Wojna o niepodległość Polski w latach 1914 - 1918.

Droga do niepodległości Polski Polacy, którzy po trzecim rozbiorze w 1795 roku utracili swe państwo nigdy nie zrezygnowali z prób odzyskania niepodległości. Świadczą o tym powstania: listopadowe, krakowskie i styczniowe oraz postawa Polaków, którzy mimo prób zniszczenia przez zaborców ich świadomości narodowej – rusyfikacji i germanizacji - pozostawali wierni swym niepodległościowym dążeniom. Jednak jedyną realną szansą na odrodzenie Polski była wojna między państwami zaborczymi II Rzeszą Niemiecką , Austro – Węgrami i Rosją, które wchodziły w skład dwóch różnych bloków polityczno – militarnych: Trójprzymierza i Trójporozumienia. Na początku XX wieku sytuacja międzynarodowa zaczęła sprzyjać polskim dążeniom niepodległościowym.

Prorosyjska orientacja polityczna Narodziła się w środowisku Ligi Narodów i Endecji. Jej autorem był główny teoretyk stronnictwa Roman Dmowski. Polityczne sympatie były kierowane w stronę Rosji i państw Ententy. Zdaniem Dmowskiego Rosja najmniej zagrażała polskości i nie należało jej drażnić. W związku z tym autonomia przyszłej Polski miała być osiągana stopniowo za pomocą legalnych działań w rosyjskim parlamencie – Dumie. Celem było zjednoczenie wszystkich ziem polskich pod berłem cara, to miało prowadzić do autonomii, a następnie do niepodległości.

Proaustriacka – lojalistyczna orientacja polityczna Orientacja, której zwolennikami byli galicyjscy konserwatyści, którzy chcieli zachować lojalność wobec państwa Austro – Węgierskiego i dlatego początkowo nie myśleli o niepodległości. Tak narodziła się koncepcja trialistyczna, która zakładała przyłączenie Królestwa Polskiego do Galicji i przekształcenie monarchii dualistycznej w trialistyczną. Austria, Węgry i Polska miały w niej istnieć na równych prawach, a za największą przeszkodę w realizacji tego celu uznano Rosję.

Rewolucyjna orientacja polityczna Różniła się od dwóch poprzednich, bowiem SDKPiL, oraz PPS Lewica wyobrażały sobie wojnę jako przewrót społeczny, który zlikwiduje wszelki ucisk, a tym samym rozwiąże sprawę narodową. Konflikt mocarstw miał być wykorzystany dla wzmocnienia ruchu rewolucyjnego i dla realizacji jego klasowych celów. Sprawa niepodległości w tym kontekście schodziła na drugi plan.

W czerwcu 1908 r. powstała we Lwowie tajna organizacja paramilitarna Związek Walki Czynnej. Jej celem było przygotowanie organizacyjne i materialne przyszłego powstania zbrojnego, zdolnego do wywalczenia niepodległości dla Polski. Ponieważ liczba zwolenników tego kierunku działań rosła, postanowiono to ująć w formę legalnej organizacji. W ten sposób powstały w r.1910 we Lwowie „Związek Strzelecki”, w Krakowie „Strzelec”, a w obu tych miastach „Drużyny Strzeleckie”. Organizacje te zakładały w całej Polsce oddziały, w Galicji jawne, w zaborze rosyjskim i później pruskim – tajne. Austria bowiem, w przewidywaniu wojny z Rosją, popierała ruch strzelecki, mogący stać się w jej ręku pierwszorzędnym atutem politycznym, nie pozbawionym jednocześnie wartości militarnej. Piłsudski doskonale zdawał sobie sprawę z tego zagrożenia i od początku podjął działania organizacyjne i szkoleniowe, by tak się nie stało. Od 1911 r. oddziały takie powstają wszędzie na obczyźnie, gdzie tylko istnieją środowiska polskie . Powstają instrukcje i regulaminy wojskowe polskie, szkoły oficerskie i podoficerskie, zaczyna wychodzić czasopismo wojskowe „Strzelec”.

