Warunki dopuszczalności procesu

Pojęcie warunków dopuszczalności procesu i przesłanek procesowych– art Pojęcie warunków dopuszczalności procesu i przesłanek procesowych– art. 17 § 1 KPK Spór o istotę przesłanek procesowych. Warunki dopuszczalności procesu to wynikające z ustawy okoliczności warunkujące wszczęcie i prowadzenie procesu. Przesłanki procesowe to wynikające z ustawy okoliczności warunkujące wszczęcie i prowadzenie procesu, a także orzekanie o jego przedmiocie.

Przesłanki czynności procesowych Przesłankami czynności procesowych są okoliczności faktyczne i prawne warunkujące ich przeprowadzenie (dopuszczalność). Pojęcie przesłanek należ odróżnić od pojęcia podstaw ich przeprowadzania, którymi są przepisy prawa, a podstawie których określone czynności są przeprowadzane.

Funkcja warunków dopuszczalności procesu Gwarancyjna: gwarantują szybkość i ekonomię procesową oraz interesy uczestników procesu. Niektórzy uważają, że informacyjna: informują o dopuszczalności lub niedopuszczalności procesu.

Grupowanie warunków dopuszczalności procesu Negatywne Pozytywne

Grupowanie warunków dopuszczalności procesu c.d. Ogólne Szczególne Warunkują prowadzenie postępowania w każdym trybie, np. podleganie orzecznictwu sądów karnych Warunkują prowadzenie szczególnego rodzaju postępowania, np. dochodzenie dla trybu nakazowego

Grupowanie warunków dopuszczalności procesu c.d. Bezwzględne (absolutne) Względne (relatywne) W każdym układzie procesowym, np. śmierć oskarżonego W danym układzie procesowym, np. wniosek o ściganie

Grupowanie warunków dopuszczalności procesu c.d. Materialne Formalne Mieszane Zabarwienie materialne, Skutki tylko na drodze procesowej Dotyczą przedmiotu procesu i meritum sprawy, Wynikają z prawa karnego materialnego Dotyczą tylko kwestii formalnych, Wynikają z prawa karnego procesowego

Warunki materialne Art. 17 § 1 pkt. 1 KPK Art. 17 § 1 pkt. 2 KPK Warunki uniewinnienia: Art. 17 § 1 pkt. 1 KPK Art. 17 § 1 pkt. 2 KPK czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa Wszystkie pozostałe warunki są warunkami umorzenia.

Warunki materialne c.d. Art. 17 § 1 pkt. 3 KPK: społeczna szkodliwość czynu jest znikoma. Art. 17 § 1 pkt. 4 KPK: ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze (nie wyłącza przepadku).

Warunki formalne Art. 17 § 1 pkt. 5 KPK: oskarżony zmarł (nie wyłącza przepadku), Art. 17 § 1 pkt. 7 KPK: postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się. Art. 17 § 1 pkt. 8 KPK: sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,

Warunki formalne c.d. Art. 17 § 1 pkt. 9 KPK: brak skargi uprawnionego oskarżyciela, Art. 17 § 1 pkt. 10 KPK: brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej, (wiąże się z immunitetami względnymi)

Brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie Art. 17§ 2 KPK: Do chwili otrzymania wniosku lub zezwolenia władzy, od których ustawa uzależnia ściganie, organy procesowe dokonują tylko czynności nie cierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony lub zezwolenie będzie wydane. Immunitet formalny (procesowy) nie uchyla karalności określonego czynu, a jedynie zapewnia niedopuszczalność wszczęcia i powadzenia postępowania karnego przeciwko sprawcy bez zezwolenia uprawnionego organu.

