SADYZM SEKSUALNY Izabela Stankowska izastan@amu.edu.pl PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 SADYZM SEKSUALNY Izabela Stankowska izastan@amu.edu.pl Zakład Promocji Zdrowia i Psychoterapii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza - Poznań

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Wprowadzenie Celem prezentacji jest przedstawienie pojęcia parafilijnego zachowania seksualnego, jakim jest sadyzm seksualny. Omówione zostaną jego rodzaje, stadia, formy oraz przyczyny powstawania.

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Definicja (1) » Termin „sadyzm seksualny” wywodzi się od nazwiska francuskiego pisarza, markiza Donatiena de Sade; »» Wprowadził go do seksuologii w roku 1886 Krafft-Ebing i opisał, jako „doznawanie przyjemności seksualnej (włącznie z orgazmem) w wyniku aktów okrucieństwa i kar cielesnych doświadczanych na własnej osobie lub kiedy jest się świadkiem takich czynów na innych, czy są to zwierzęta, czy istoty ludzkie” (Krafft-Ebing, 1937 za: Million, Davis, 2005); »»» Sadyzm to „dynamiczne, chociaż nieświadome pragnienie, by pozbawić innych jakiejkolwiek przyjemności, by zabić ich radość i zabić ich oczekiwania” (Horney, 2000);

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Definicja (2) »»»» Sadyzm oznacza: zaburzenie preferencji seksualnych, polegające na odczuwaniu rozkoszy seksualnej w sytuacji seksualnej związanej z dominacją i bezwzględnym podporządkowanie partnera (Lew-Starowicz, Zdrojewicz, Dulko,2002); »»»»» W klasyfikacji ICD-10 zaliczany jest do zaburzeń osobowości i funkcjonowania dorosłych (F65.5.); »»»»»» Imieliński, sadyzm zalicza do odchyleń seksualnych w zakresie sposobu realizacji praktyk seksualnych (in modo), inaczej mówiąc polegających na wyborze szczególnej formy zachowania prowadzącego do uzyskania satysfakcji seksualnej; »»»»»»» Bürger-Prinz i Giese sadyzm określają jako zjawisko ogólne i podstawowe, mogące pojawić się na wszystkich etapach rozwojowych, w każdym wieku i w różnym nasileniu (Bürger-Prinz, Giese, 1976).

Kryteria diagnostyczne PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Kryteria diagnostyczne Praktyki sadystyczne stają się patologiczne,gdy: » przestają być wyłącznie epizodycznym zachowaniem, »» podtrzymywane są przez minimum 6 miesięcy, »»» stanowią podstawową i główną formą zaspokajania potrzeby seksualnej, »»»» naruszają przyjęte normy np. kliniczną, funkcjonalną lub partnerską.

Trzy rodzaje skłonności sadystycznych wg E. Fromm’a (Fromm, 1993) PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Trzy rodzaje skłonności sadystycznych wg E. Fromm’a (Fromm, 1993) Polegająca na uzależnianiu innych od siebie, w celu zdobycia nad nimi absolutnej i nieograniczonej władzy, uczynienia z nich jedynie narzędzi i „ugniatania ich jak glinę w ręku garncarza”; Wypływająca z wewnętrznego pragnienia, by poza bezwzględnym rządzeniem innymi dodatkowo ich „eksploatować, wykorzystywać, okradać, patroszyć i wysysać z nich wszystko, co jadalne”, przy czym może odnosić się i do rzeczy materialnych i niematerialnych (np. emocji, motywacji); Polegająca na zadawaniu innym bólu lub oglądaniu ich cierpienia; dotyczy zarówno cierpień fizycznych, jak i duchowych; pojawia się tu krzywdzenie czynne (poniżanie, wprawianie w zakłopotanie) lub oglądanie innych w poniżających i kłopotliwych sytuacjach.