Kazimierz Sosnkowski – założyciel Związku Walki Czynnej Związek Walki Czynnej (ZWC) – polska tajna organizacja wojskowa założona w czerwcu 1908 we Lwowie przez działaczy Organizacji Bojowej PPS, lecz o charakterze ponadpartyjnym, mająca przygotować walkę zbrojną o wyzwolenie Polski. Zainicjowała i kierowała organizacjami strzeleckimi, które dały początek I Brygadzie Legionów. ZWC został powołany przez Kazimierza Sosnkowskiego z inicjatywy Józefa Piłsudskiego.

Manewry Związku Strzeleckiego, Zakopane, sierpień 1913 roku. Związek Strzelecki – paramilitarna organizacja społeczno-wychowawcza powstała w 1910 roku we Lwowie i działająca do 1914 r. będąca podstawą budowania struktur wojskowych Legionów Polskich.

Odezwa Komisji z 28 lipca 1914 r. Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych to porozumienie polskich partii politycznych, działających w Galicji, które zostało zawarte 10.11.1912 r. w Wiedniu. Celem jej powołania była koordynacja działań niepodległościowych w oparciu o Austro-Węgry, w obliczu spodziewanego wybuchu wojny światowej. W razie podjęcia walki zbrojnej komisja miała wyłonić z siebie rząd narodowy, który miał objąć władzę na terytorium Królestwa Polskiego, wyzwolonym spod okupacji rosyjskiej.

Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych - 1912 - 1914 1 grudnia 1912 r., w obliczu wybuchu I wojny bałkańskiej komisja mianowała Józefa Piłsudskiego komendantem sił wojskowych. Utworzono Wydział Wojskowy komisji, któremu podporządkował się Polski Skarb Wojskowy i Związek Strzelecki "Strzelec". W jej skład weszły: Polska Partia Socjalistyczna, Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego, Polskie Stronnictwo Postępowe, Związek Patriotów, Związek Chłopski, Narodowy Związek Chłopski, Polskie Stronnictwo Ludowe (po 1913 r. PSL Lewica), Narodowy Związek Robotniczy (do maja 1914 r.), Związek Niepodległości

Naczelny Komitet Narodowy w 1914 r. Naczelny Komitet Narodowy – powstały 16.08.1914 r. w Krakowie, w wyniku porozumienia polskich środowisk konserwatywnych i demokratycznych. W założeniu miał być najwyższą władzą wojskową, polityczną i skarbową dla Polaków zamieszkujących Galicję. Na jego czele stanął Juliusz Leo. Kolejni prezesi organizacji to: Władysław Leopold Jaworski i Leon Biliński.

Legion Puławski 1914 - 1915 Legion Puławski (właściwie I Legion Polski, 739 Nowoaleksandryjska Drużyna) – polska formacja zbrojna utworzona w czasie I wojny światowej pod auspicjami Komitetu Narodowego Polskiego, licząca ok. tysiąca ochotników; walczyła w składzie armii rosyjskiej przeciwko Niemcom na froncie wschodnim.

Szarża pod Rokitną – szarża ułanów 2 szwadronu II Brygady Legionów Polskich w dniu 13 czerwca 1915 roku. W ciągu około 15 minut ułani przedarli się przez 3 linię wroga. Z atakujących 64 ułanów wróciło sześciu. Szarża nie została wykorzystana. Oddziały piechoty w niedostatecznym stopniu wsparły ułanów.

Rotmistrz Zbigniew Dunin-Wąsowicz osobiście poprowadził swoich ułanów do walki w bitwie pod Rokitną. Walki pod Rokitną zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic, w okresie II RP i po 1990 "ROKITNA 13 VI 1915".

Bitwa pod Kostiuchnówką – działania opóźniające Legionów Polskich prowadzone w dniach 4–6 lipca 1916 roku pod Kostiuchnówką na Wołyniu przeciwko oddziałom rosyjskiego XLVI Korpusu Armijnego, prowadzącego natarcie w ramach ofensywy Brusiłowa. Bitwa zakończyła się wycofaniem armii austro-węgierskiej. Pomimo taktycznego zwycięstwa Rosjan armia monarchii habsburskiej za sprawą polskich Legionów odniosła niezwykle ważny sukces strategiczny. Straty Polaków wyniosły 2000 żołnierzy poległych bądź rannych.

