cel pracy Celem pracy było porównanie częstości izolacji poszczególnych grup alert patogenów u chorych z Oddziału Intensywnej Terapii (OIT) w 2007 i 2008 roku oraz ocena zużycia antybiotyków w tych latach.

Materiały i metodyka Dane dotyczące badań mikrobiologicznych analizowano w programie WHONET wersja 5.4. Podstawę obliczeń zdefiniowanej dawki dobowej (DDD) stanowiła ilość leków przeciwdrobnoustrojowych pobranych z apteki szpitala wyrażona w gramach, podzielona przez maksymalną dawkę dobową poszczególnych preparatów dla osób dorosłych. DDD/ osobodzień- daje możliwość porównania zużycia antybiotyku w poszczególnych latach. W analizie odrzucono powtarzające się identyczne wyniki posiewów, które nie potwierdzały wystąpienia kolejnego przypadku zakażenia patogenem alarmowym, a tylko przetrwanie tego samego szczepu u danego pacjenta.

Czynniki ryzyka zakażeń Pacjenci OIT są szczególnie predysponowani do zakażeń patogenami alarmowymi. Przyczyny: - podeszły wiek chorych (średnia wieku pacjentów, od których izolowano patogeny alarmowe wynosiła w 2007 61,9, w 2008 64,7) i obciążenie chorobami przewlekłymi, ciężki stan chorych powodujący obniżenie odporności, inwazyjne metody monitoringu stanowiące wrota zakażeń. Śmiertelność w 2007 wyniosła 41,6% , zaś w 2008 38,3%. Główną przyczyną zgonu tych pacjentów była ciężka sepsa lub wstrząs septyczny.

Alert patogeny, 2007 W roku 2007 wyizolowano 120 różnych szczepów należących do 14 gatunków alert patogenów. Spośród wszystkich izolowanych pałeczek G(-) NF- 40% opornych na karbapenemy.

Alert patogeny, 2008 W roku 2008 wyizolowano w sumie 177 różnych szczepów należących do 16 gatunków alert patogenów. 48% izolowanych pałeczek G(-) NF opornych na karbapenemy!

Źródła izolacji alert patogenów

Zużycie leków przeciwdrobnoustrojowych (DDD/100 osobodni) w 2007 Liczba osobodni w latach 2007 i 2008 wynosiła odpowiednio 2936 i 3154.

Zużycie leków przeciwdrobnoustrojowych (DDD/100 osobodni) w 2008

Wnioski W 2008 roku stwierdzono wzrost izolacji alert patogenów o 47% (z n=120 do n=177). W analizowanym okresie najwyższy odsetek wśród alert patogenów stanowiły niefermentujące pałeczki Gram-ujemne oporne na karbapenemy, zauważono również wzrost częstości izolacji tych drobnoustrojów- z 62% w 2007 roku do 64% w 2008 roku. Dominującym alert patogenem były wielolekooporne pałeczki Pseudomonas aeruginosa, zanotowano jednak spadek częstości izolacji tych drobnoustrojów. W 2008 roku odnotowano pojawienie się szczepów Acinetobacter baumannii opornych na karbapenemy, w roku poprzednim szczepów o takim fenotypie oporności nie izolowano w ogóle.

Wnioski Zanotowano wzrost częstości izolacji szczepów o fenotypie oporności ESBL(+) - 41 przypadków w 2007, 54 w 2008. W okresie objętym analizą izolowano pojedyncze szczepy MRSA i C.difficile. W 2008 roku stwierdzono spadek zużycia antybiotyków z grupy karbapenemów (imipenem, meropenem) i glikopeptydów (wankomycyny).

Podsumowanie Obecna sytuacja epidemiologiczna wymaga szczególnych starań w zakresie monitorowania występowania patogenów alarmowych u chorych hospitalizowanych i kontroli zużycia antybiotyków. Szczególnie niepokojące są dane i prognozy dotyczące wielolekoopornych pałeczek niefermentujących. Priorytetem powinno być ograniczenie rozprzestrzeniania się tych patogenów w środowisku szpitalnym, poszukiwanie i eliminacja ognisk epidemicznych, racjonalna antybiotykoterapia zakażeń oraz okresowa modyfikacja schematów leczenia.

Dziękuję za uwagę!