Trzy stadia sadyzmu (Gapik, 1997; Skowroński, 2003) PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Trzy stadia sadyzmu (Gapik, 1997; Skowroński, 2003) Stadium I Charakteryzuje się ograniczaniem lub eliminacją gry wstępnej na rzecz różnych form znieważania partnera. Skłonności sadystyczne mogą się przejawiać np. w formie gryzienia, wykręcania rąk, ciągnięcia za włosy, itp. Stadium II Kontynuacja zachowań ze stadium I oraz ich nasilenie poprzez zmuszanie partnera/-ki do form zachowania, których nie chce realizować, np. niechcianego seksu oralnego, analnego, wiązania, różnych form upokarzania psychicznego, itp. Stadium III Upokarzanie i krzywdzenie partnera może całkowicie zastąpić stosunek płciowy; satysfakcja seksualna osiągana jest wówczas poprzez sam akt przemocy (krańcową formą jest zabójstwo z lubieżności)

Treści popędu sadystycznego (Fromm, 1993) PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Treści popędu sadystycznego (Fromm, 1993) » Istotą popędów sadystycznych nie jest pragnienie zadawania bólu drugiemu człowiekowi. »» „Wszelkie znane nam, różnorodne postaci sadyzmu sprowadzają się do jednego istotnego impulsu, mianowicie chęci całkowitego owładnięcia drugą osoba, zrobienia z niej bezwolnego obiektu naszej woli, absolutnego dominowania nad nią, stania się jej Bogiem, który może uczynić z nią, co mu się żywnie podoba”. »»» Powyższy cel można zrealizować jedynie poprzez zadawanie bólu i cierpienia innemu człowiekowi oraz uczynienia z niego instrumentu - choć jest to wyłącznie środek prowadzący do jego osiągnięcia. »»»» Inaczej mówiąc: „rozkosz z zupełnego opanowania drugiej osoby (lub innych żywych obiektów) jest najistotniejsza treścią popędu sadystycznego”.

Formy sadyzmu seksualnego wg Lew-Starowicza (Lew-Starowicz, 1988) PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Formy sadyzmu seksualnego wg Lew-Starowicza (Lew-Starowicz, 1988) FORMY 4.Psychiczne formy agresji sadystycznej 1.Sadyzm bierny 2.Sadyzm fantazyjny 3.Sadyzm agresywny

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 1. Sadyzm bierny polega na wywoływaniu żalu i odczucia cierpienia partnerki/ partnera poprzez celowe i świadome unikanie zaspokajania jej/jego oczekiwań i pragnień seksualnych; potrzeby partnerki/partnera są znane, jednak świadomie nie realizowane; może również przyjmować formę odrzucenia partnera/partnerki w momencie jego/jej największego podniecenia, po uprzedniej świadomej prowokacji seksualnej; (Lew-Starowicz, 1988)

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 2. Sadyzm fantazyjny polega na wyobrażaniu sobie zachowań sadystycznych wobec obiektów erotycznych, treści sadystyczne ujawniają się w trakcie masturbacji lub współżycia, ogranicza się zatem jedynie do świata fantazji i wyobraźni - nie ujawniając się w konkretnych zachowaniach wobec partnera.

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 3. Sadyzm agresywny „różne poziomy nasilenia agresji: od subtelnego wyrafinowania, poprzez poniżanie psychiczne, tyranizowanie, narzucanie nieakceptowanych przez drugą osobę zachowań seksualnych, aż do form destrukcyjnych wobec ciała partnera tj. bicie, kopanie, przypalanie, ranienie itp.” (Lew-Starowicz, 1988); przyjmuje on różne, niczym nieogra-niczone formy, a jego przejawy są bardzo zróżnicowane; jego skrajnie okrutne formy najczęściej występują u mężczyzn.

