Systematyka literatury 1 Systematyka literatury Ogólnie o podziale Co to jest rodzaj literacki Rodzaje literackie Jak rozpoznać rodzaj literacki? Ogólnie o epice Gatunki epiki Ogólnie o liryce Gatunki liryki Ogólnie o dramacie Gatunki dramatu

Systematyka literatury 2 Systematyka literatury Tradycyjny podział ze względu na przedmiotowe lub podmiotowe ujęcie tematu i formę przekazu Najobszerniejsze grupy to rodzaje. W ramach rodzajów rozróżniamy: gatunki odmiany

3 Rodzaj literacki Ogół utworów wyodrębnionych na podstawie wspólnych cech genetycznych i strukturalnych oraz dominującej w utworze formy podawczej: akcja w dialogach – dramat, opowiadanie – epika, manifestacja uczuć i refleksji - liryka Zasadę podziału stanowi punkt widzenia i charakter przedstawionej treści: prezentatywny – w dramacie przedmiotowy w epice podmiotowy w liryce

4 Rodzaje literackie   Rodzaje literackie Epika Liryka Dramat

Jak rozpoznać, do jakiego rodzaju należy utwór literacki 5 Jak rozpoznać, do jakiego rodzaju należy utwór literacki Musimy odpowiedzieć sobie na pytania: Kto wypowiada się w danym utworze: w liryce – podmiot liryczny w epice – narrator w dramacie nie ma ani narratora, ani podmiotu lirycznego. To rozmowy (dialogi) bohaterów są dla czytelnika informacją o rozwoju akcji

Jak rozpoznać, do jakiego rodzaju należy utwór literacki 6 Jak rozpoznać, do jakiego rodzaju należy utwór literacki Musimy odpowiedzieć sobie na pytania: Jak wypowiadają się podane wyżej postacie: w liryce podmiot liryczny posługuje się monologiem lirycznym, w epice narrator wykorzystuje opis i opowiadanie, w dramacie bohaterowie wypowiadają się za pomocą dialogu i monologu dramatycznego

Jak rozpoznać, do jakiego rodzaju należy utwór literacki 7 Jak rozpoznać, do jakiego rodzaju należy utwór literacki Musimy odpowiedzieć sobie na pytania: Co prezentują utwory zaliczane do tych trzech rodzajów: w liryce ukazany jest świat wewnętrznych przeżyć, doznań i refleksji, w epice narrator wykorzystuje opis i opowiadanie, w dramacie bohaterowie wypowiadają się za pomocą dialogu i monologu dramatycznego

8 Epika rodzaj literacki, którego głównym elementem jest fabuła, czyli układ zdarzeń związanych z dziejami postaci. Narrator może występować w 3. os. liczby poj. (narrator wszechwiedzący, obiektywny) lub w 1. os. liczby poj. (narrator należy do świata przedstawionego, jego wiedza jest ograniczona, narrator subiektywny).

Gatunki epiki 9 ballada (gat. mieszany) baśń epopeja legenda nowela pamiętnik poemat epicki powieść powieść poetycka (gat. mieszany) podanie satyra (gat. mieszany)

10 Liryka W liryce wyrażone są przeżycia i refleksje podmiotu lirycznego. Gdy podmiot liryczny występuje w 1.os. liczby poj. i przekazuje swe subiektywne wyznania i refleksje – jest to liryka bezpośrednia. Gdy podmiot liryczny jest ukryty i mówi o sobie pośrednio, przez opis liryczny lub sytuację liryczną – jest to liryka pośrednia. Gdy podmiot liryczny kieruje swe wyznania i myśli do konkretnego adresata – jest to liryka zwrotu do adresata

11 Gatunki liryki hymn oda elegia tren sonet pieśń fraszka

Dramat Utwór literacki przeznaczony do wystawiania na scenie. 12 Dramat Utwór literacki przeznaczony do wystawiania na scenie. Tekst dramatu podzielony jest na akty i sceny. W dramacie autor umieszcza liczne didaskalia (tekst poboczny, który służy przyszłym inscenizatorom)

13 Gatunki dramatu tragedia komedia dramat właściwy dramat romantyczny