Walki pod Kościuchnówką zostały upamiętnione na jednej z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie: „Kościuchnówka 4 XI 1915 i 4–6 VII 1916”

Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa to bank emisyjny, utworzony 9. 12 Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa to bank emisyjny, utworzony 9.12.1916 r. przez niemieckie władze okupacyjne w generalnym gubernatorstwie warszawskim. Emitowała ona marki polskie w latach 1917- 1923. Instytucja ta została zlikwidowana w 1924 r., w związku z reformą walutową i powołaniem Banku Polskiego, jako podmiotu emitującego polską walutę.

5 listopada 1916 władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, z podpisami swych generalnych gubernatorów von Beselera i Kuka, zawierającą obietnicę powstania Królestwa Polskiego, pozostającego w niesprecyzowanej „łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami”. W akcie tym nie określono granic przyszłej monarchii, a jej status wyrażało słowo „samodzielne” zamiast „niepodległe”. Dokument ten zawierał natomiast sformułowania dotyczące utworzenia armii polskiej.

Znaczenie państwowotwórcze Aktu 5 listopada W dniu 15 stycznia 1917 rozpoczęła działalność Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim, powołana przez niemieckie i austro-węgierskie władze okupacyjne. W październiku 1917 władze okupacyjne ustanowiły Radę Regencyjną, która zgodnie ze słowami powołującego ją Patentu zastępowała króla i regenta. Natomiast 26 listopada 1917 Rada Regencyjna powołała rząd Jana Kucharzewskiego. 13 lutego 1918 Rada protestując przeciw zawarciu pokoju brzeskiego 9 lutego, uznała go za pogwałcenie ducha i wewnętrznej treści wydanych aktów monarszych i oświadczyła, iż będzie czerpać prawo sprawowania zwierzchniej władzy państwowej opierając się na woli Narodu.

Tymczasowa Rada Stanu Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim był to polski obywatelski organ władzy, ustanowiony w styczniu 1917 r. przez niemieckie i austro-węgierskie władze okupacyjne w Królestwie Polskim. Tymczasowa Rada Stanu została utworzona na podstawie rozporządzeń generalnych gubernatorów warszawskiego i lubelskiego z 6 grudnia 1916 r.. Utworzenie tego organu stanowiło rozpoczęcie realizacji obietnic zawartych w Akcie 5 listopada. Inauguracja Tymczasowej Rady Stanu odbyła się 14 stycznia 1917 r. na Zamku Królewskim w Warszawie, gdzie generalni gubernatorowie warszawski i lubelski wręczyli członkom dekrety nominacyjne.

Pałac Kronenberga w Warszawie – główna siedziba Tymczasowej Rady Stanu

Rada Regencyjna Królestwa Polskiego to organ władzy zwierzchniej Królestwa Polskiego po Akcie 5 listopada, zastępujący króla lub regenta. Rada Regencyjna została powołana reskryptami niemieckich i austro-węgierskich władz okupacyjnych, na podstawie nadanego przez te władze patentu w sprawie władzy państwowej w Królestwie Polskim z 12 września 1917 roku. Objęła urząd 27 października 1917 roku.

W skład Rady Regencyjnej weszli arcybiskup Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski oraz ziemianin Józef Ostrowski.

Szczypiorno, obecnie dzielnica Kalisza Szczypiorno, obecnie dzielnica Kalisza. Znajdował się tam obóz, w którym przetrzymywano w 1917 roku internowanych polskich legionistów po kryzysie przysięgowym. W warunkach obozowych zaczęli oni uprawiać nowy (jak na polskie warunki) sport - piłkę ręczną - do którego już na stałe przylgnęła nazwa związana z miejscem, z którego się wywodził.

Jan Kucharzewski (1876 - 1952) – polski historyk, prawnik, polityk, premier w latach 1917–1918.