3a. Flagellantyzm 3b. Saliromania PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 3a. Flagellantyzm Polegający na znajdowaniu przyjemności seksualnej w chłostaniu partnera. Fetyszem seksualnym są tu szczególnie nagie pośladki. 3b. Saliromania Skojarzenie sadyzmu z fetyszyzmem, polegające na celowym brudzeniu innej osoby. Wyróżniamy tu: KOPROFILIĘ - bodźcem seksualnym jest kał i czynności z nim związane; PISSING/ZŁOTY DESZCZYK – mocz, jako bodziec seksualny; POLLUCJONIZM - brudzenie nasieniem ubioru kobiet; STYGMATOFILIĘ – pragnienie nakłuwania i/lub tatuowania piersi, narządów płciowych, pośladków lub innych części ciała (swojego lub partnera), powodując zabrudzenie ich krwią.

3c. Zoosadyzm 3d. Wampiryzm PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 3c. Zoosadyzm Podniecenie seksualne wywołuje znęcanie się nad zwierzętami. 3d. Wampiryzm Rolę fetyszu pełni tu krew partnera seksualnego. Satysfakcję seksualną sprawia drapanie, gryzienie partnera oraz widok lub smak jego krwi. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do picia krwi, rozkawałkowywaniu i pożerania ciała partnera oraz mordem z lubieżności.

3e. Raptofilia Gwałt sadystyczny PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 3e. Raptofilia Odmiana sadyzmu, która polega na osiąganiu rozkoszy w trakcie gwałcenia ofiary. Gwałt sadystyczny „Nie jest agresywną formą wyrażenia potrzeby seksualnej, lecz seksualną formą wyrażania agresji” (Mosher, 1991 za: Pospiszyl, 2005) Ofiarą seksualizacji agresji jest osoba podobna do kogoś, kto: przyczynił się do powstania poważnego urazu psychicznego u sprawcy, najczęściej w okresie dzieciństwa, dręczył kiedyś sprawcę, co doprowadzało go do podniecenia seksualnego.

3f. Nekrosadyzm 3g. Mord z lubieżności PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 3f. Nekrosadyzm Rzadko występująca parafilia, która polega na osiąganiu satysfakcji seksualnej podczas bezczeszczenia zwłok. 3g. Mord z lubieżności Jest skrajną odmianą sadyzmu. Źródłem satysfakcji seksualnej jest mordowanie ofiar.

4. Psychiczne formy agresji sadystycznej (1) PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 4. Psychiczne formy agresji sadystycznej (1) występują znacznie częściej, niż fizyczne formy sadyzmu; są dominującą formą sadyzmu u kobiet; na ogół przyjmuje formy słowne – uderzające w godność partnera (Fromm, 1999);

4. Psychiczne formy agresji sadystycznej (2) PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 4. Psychiczne formy agresji sadystycznej (2) wyrażają się w ośmieszaniu, wyszydzaniu, dręczeniu i poniża-niu partnera poprzez zwiększanie wymagań, odtwarzanie doświadczeń seksualnych z innymi mężczy-znami, opowiadanie o zdradach, zmuszanie do obserwacji zdrad itp.; jedną z odmian sadyzmu psychicznego jest dakryfilia, która polega na znajdowaniu przyjemności seksualnej w doprowadzaniu partnera do łez

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Sadyzm kochający? » Pojedyncze zabawy seksualne o charakterze sadystycznym mogą być urozmaiceniem związku partnerskiego i nie są identyfikowane jako parafilia. »» Sadyzm seksualny może być względnie wolny od destruktywności i łączyć się z przyjazną postawą wobec swego przedmiotu, jako wyraz szczególnej potrzeby symbiozy (Fromm, 1993). „Sadyzm jawi się często pod maską miłości. Panowanie nad drugą osoba w sytuacji, kiedy można głosić, że dominacja ta leży we własnym interesie tej osoby, często uchodzi za wyraz miłości; jednakże zasadniczym czynnikiem jest przyjemność płynąca z panowania nad kimś”.

