Łobżenica Zabytkowy układ urbanistyczny Łobżenicy i zasady jego ochrony konserwatorskiej.

Łobżenica w średniowieczu Łobżenica należy do wyjątkowych miast na Krajnie. Usytuowana w centum regionu przy szlaku handlowym z Wielkopolski do Gdańska. W średniowieczu położone było w miejscu bardzo obronnym .Od wschodu opływała je Łobzonka a od północy otaczało jezioro Lepsze. Miasto założone było na planie nieregularnego czworoboku, lekko wydłużonego w kierunku południowym z wydłużonym bokiem północnym.

Łobżenica w XVI wieku W XVI w. Łobżenica gwałtownie się rozwijała. Szybko urosła do najsilniejszego miasta na Krajnie. Do miasta zostali sprowadzeni osadnicy niemieccy i szkoccy, którzy osiedli się w północnej części Łobżenicy nazwanej Nowym Miastem lub Małym Gdańskiem. W XVI w. miasto liczyło ponad 2000 mieszkańców.

Łobżenica w XVII w. W latach 1612-1630 w Łobżenicy czynna była mennica należąca do Krotoskich. Zabudowę miasta niszczyły liczne pożary. W 1655 r. zajęli je i splądrowali Szwedzi. W 1693 r. w Łobżenicy był ratusz na rynku Starego Miasta oraz wieża służąca za więzienie. Pomniejszono jez. Lepsze i usypano groble do Rataj.

Łobżenica w XVIII wieku Wiek XVIII był dla Łobżenicy bardzo tragiczny. Wojny, pożary i walki konfederackie zrujnowały miasto. Spłonął ratusz w południowej pierzei St. Rynku. W 1772r.Łobżenica została włączona do Prus. Miasto liczyło 244 dymy i 1668 mieszkańców „jest w nieszczęśliwym i opłakanym stanie, w popiele pogrzebione a wielkimi długami obciążone”.

Łobżenica w XIX wieku W latach 1807-1815 miasto znajdowało się w granicach Księstwa Warszawskiego a następnie wróciło do Prus. W I poł. XIX w. uregulowano Nowy Rynek ,usunięto resztki fortyfikacji, kościół św. Anny i dwór. W 1830 r. otrzymało ordynacje miejską. Domy musiały być co trzy lata bielone.

Łobżenica posiada cenny układ urbanistyczny. Łobżenica w swym układzie posiada stare miasto, nowe miasto ,siedzibę właściciela, przedmieście i grunty orne. Wszystkie te jednostki są czytelne w terenie. Stare miasto zachowało układ i charakter ulic od średniowiecza a nowe miasto od regulacji w XIX wieku. Już w poł. XX w. uznano za konieczne objęcie układ ochroną prawną. Uczyniono to decyzją Nr A-707 z 14.09.1990r.

Ochrona zabytków jest obowiązkiem administracji publicznej i każdego z nas. Międzynarodowa Karta Konserwacji i Restauracji Zabytków i Miejsc Zabytkowych (Karta Wenecka) z1964 w preambule mówi: „Brzemienne duchową spuścizną przeszłości zabytkowe dzieła narodów pozostają w życiu współczesnym żywym świadectwem ich wiekowych tradycji. Ludzkość, z każdym dniem bardziej świadoma jednolitego charakteru wartości ogólnoludzkich, pokoleń. uważa je za dziedzictwo wspólne i uznaje swą solidarną odpowiedzialność za ich zachowanie wobec przyszłych pokoleń. Poczuwa się ona do przekazania im tychże wartości w całym bogactwie ich autentyzmu.”

Dziedzictwo zostało objęte ochroną zadeklarowaną jako konstytucyjny obowiązek państwa polskiego i każdego obywatela. W art. 5. Ustawy z dnia 23.07.2003r.o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami czytamy m.in.: Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega w szczególności na zapewnieniu warunków: -zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;- korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości. .

Ustawa z dnia 23.07.2003r. O ochronie i opiece nad zabytkami. art.36 ust. 1 stanowi: „Pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga m.in. : 1) Prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków; 2) wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku;- 8) dokonywanie podziału zabytku nieruchomego wpis. do rej.; 9)zmiana przeznaczenia zabytku w. d.r. lub sposobu korzystania z tego zabytku; 10)umieszczanie na zabytku w. d. r. urządzeń technicznych, reklam, tablic oraz napisów z zastrzeżeniem art..12 ust.1 dotycz. umieszczania znaku informującym, iż zabytek ten podlega ochronie.

Ustawa z dnia 27.09.2014r.o charakterystyce energetycznej budynków. art.3 ust.1 stanowiący obowiązek sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku lub części budynku nie dotyczy budynku podlegającego ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Ustawa z dnia 7.07.1994r.- Prawo budowlane. Zawiera zapis : art.24 ust.4„Pozwolenia na budowę wymagają roboty budowlane przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków.” Art.39 ust.3 stanowi, że w stosunku do obiektów budowlanych niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę wydaje właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej Starostwa w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Łobżenica ,Plac Wolności - pierzeja północna ,1964r.

Łobżenica, Plac Wolności – pierzeja zachodnia 1964r.

Łobżenica, Plac Wolności –pierzeja południowo-zachodnia ,1964r.

Łobżenica, Plac Wolności pierzeja południowa ,1964r.

Łobżenica, Plac Wolności ,pierzeja wschodnia ,1964r.

ZACHOWAJMY NASZE DZIEDZICTWO PRZYSZŁYM POKOLENIOM Dążmy do zahamowania procesów degradacji zabytków i doprowadzenia do poprawy stanu ich zachowania, wyeksponowania poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego. „Kultura to także umiejętność dziedziczenia” Tomasz Mann

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Roman Chwaliszewski Łobżenica,15.02.2017r.