Rząd Jana Kucharzewskiego to pierwsza Rada Ministrów Królestwa Polskiego, kierowana przez Jana Kucharzewskiego, powołana przez Radę Regencyjną 13.12.1917 r. Rząd Kucharzewskiego podał się do dymisji 11.02.1918 r., zaś Rada Regencyjna dymisję tę przyjęła 27.02.1918 r. Rząd Kucharzewskiego nie został dopuszczony do udziału w prowadzonych na przełomie 1917 i 1918 r. w Brześciu rokowaniach pokojowych państw centralnych z Rosją Radziecką i Ukrainą. W związku z niekorzystnymi dla Polski postanowieniami traktatu pokojowego państw centralnych z Ukrainą z dnia 9.02.1918 r., w dniu 11 lutego 1918 r. rząd Kucharzewskiego zgłosił dymisję.

Komitet Narodowy Polski w Paryżu (KNP) 1917–1919 to założona 15.08.1917 r. w Lozannie przez Romana Dmowskiego polska organizacja polityczna działająca w latach 1917–1919. Jako siedzibę obrała Paryż. Celem Komitetu była odbudowa państwa polskiego przy pomocy państw Ententy. KNP był uznany przez rządy Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch za namiastkę rządu polskiego na emigracji i przedstawicielstwo interesów Polski. Roman Dmowski

Komitet Narodowy Polski w Paryżu 1918 Komitet Narodowy Polski w Paryżu 1918. Siedzą od lewej: Maurycy Zamoyski, Roman Dmowski, Erazm Piltz, stoją Stanisław Kozicki, Jan Emanuel Rozwadowski, Konstanty Skirmunt, Franciszek Fronczak, Władysław Sobański, Marian Seyda, Józef Wielowieyski

Gen. Józef Dowbor-Muśnicki i sztab I Korpusu Polskiego w Rosji 1918 I Korpus Polski w Rosji – wyższy związek taktyczny Wojska Polskiego na Wschodzie. I Korpus liczył w styczniu 1918 r. 29 000 żołnierzy. Dowódcą był generał Józef Dowbor-Muśnicki

I Korpus Polski w Rosji – 1917-1918 Korpus sformowany został 24.07.1917 r. na Białorusi z żołnierzy polskich wywodzących się z armii rosyjskiej służących we Froncie Zachodnim i Froncie Północnym (Białoruś, Polesie, Litwa, Łotwa), z inicjatywy Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego. Podstawą jego tworzenia była Dywizja Strzelców Polskich. 21.05.1918 r. Korpus został rozbrojony przez oddziały niemieckie w twierdzy w Bobrujsku (którą w tym czasie kontrolował), po uznaniu zwierzchnictwa Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego i żądaniu kapitulacji przedstawionym przez dowództwo niemieckie. Ostatni transport wojsk Korpusu opuścił Bobrujsk 8.07. 1918 r. Żołnierze Korpusu po rozbrojeniu przybyli w większości do Warszawy, gdzie odegrali znaczącą rolę w odzyskaniu niepodległości, a następnie weszli w skład powstającego Wojska Polskiego. Jesienią 1918 r. Dowborczycy włączyli się do organizacji oddziałów Wojska Polskiego, stając się kadrą wielu pułków.

gen. Józef Dowbor-Muśnicki od lipca 1917 r gen. Józef Dowbor-Muśnicki od lipca 1917 r. dowódca I Korpusu Polskiego w Rosji z polecenia Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (Naczpolu)

II Korpus Polski w Rosji 1917-1918 II Korpus Polski (II KP) – korpus Armii Imperium Rosyjskiego sformowany z Polaków – żołnierzy Frontu Rumuńskiego i Frontu Południowo-Zachodniego (tereny wschodniego Wołynia i Podola) oraz z Polaków w Besarabii. O utworzeniu II Korpusu zadecydował Naczpol w drugiej połowie 1917 roku. Przy poparciu życzliwego dla Polaków dowódcy Frontu Rumuńskiego generała piechoty Dymitra Szczerbaczewa, w Suczawie została utworzona dywizja piechoty, której przekazano sprzęt i broń po XXIX Korpusie Rosyjskim.

