Antologia poezji barokowej PROJEKT EDUKACYJNY: Przerost formy nad treścią Antologia poezji barokowej Uczniowie klas IIA, IIB: Wiktoria Delegiewicz, Nikodem Świderski, Patryk Kotulski

Barok To główny kierunek w kulturze europejskiej, który datuje się od końca XVI wieku do XVIII wieku. Nazwa “barok” stała się metaforą epoki dziwnej, niezwykłej i odchodzącej od klasycznego wzorca renesansu, harmonii i proporcjonalności. Cechy baroku: bogactwo środków, oryginalność, patos, ruch, kontrast, dynamika. Niezwykłość literatury barokowej wynika przede wszystkim z ograniczenia treści utworów i rozbudowania form jej wyrazu.  Barokowi twórcy postawili sobie za zadanie szokowanie i zaskakiwanie odbiorcy swoją oryginalnością i formą. Dlatego tez twórcy tego okresu stworzyli nowy styl cechujący się wielkim bogactwem użytych środków stylistycznych (porównania, przenośnie, epitety, gry słów, mnożenie określeń na ten sam temat, inwersje, makaronizmy) mających na celu właśnie olśnienie i wprawienie odbiorcy w zachwyt. Rozbudowane, kosztowne środki poetyckie często kolidowały z zawartością myślową utworu. Podstawą poezji miał być koncept poetycki, czyli oparcie utworu na zaskakującym, niezwykłym i zadziwiającym pomyśle. Cechy te charakteryzowały nurt dworski poezji barokowej. Jego najwybitniejsi twórcy to: 1. Jan Andrzej Morsztyn 2. Hieronim Morsztyn 3. Daniel Naborowski

Morsztyn

Hieronim Morsztyn urodził się w 1581 r. a zmarł pomiędzy 1623 a 1645 r Hieronim Morsztyn urodził się w 1581 r. a zmarł pomiędzy 1623 a 1645 r. Był polskim poetą wczesnobarokowym, pisarzem i tłumaczem. Pochodził z rodziny szlacheckiej.

SONET Bogdajżeś zdrów, sąsiedzie, każdy niech wesół będzie

Chudy pachołek Już ostatkiem i szczęście, i panów daruję.

Mąż Mężem zowię i dank mu daję męstwa jego.

Naborowski

Daniel Naborowski (ur. w 1573 r. w Krakowie, zm Daniel Naborowski (ur. w 1573 r. w Krakowie, zm. w 1640 w Wilnie) – polski poeta z epoki baroku, dyplomata oraz tłumacz. Był sędzią grodzkim wileńskim w latach 1637-1640 i cześnikiem wileńskim w latach 1635-1640, wyznawał kalwinizm. Studiował w Wittenberdze (1590-1593), Bazylei (studia medyczne ukończył w 1595), Orleanie (prawo), Strasburgu (kontynuacja studiów prawniczych od 1596) i Padwie (w 1602), gdzie pobierał prywatne nauki mechaniki u Galileusza. W czasie studiów w Strasburgu nauczał języków obcych Janusza Radziwiłła, a w 1602 został jego sekretarzem. U jego boku wziął udział w rokoszu Zebrzydowskiego. W 1610 podróżował po Europie (zwiedził Niemcy, Szwajcarię, Anglię, Francję, Włochy), brał udział w misjach dyplomatycznych księcia. Rolę sekretarza pełnił do śmierci księcia Janusza w 1620. W tym samym roku Naborowski ożenił się. W 1633 został mianowany marszałkiem hetmana polnego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła. Będąc kalwinem umacniał czynnie wyznawaną przez siebie religię na Litwie. W 1637 zyskał urząd sędziego grodzkiego w Wilnie.

Krótkość żywota nazwan być czwartą częścią mgnienia: wielom była kolebka grobem, wielom matka ich mogiła.

Smaczny kąsek Tak się droga wiedzie stara.

Morsztyn

Jan Andrzej Morsztyn herbu Leliwa (ur. 24 czerwca 1621 w Raciborsku, zm. 8 stycznia 1693 w Paryżu) – polityk, poeta, podskarbi wielki koronny w latach 1668-1683, świecki referendarz koronny w latach 1658-1668, stolnik sandomierski w latach 1647-1658, sekretarz królewski w 1656 roku, starosta tucholski w latach 1667-1669 i 1673-1681, wartcki od 1661 roku, tymbarski w 1658 roku, kowalski w latach 1658-1672, zawichojski od 1656 roku, ambasador Rzeczypospolitej w Królestwie Francji w 1679 roku. Przywódca stronnictwa profrancuskiego, czołowy przedstawiciel polskiego baroku dworskiego, marinista, pradziad Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego króla Polski oraz Michała Jerzego Poniatowskiego, ostatniego prymasa I Rzeczypospolitej.

RAKI Cnota cię rządzi nie pragniesz pieniędzy; Złota dosyć masz nie boisz się nędzy; Czystości służysz nie swojej chciwości; W skrytości mieszkasz nie przywabiasz gości: Szyciem zarabiasz nie wygrawasz w karty: Piciem się brzydzisz nie bawisz się żarty: Matki się boisz, nie chybiasz kościoła; Gładki to anioł nie zła dziewka zgoła; Szumnie ważysz mnie nie srebro w kieszeni; U mnie wprzód rozum niż miłość się zmieni.

Lutniąś wziął w rękę, która-ć w różne tony Do czytelnika Lutniąś wziął w rękę, która-ć w różne tony Zagra, jako jej każą różne strony. Najdziesz tu chorał zwyczajny i czasem Niżej od inszych odezwie-ć się basem. I ekstrawagant wmiesza się, więc i to Będzie, zerwie się bydlęce jelito: Ale też podczas tonem niemierzianem Ozwie się kwintą i krzyknie sopranem. A że choć struny różne głosy mają, Na jednej lutni wszytkie pieśni grają. Obierz-że sobie to, co ku twej myśli, A co-ć się nie zda, miń albo przekréśli!

BIBLIOGRAFIA: https://pl.wikipedia.org/wiki/Daniel_Naborowski https://poezja.org/wz/Naborowski_Daniel/5641/Kr%c3%b3tko%c5%9b%c4%87_%c5%bcywota https://poezja.org/wz/Naborowski_Daniel/5638/Smaczny_k%c4%85sek https://pl.wikipedia.org/wiki/Barok http://www.staropolska.pl/old/barok.html Chmiel, Herman, Słowa na czasie. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy 1 gimnazjum. Nowa Era. Warszawa 2015 I w odmianach czasu smak jest. Antologia polskiej poezji barokowej. PIW. Warszawa 1991.