Przyczyny (1) Mechanizmy wczesnodziecięce tj.: PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Przyczyny (1) Mechanizmy wczesnodziecięce tj.: ukształtowanie się agresywnej osobowości oralno-sadystycznej, regresja do oralnego, analnego lub fallicznego okresu rozwoju libido (Million, Davis, 2005; Kępiński, 2003); Ukształtowanie się osobowości antysocjalnej, w której dominuje brak poszanowania oraz tendencja do naruszania praw innych osób (Gapik, 1997); Wpływ fantazji erotycznych (Gapik, 2006);

Przyczyny (2) Poczucie małej wartości; PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Przyczyny (2) Poczucie małej wartości; Negatywne doświadczenia i niepowodzenia seksualne wywołujące wrogość wobec innych; Warunkowana neurofizjologicznie mniejsza tendencja do zahamowań, wpływająca na skłonność do ryzykownych zachowań seksualnych (w tym również do sadyzmu) (Wincze, 2005); Sadyzm jako wskaźnik zaburzeń psychicznych.

Sadyzm seksualny w świetle badań PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Sadyzm seksualny w świetle badań Do praktyk sadomasochistycznych przyznaje się: »» 1% kobiet i 2% mężczyzn (badanie z 2001 roku na N=2743) (Izdebski, 2004); »» 1% respondentów (Lew-Starowicz,Raport Seksualności Polaków 2002)(www.pfm.pl); »» 1,8% badanych przed inicjacją seksualną (Izdebski, 2004); »» 2% kobiet i 5% mężczyzn (McCary, 1992 za: Lew-Starowicz, 2004); »» 14% kobiet świadczących usługi seksualne (biczowanie, kontakt z moczem i kałem) (Izdebski, 2004);

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 Bibliografia Fromm, E. (1993). Ucieczka od wolności. Warszawa: Czytelnik Fromm, E. (1999). Anatomia ludzkiej destrukcyjności. Poznań: Rebis Gapik, L. (1997). Seksuologia – wybrane zagadnienia. W: Zb. Słomko (red.) Ginekologia (s. 395 – 424). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Gapik, L. (2006). Funkcjonowanie seksualne w normie i patologii. http://www.ptt-terapia.pl/~ptt/przeglad/01/Gapik_01.pdf Buarger-Prinz, H., Giese, H. (1976). Psychopatologia życia płciowego. W: H. Giese (red.). Seksuologia. Warszawa: PZWL Horney, K. (2000). Nasze wewnętrzne konflikty. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis Izdebski Z., Ostrowska, A. (2004). Seks po polsku. Zachowania seksualne jako element stylu życia Polaków. Warszawa: Muza Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (1998). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków-Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius”. Instytut Psychiatrii i Neurologii. Lew-Starowicz, Z. (2004). Encyklopedia erotyki. Warszawa: Muza S.A. Lew-Starowicz, Z. (1988). Seks nietypowy. Warszawa: IWZZ Million, T, Davis, R. ( 2005). Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie. Warszawa: IPZ Pospiszyl, K. (2005). Przestępstwa seksualne. Warszawa: Wydawnictwo APS Skowroński, D. (2003). Preferencje seksualne Polaków. Poznań: INTERFUND Wincze, J. (2005). Ocena i leczenie nietypowych zachowań seksualnych. W: S. Leiblum, R. Rosen. Terapia zaburzeń seksualnych. Gdańsk: GWP www.pfm.pl ZDJĘCIA ZAMIESZCZONE W PREZENTACJI POCHODZĄ Z INTERNETU I NIE SĄ WŁASNOŚCIĄ AUTORKI.

SEXUAL SADISM Izabela Stankowska izastan@amu.edu.pl The Department PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 4/2008 SEXUAL SADISM Izabela Stankowska izastan@amu.edu.pl The Department of Psychotherapy and Health PromotionAdam Mickiewicz University - Poznań