Sylwester Stankiewicz - Pierwszy dowódca II Korpusu Polskiego (1918)

Gen. Józef Haller ostatni dowódca II Korpusu Polskiego w Rosji od 28 marca 1918 r. 7 kwietnia 1918 r. otrzymał nominację na stopień generała.

W skład korpusu weszli też żołnierze II Brygady Legionów Polskich pod dowództwem płk. Józefa Hallera (część sił Polskiego Korpusu Posiłkowego), którzy w dniu 15.02.1918 r. przeszli przez front rosyjsko - austriacki pod Rarańczą i połączyli się z II Korpusem pod Sorokami. Sama brygada została rozwiązana. Korpus liczył 8.03.1918 r. ponad 7.000 żołnierzy, z tego ok. 1.500 żołnierzy II Brygady Legionów.

Rozwiązanie korpusu 11 maja 1918 r. Data 11.05.1918 roku przyjęta jest za datę kończącą istnienie II Korpusu Polskiego. Większość żołnierzy korpusu została wzięta do niewoli niemieckiej. Dowódca Korpusu gen. Józef Haller zdołał przedostać się do Moskwy, a następnie przez Murmańsk do Francji, gdzie stanął na czele sformowanej Błękitnej Armii. .

III Korpus Polski w Rosji 1917-1918 III Korpus Polski na Wschodzie (w Rosji) – wyższy związek taktyczny Wojska Polskiego w Rosji w czasie I wojny światowej Początek formowania korpusu to rozkaz gen. lejtnanta Eugeniusza de Henning-Michaelisa z 4.12.1917 r. w sprawie koncentracji Wojsk Polskich na Ukrainie. Kapitulacja III Korpusu nastąpiła nocą z 9 na 10.06.1918 r. Jednostki polskie zostały otoczone przez przeważające siły dywizji austriackich. Wobec takiej sytuacji dowództwo polskie podjęło decyzję o niepodejmowaniu walki i podpisało kapitulację. Władze austriackie nakazały rozlokować się oddziałom Korpusu w rejonie Pików, Janów, Chmielnik gdzie pod koniec czerwca 1918 r. zostały rozbrojone. Żołnierze zdemobilizowanego korpusu, zgodnie z umową podpisaną po kapitulacji, zostali w kilku transportach przewiezieni do Polski. .

Dowódcą III Korpusu został gen. Eugeniusz de Henning – Michaelis. W skład korpusu weszły oddziały polskie na Ukrainie formowane dla obrony polskiej własności ziemskiej.

Bajończycy to potoczna nazwa pododdziału piechoty Legii Cudzoziemskiej złożonego z polskich ochotników. Zamiast planowanego legionu (Legion Bajończyków) w sierpniu 1914 r. w miejscowości Bayonne na terenie Francji udało się powołać oddział w sile kompanii ok. 200 żołnierzy. Werbunek został wstrzymany po proteście ambasady rosyjskiej, która obawiała się, że legion będzie walczył o niepodległość Polski. Ostatecznie bajończycy zostali wcieleni do 1 Pułku Cudzoziemskiego, jako 2 kompania Batalionu C. Wśród ochotników był syn znanego historyka Józefa Szujskiego, Władysław. "Bajończykiem" był również Xawery Dunikowski, który wspólnie z Janem Żyznowskim zaprojektował sztandar kompanii wręczony 21 września Polakom przez mera miasta. Początkowo kompanią bajończyków dowodził por. Doumic, a po nim mjr Osmonde.

