Justyna Holka-Pokorska (1), Marek Jarema (1), Michał Lew-Starowicz (1), Adam Wichniak (1,2) 1. III Klinika Psychiatrii, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie 2. Pracownia Neurofizjologii Klinicznej, Poradnia Zaburzeń Snu, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Wpływ objawów bezsenności lub nadmiernej senności na funkcjonowanie seksualne oraz jakość życia pacjentów zgłaszających się do Poradni Zaburzeń Snu WPROWADZENIE: Już w pierwszych latach XX w. Zygmunt Freud postulował ścisłą zależność pomiędzy występowaniem zaburzeń snu, a zaburzeniami seksualnymi. Sugerował, że tłumienie fizjologicznych przejawów „energii libidinalnej” może powodować reakcje nerwicowe, takie jak kłopoty z zasypianiem czy bezsenność. Mimo ponad 200-letniej już dyskusji naukowej dotyczącej związków pomiędzy zaburzeniami snu, a zaburzeniami seksualnymi, zagadnienie to nadal pozostaje bardzo słabo poznane. Badania naukowe dotyczące rozpowszechnienia oraz charakterystyki zaburzeń seksualnych u pacjentów zgłaszających się po poradę z powodu objawów zaburzeń snu są nieliczne i dotyczą najczęściej specyficznych grup badawczych jak mężczyźni z zespołem bezdechu środsennego, czy kobiety w wieku okołomenopauzalnym. CEL BADANIA: Ocena jakości funkcjonowania seksualnego oraz jakości życia u pacjentów zgłaszających się do Poradni Zaburzeń Snu z objawami nadmiernej senności oraz bezsenności. METODA: Zbadano grupę 26 chorych w wieku 30,8 ±7.7 lat. W badanej grupie było 20 mężczyzn oraz 6 – kobiet. Spośród wszystkich badanych- 9 osób było leczonych w Poradni Zaburzeń Snu z powodu narkolepsji, 9 osób -z powodu bezsenności, a 5 osób z powodu innych hipersomnii. U pacjentów dokonywano oceny klinicznej zaburzeń snu, wypełniano ankietę demograficzną, oraz zbierano rozszerzony wywiad seksuologiczny wraz z charakterystyk¹ funkcjonowania socjo-seksualnego. Wpływ objawów zaburzeń snu na funkcjonowanie seksualne oceniano przy pomocy skali Visual Analogue Scale (VAS) złożonej z graficznie przedstawionej punktacji od 0-10 (gdzie wartość 0 oznaczała brak wpływu, zaś wartość 10 - bardzo silny wpływ nadmiernej senności lub bezsenności na funkcjonowanie seksualne). Dokonywano także oceny przy pomocy wersji polskiej skal : Arizona Sexual Experience Scale (ASEX), International Index of Erectile Function (IIEF) lub Female Sexual Function Index (FSFI), Kwestionariusza Orientacji Socjoseksualnej (SOI-R) , Skali Mell-Krat oraz Skali SF-36. WYNIKI: Spośród całej badanej grupy 46% zamieszkiwało z rodziną generacyjną, 15 % z formalnym partnerem, 20% z nieformalnym partnerem, a 11% osób samotnie. Spośród wszystkich badanych 46% stanowiły osoby pozostające w związkach niesformalizowanych, 26 -osoby pozostające w związkach małżeńskich, a 15% osoby samotne lub rozwiedzione. Swoją orientację seksualną 80% badanych określiło jako heteroseksualną, 8% jako biseksualną, 4 % jako biseksualną, a 8% z różnych względów nie chciało udzielić odpowiedzi na to pytanie. żaden z badanych nie opisał swojej orientacji jako aseksualnej. Spośród wszystkich pacjentów 30% oceniło, że zaburzenia snu wcale nie wpływają na ich funkcjonowanie seksualne; 30% oceniło, że wpływają nieznacznie; 26%-że wpływają umiarkowanie; 8%, że wpływają znacząco, zaś 4 % przyznało, że objawy zaburzeń snu całkowicie uniemożliwiają ich funkcjonowanie seksualne. Swoje życie seksualne 15% badanych oceniało jako bardzo dobre, 65% badanych jako dobre. Aż 18% badanych źle oceniało swoje życie seksualne. Swoją ogólną jakość życia bardzo dobrze oceniało jedynie 8 % badanych, ale dobrze już 75% badanych. źle oceniało swoją jakość życia 11% badanych. Swoją sprawność seksualną jedynie 12% badanych określiło jako bardzo dobrą, 46%, jako dobrą, a 38% jako średnią lub złą. Jednoznacznie źle swoją sprawność seksualną ocenili mężczyźni diagnozowani i leczeni z powodu nadmiernej senności w przebiegu nieorganicznej hipersomnii lub narkolepsji. Stanowili oni 8% z całej badanej grupy. Spośród pacjentów z rozpoznaniem narkolepsji, u których występowały objawy katapleksji jeden pacjent jednoznacznie źle ocenił wpływ objawów katapleksji na swoje funkcjonowanie seksualne, a dwóch pacjentów określiło ten wpływ jako umiarkowany. W ocenie Skalą Doświadczeń Seksualnych Arizona (ASEX) ujawniono nasilone dysfunkcje seksualne u jednego spośród badanych z nadmierną sennością oraz jednego z objawami bezsenności. Spośród całej badanej grupy sny o treści erotycznej obserwowało u siebie aż 92% badanych, z czego 46% doświadczało ich bardzo rzadko, a 40 % często lub bardzo często. Aż 58% deklarowało, że doświadcza we śnie orgazmu. Spośród osób doświadczających orgazmu we śnie 42% badanych deklarowało, że doświadczyło go kilka razy w życiu, ale już 15% twierdziło, że doświadcza go bardzo często lub prawie każdej nocy. WNIOSKI: Wstępne wyniki badania wskazują, że swoją sprawność seksualną średnio lub źle oceniało prawie 40% badanych. Jednoznacznie źle swoją sprawność seksualną oceni³o 17% mężczyzn leczonych z powodu nadmiernej senności. Aby bliżej scharakteryzować grupę pacjentów doświadczających pogorszenia funkcjonowania seksualnego w przebiegu zaburzeń snu konieczne s¹ dalsze badania obejmuj¹ce większą grupę badawczą. PIŒMIENNICTWO: Petersen M, Kristensen E, Berg S, Giraldi A, Midgren B. Sexual function in female patients with obstructive sleep apnea. J Sex Med 2011; 8: 2560-8. Gomez- Santos C, Saura CB, Lucas JA, Castell P, Madrid JA, Garaulet M. Menopause status is associated with circadian and sleep related alterations. Menopause   2016 (6):682-90. Goh VH, Tong TY. Sleep ,sex steroid hormones ,sexual activities and aging Asian men. J Androl 2010; 31: 131-7. Badanie zostało zrealizowane z wykorzystaniem środków przeznaczonych na działalność statutową IPiN