Kazus 1 W dniu 25 marca 2010 r. na komisariat Policji we Wrocławiu zgłosiła się Anna K. i złożyła zawiadomienie o tym, że w dniu 24 marca 2010 r. w trakcie prywatki zorganizowanej przez szwagra Krzysztofa W. w jego mieszkaniu groził on jej wraz z dwoma kolegami – Józefem D. oraz Rafałem G. – że „jeżeli nie da im pieniędzy na alkohol, to lepiej żeby już nie pojawiała się na dzielnicy”. Anna K. opuściła mieszkanie szwagra, ale jak zeznała w trakcie przesłuchania, znając kryminalną przeszłość mężczyzn, obawia się, że ich groźby mogą być spełnione. Pouczona o fakcie, że przestępstwo z art. 190 § 1 KK jest przestępstwem ściganym na wniosek pokrzywdzonego, złożyła taki wniosek w odniesieniu do Józefa D., gdyż jak stwierdziła, to on był prowodyrem całego zajścia, a jej szwagier oraz Rafał G. bez zachęty ze strony Jozefa D. nigdy by jej nie wyrządzili krzywdy. Jaki skutek ma złożony przez Annę K. wniosek o ściganie? Czy pokrzywdzona mogłaby go cofnąć?

Warunki mieszane Art. 17 § 1 pkt. 6 KPK: nastąpiło przedawnienie karalności (nie wyłącza przepadku). Art. 17 § 1 pkt. 11 KPK: (zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie) Abolicja: darowanie i puszczenie w niepamięć, Amnestia: darowanie kary, Immunitety materialne: wyłączają w ogóle karalność.

Kazus 2 Kasjerkę Krystynę J., pracującą w jednym z hipermarketów, oskarżono o kradzież pieniędzy z kasy, popełnioną w ramach czynu ciągłego w dniach od 8 stycznia do 12 marca 2010 r., a polegającą na kradzieży z kasy w dniach 8, 14, 18, 25, 31 stycznia, 12 i 24 lutego oraz 12 marca kwot po 200 zł. Oskarżona przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu i złożyła wniosek o skazanie jej bez rozprawy na podstawie art. 335 § 1 KPK. Sąd uwzględnił złożony w tej sprawie przez prokuratora wniosek i na posiedzeniu w trybie art. 335 w zw. z art. 343 KPK wymierzył jej karę czterech miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem na okres trzech lat. Oskarżona ani też oskarżyciel nie zaskarżyli wydanego orzeczenia. Po upływie miesiąca od wydania wyroku w sprawie Krystyny J. do prokuratury zgłosiła się kierowniczka kas supermarketu, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez Krystynę J. wskazując, że dopuściła się ona kradzieży także, co pierwotnie przeoczono, w dniach 20 stycznia, 22 stycznia i 8 lutego. Prokurator zebrawszy materiał dowodowy przedstawił Krystynie J. zarzut popełnienia przestępstwa kradzieży dokonanej w warunkach czynu ciągłego obejmującego okres od 20 stycznia do 8 lutego 2010. Następnie zamknąwszy postępowanie skierował akt oskarżenia do sądu. Jakie orzeczenie powinien w tej sprawie wydać sąd?

Zbieg przesłanek procesowych W procesie występuje kilka przesłanek. Reguły: Jeśli każda pociąga takie samo następstwo to wszystkie mogą być podstawą. Zbieg przesłanek względnych i bezwzględnych: zawsze podstawą będą bezwzględne, ponieważ są silniejsze. Zbieg przesłanek uniewinnienia i umorzenia: postępowanie prawnie nielegalne a domniemanie niewinności, do otwarcia przewodu sądowego: umorzenie, po otwarciu przewodu sądowego: uniewinnienie jeśli dowody na to pozwalają. Art. 17 § 3 KPK: Niemożność przypisania winy sprawcy czynu nie wyłącza postępowania dotyczącego zastosowania środków zabezpieczających.

Kazus 3 Sąd Okręgowy we Wrocławiu po przeprowadzeniu postępowania w sprawie przywłaszczenia mienia ustalił, że oskarżonemu Wojciechowi S. nie można przypisać popełnienia przestępstwa, gdyż nie można uznać, iż wypełnił on znamiona zarzuconego mu czynu zabronionego. Zarazem jednak ustalił, że niezależnie od powyższych ustaleń sprawa uległa przedawnieniu. Jakie rozstrzygnięcie powinien wydać sąd?

Bibliografia Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 1749). Skorupka Jerzy (red.), Proces karny, Warszawa 2017. Skorupka Jerzy (red.), Postępowanie karne. Materiały do ćwiczeń, Warszawa 2011.

Dziękuję za uwagę 