Kompanię skierowano 22 października na front Kompanię skierowano 22 października na front. Bajończycy walczyli przeciwko Niemcom na froncie zachodnim, w bitwach toczonych w Szampanii w latach 1914–1915. Pełnili służbę w okolicach Sillery od listopada 1914 do kwietnia 1915. Potem zostali skierowani w okolice miasta Arras gdzie 9 maja uczestniczyli w natarciu na wzgórze Vimy w pobliżu Berthouval Śmierć Władysława Szujskiego w bitwie pod Sillery, obraz Jana Styki sprzed 1925 roku, przedstawia śmierć chorążego Władysława Szujskiego w 1914 roku, trzymającego sztandar, przeszyty 34 kulami niemieckimi

Walki pod Arras zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic, w okresie II RP i po 1990 "ARRAS 9 V 1915". Sztandar Bajończyków. Prezydent Francji Raymond Poincaré odznaczył sztandar bajończyków orderem „Croix de Guerre avec Palme” – Brienne (Szampania)

Armia Polska we Francji, zwana też Błękitną Armią - od koloru francuskich mundurów lub Armią Hallera To polska ochotnicza formacja wojskowa powstała w czasie I wojny światowej w roku 1917, powołana dekretem prezydenta Francji Raymonda Poincarégo 4.06.1917 r. z inicjatywy Romana Dmowskiego oraz kierowanego przez niego Komitetu Narodowego Polskiego. Józef Haller przysięga na sztandar Armii Polskiej w 1918 r.

Po przedłużających się pertraktacjach z Wielką Brytanią i Niemcami dotyczącymi przejazdu polskiej armii przez Gdańsk, 8.04.1919 r. gen. Foch wydał rozkaz dotyczący porządku wyjazdu Armii Polskiej do Ojczyzny Transport oddziałów polskich trwał od kwietnia do czerwca 1919 roku. Armia liczyła wtedy ok. 68 tys. żołnierzy w pięciu dywizjach piechoty, dywizji szkolnej (instrukcyjnej), pułku czołgów i 7 eskadrach lotniczych. Przywiozła także dużą ilość sprzętu i uzbrojenia, co umożliwiło uzbrojenie powstających w kraju jednostek WP. Większość oficerów stanowili Francuzi, a od września 1919 r. zastępowani oficerami polskimi. Wielu oficerów francuskich pozostało w WP do końca 1920 roku. Armia wzięła także udział w wojnie polsko-ukraińskiej w Galicji Wschodniej i na Wołyniu, tworząc bazę Frontu Galicyjskiego.

11 listopada 1918 r. Niemcy oddają broń. Mamy niepodległość Rozbrajanie Niemców, które w Warszawie zaczęło się jeszcze przed 11.11.1918 r., zakończyło się sukcesem dzięki umowie Józefa Piłsudskiego ze zrewoltowanymi żołnierzami niemieckimi.

Rozbrajanie Niemców przed Główną Komendą na placu Saskim w Warszawie (malował Stanisław BAGIEŃSKI – ze strony Muzeum Wojska Polskiego)

Powstanie lokalnych organów władzy na ziemiach polskich Po koniec 1918 roku, klęska państw centralnych była już przesądzona, co w połączeniu z rozkładem wewnętrznym Rosji dało nam pewność, że powstanie niepodległa Polska. Bardzo ważną sprawą stała się kwestia ukształtowania władzy, która rządziłaby krajem w pierwszych miesiącach jego samodzielnego bytu. W tym okresie funkcjonowało już na ziemiach polskich kilka różnych ośrodków władzy, z których niektóre aspirowały do rządzenia całą Polską, inne zaś koncentrowały się na kontrolowaniu niewielkiego obszaru, zwykle spornego z sąsiednim państwem.

Rada Regencyjna i rząd Józefa Świerzyńskiego od 23. 10. 1918 do 3. 11 Ambicji sprawowania władzy w całej Polsce nie ukrywała Rada Regencyjna. Była to instytucja powstała w konsekwencji wydania przez państwa centralne Aktu 5 listopada w 1916 roku. W 1918 roku Rada Regencyjna powołała rząd polski z Józefem Świeżyńskim na czele i opowiedziała się za powstaniem państwa, już nie tylko sprzymierzonego z Niemcami, ale o pełnej suwerenności. Przeszłość Rady Regencyjnej, na której cieniem kładła się współpraca z państwami centralnymi, powodowała jednak, że spora część społeczeństwa nie uznawała jej jako instytucji niezależnej. Józef Świeżyński 1868-1948

