Czas Podstawa astronomicznej rachuby czasu: - ruch dzienny Słońca - ruch roczny Słońca Czas - kat godzinny określonego punktu na sferze niebieskiej.

Doba gwiazdowa - odstęp czasu między kolejnymi kulminacjami górnymi punktu równonocy wiosennej. Wskutek zjawiska precesji, sprawiającego, że punkt równonocy wiosennej przesuwa się na niebie ze wschodu na zachód, doba gwiazdowa jest nieco krótsza (o około 1/120 s) od okresu obrotu Ziemi dookoła osi. 1 doba gwiazdowa = 24 godziny gwiazdowe 1 godzina gwiazdowa = 60 minut gwiazdowych 1 minuta gwiazdowa = 60 sekund gwiazdowych

Związany jest z okresowością ruchu dziennego sfery niebieskiej 1. Czas gwiazdowy. Związany jest z okresowością ruchu dziennego sfery niebieskiej Czas gwiazdowy  - kąt godzinny punktu równonocy wiosennej  = t + 

2.   Czas słoneczny Czas prawdziwy słoneczny - kąt godzinny środka tarczy słonecznej powiększony o 12h. Prawdziwa doba słoneczna - odstęp czasu między kolejnymi górnymi (lub dolnymi) kulminacjami środka tarczy słonecznej. Prawdziwe południe - moment kulminacji górnej środka tarczy słonecznej. Prawdziwa północ - moment kulminacji dolnej środka tarczy słonecznej.

Zegary słoneczne - wskazują prawdziwy czas słoneczny Prawdziwy czas słoneczny nie jest czasem jednostajnym, kąt godzinny środka tarczy słonecznej nie narasta jednostajnie gdyż: - Słonce porusza się z niejednostajną prędkością po ekliptyce, - rzuty na równik równych łuków ekliptyki w różnych jej miejscach nie są równe.

Średnie Słońce - punkt matematyczny, który porusza się po równiku ze stałą prędkością równą średniej prędkości kątowej rzeczywistego Słońca po ekliptyce. Rektascensja średniego Słońca m. jest równa jego średniej długości ekliptycznej m. . Czas średni słoneczny - kąt godzinny średniego Słońca powiększony o 12h. Średnia doba słoneczna - odstęp czasu między kolejnymi kulminacjami dolnymi słońca średniego. 1 doba słoneczna = 24 godziny 1 godzina = 60 minut 1 minuta = 60 sekund

Równanie czasu - różnica między rektascensją słońca średniego m. i rektascensją środka tarczy Słońca rzeczywistego . Jest to różnica między czasem prawdziwym słonecznym t i średnim tm:   E = m. -  = t - tm lub E = (m-) + ( - )

Czas słoneczny (gwiazdowy również) jest czasem miejscowym, związanym z określonym miejscem na Ziemi. Miejscowości położone na tym samym południku geograficznym mają w jednej i tej samej chwili jednakowy czas zarówno gwiazdowy jak i słoneczny. Dla miejscowości położonych na różnych południkach geograficznych czasy miejscowe różnią się dokładnie o kąt równy różnicy w długości geograficznej. Południk zerowy - południk przechodzący przez środek jednej z lunet w obserwatorium Greenwich w Anglii.

3.   Czas strefowy. 24 strefy, 24 południki strefowe Czas uniwersalny - czas średni słoneczny południka Greenwich.

4.   Rok gwiazdowy i zwrotnikowy Związane są z rocznym ruchem Słońca. Rok gwiazdowy - odstęp czasu jaki upływa między kolejnymi przejściami Słońca przez nieruchomy punkt sfery niebieskiej położony na ekliptyce (fikcyjna nieruchoma gwiazda). Jest to okres obiegu Ziemi dookoła Słońca, jego wartość wynosi:   365d6h9m10s = 365d,2564 czasu średniego słonecznego.

Rok zwrotnikowy - odstęp czasu między kolejnymi przejściami Słońca przez punkt równonocy wiosennej. Z powodu precesji okres ten jest krótszy od roku gwiazdowego i wynosi:   365d5h48m46s = 365d,2422 czasu średniego słonecznego. Rok zwrotnikowy jako okres zmian pór roku, które regulują tryb życia na Ziemi, został przyjęty za podstawową jednostkę rachuby lat.

5.   Kalendarz Podstawowe jednostki kalendarzowej rachuby czasu:   - średnia doba słoneczna, - miesiąc synodyczny, czyli odstęp czasu między dwoma kolejno po sobie następującymi nowiami Księżyca - średnia jego wartość wynosi 29d12h44m8s (29d,5306) średnich słonecznych, - rok zwrotnikowy. Stosowany obecnie u nas kalendarz pochodzi od Rzymian.

Kalendarz juliański:   - wprowadzony w 45 roku p.n.e. przez Juliusza Cezara, - po trzech latach zwyczajnych po 365 dni - rok przestępny liczący 366 dni, - średnia długość roku 365,25 dni, - miesiące otrzymały taką samą liczbę dni jak mają obecnie, - luty ma 28 dni w roku zwykłym, a 29 dni w roku przestępnym, - średnia długość roku o 0d,0078 dłuższa od roku zwrotnikowego,

Kalendarz juliański:   W 325 roku n.e. na Soborze Nicejskim wprowadzono zasadę, że Wielkanoc obchodzi się w pierwszą niedzielę po najbliższej pełni Księżyca, przypadającej po 21 marca.

Kalendarz gregoriański:   - wprowadzony w 1582 roku przez papieża Grzegorza XIII - opuszczono 10 dni między 4 a 15 października 1582 roku - w celu zbliżenia średniej długości roku kalendarzowego do roku zwrotnikowego postanowiono,w czterechsetleciu liczyć nie 100 lecz 97 lat przestępnych: przestępnymi są tylko te lata wyrażające się w pełnych setkach, których liczba setek jest podzielna przez cztery - 1600 przestępny, 1700, 1800, 1900 zwykłe

Kalendarz gregoriański:   średnia długość roku 365d.2425,czyli 365d5h49m12s - 26s więcej niż długość roku zwrotnikowego

6.   Rachuba ciągła dni   Data juliańska: -  wprowadzona w 1581 roku przez J.Scaligera, - 1 stycznia 4713 roku p.n.e. początek rachuby ciągłej dni, -  oznaczenie J.D., -  początek daty juliańskiej danego dnia przypada na południe czasu uniwersalnego, -  obecnie liczba siedmiocyfrowa, -  MJD = J.D. - 2400000.5.

7.   Przeliczanie czasu słonecznego na gwiazdowy i odwrotnie - ćwiczenia

8.   Zegary - wahadłowe, - chronometry, - kwarcowe, - atomowe, - cezowe