Prawa do rządzenia odbudowującą się Polską odmawiał jej np Prawa do rządzenia odbudowującą się Polską odmawiał jej np. Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, jaki ukształtował się w Lublinie 7 XI 1918 r. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński, działacz socjalistyczny. Prócz niego w rządzie tym zasiadali politycy PPS i PSL Wyzwolenie, a więc partii o lewicowym charakterze. Taki też był rząd Daszyńskiego. Lewicowy charakter tej władzy powodował, że nie tylko nie uznała go Rada Regencyjna, ale jego manifest odrzucony został także przez ugrupowania prawicowe, w tym PSL Piast. Ignacy Daszyński

Jeden z afiszy proklamujących powstanie Rządu Ludowego rozklejanych w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r. (jeszcze z nazwiskiem Witosa)

Instytucje sprawujące władzę lokalnie w 1918 r. Odnotować należy także pojawienie się w 1918 roku szeregu polskich instytucji sprawujących władzę lokalnie. Do nich należała np. Polska Komisja Likwidacyjna, funkcjonująca w Krakowie od 28.10.1918 r. Jej zadaniem było wyparcie austriackiego okupanta z Krakowa i wprowadzenie polskiej administracji w Galicji. Usunięcie zaborców z Krakowa nastąpiło 31.10.1918 r. dzięki działalności oddziału płk. Bolesława Roji. Przeciw zaborcy austriackiemu powstała także na Śląsku Cieszyńskim Rada Narodowa (19.10.1918 r.), której zadaniem było wyznaczenie polsko-czeskiej granicy na tym spornym terenie i zapewnienie polskiej władzy w zajętej części. Wreszcie, w zaborze pruskim, aktywnie działała Naczelna Rada Ludowa na czele z ks. Stanisławem Adamskim, funkcjonująca od 10.11.1918 r. jako reprezentant polskich interesów na tym obszarze.

Ta wielość organizacji polskich u schyłku I wojny światowej gwarantowała ochronę interesów narodowych, ale zarazem groziła wybuchem wojny domowej prowadzonej między wzajemnie nie uznającymi się instytucjami dążącymi do przejęcia pełnej władzy w Polsce. 10 XI 1918 roku do Polski z twierdzy magdeburskiej przybywa Józef Piłsudski, którego autorytet budowany podczas I wojny światowej predestynował, jak żadnego innego polityka, do objęcia władzy w Polsce. By więc uniknąć wojny domowej, dotychczas skłócone ze sobą organizacje rozwiązują się, przekazując pełnię władzy Piłsudskiemu. Czyni tak Rada Regencyjna oddając 11 XI 1918 roku władzę wojskową Piłsudskiemu, a także rząd Daszyńskiego.

Marszałek Józef Piłsudski 18 XI 1918 roku Józef Piłsudski powołał rząd, stawiając na jego czele jako premiera Jędrzeja Moraczewskiego z PPS. 22.11.1918 roku dekretem Józef Piłsudski ustanawia siebie Tymczasowym Naczelnikiem Państwa. Funkcję tę ma sprawować do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego.

Depesza do szefów mocarstw notyfikująca powstanie Państwa Polskiego, Warszawa, 16 listopada 1918 r. Jako Wódz Naczelny Armii Polskiej pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski. Sytuacja polityczna w Polsce i jarzmo okupacji nie pozwoliły dotychczas narodowi polskiemu wypowiedzieć się swobodnie o swym losie. Dzięki zmianom, które nastąpiły w skutek świetnych zwycięstw armii sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym. Państwo Polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój zbudowany na porządku i sprawiedliwości. Opierając się na Armii Polskiej pod moją komendą, mam nadzieję, że odtąd żadna armia obca nie wkroczy do Polski, nim nie wyrazimy w tej sprawie formalnej woli naszej. Jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia Polskiej Rzeczypospolitej Odrodzonej i Niepodległej. Wódz Naczelny Piłsudski Za Ministra Spraw Wewnętrznych Filipowicz