ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA choroby przenoszone przez wektory opracowała Joanna Hołownicka - Plaszczyk

WEKTORY ZAKAŻENIA organizmy, które przenoszą czynniki chorobotwórcze z zakażonego człowieka (lub zwierzęcia) na innego człowieka (lub zwierzę)

ZAKAŻENIE (INFEKCJA) wniknięcie i rozwój/względnie namnożenie się czynnika chorobotwórczego (np. wirusy, bakterie) w organizmie człowieka lub zwierzęcia

CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY (przykłady) Malaria chorobą wywoływana przez pierwotniaki przenoszoną przez komary Denga chorobą wirusową przenoszoną przez komary Borelioza chorobą bakteryjna przenoszoną przez kleszcze Kleszczowe zapalenie mózgu chorobą wirusową przenoszoną przez kleszcze

W roku 2010 pochłonęła 660 000 ofiar na malarię nie ma szczepionki MALARIA W roku 2010 pochłonęła 660 000 ofiar na malarię nie ma szczepionki

Pierwotniak Plasmodium komary (Anopheles) WEKTOR CHOROBA ( malaria) CZYNNIK CHOROBOTWÓRCZY WEKTOR CHOROBA ( malaria) Pierwotniak Plasmodium –5 gatunków (pierwotniaków) komary (Anopheles)

REJONY ZAGROŻENIA MALARIĄ

stosowanie repelentów, czyli środków ochrony przed ukąszeniami komarów Profilaktyka  chemioprofilaktyka -stosowanie leków antymalarycznych około 6 tygodni przed przybyciem do strefy występowania malarii, stosować przez cały czas pobytu w rejonie zagrożonym oraz kontynuować po opuszczeniu tego rejonu przez zalecany okres. stosowanie repelentów, czyli środków ochrony przed ukąszeniami komarów unikanie komarów poprzez: zabezpieczenie miejsca noclegu (klimatyzacja, osłony na okna itp.), używanie moskitiery, najlepiej nasączonej insektycydem oraz właściwe ubranie (zakrywające maksymalnie ciało).

ZMNIEJSZENIE POPULACJI KOMARÓW - eliminacja siedlisk ( osuszanie zbiorników wodnych) - wprowadzenie do środowiska genetycznie modyfikowanych komarów - wprowadzenie zwierząt żywiących się larwami komarów np. rybka - gambuzja pospolita  

przeciwko dendze brak szczepionki DENGA przeciwko dendze brak szczepionki występuje w ponad 110 państwach rocznie infekuje od 50 do 390 milionów ludzi na świecie

W ciągu ostatnich 50 lat liczba zachorowań wzrosła 30-krotnie komary CZYNNIK CHOROBOTWÓRCZY WEKTOR CHOROBA DENGA wirus DENV –4 genotypy W ciągu ostatnich 50 lat liczba zachorowań wzrosła 30-krotnie komary (Aedes w Afryce, Haemagogus w Ameryce Pd.)

REJONY WYSTĘPOWANIA DENGI

JEDYNĄ OCHRONĄ PRZED DENGĄ JEST STOSOWANIE ŚRODKÓW OSTROŻNOŚCI I ZAPOBIEGANIE UKĄSZENIOM PRZEZ KOMARY

BORELIOZA

choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa) CZYNNIK CHOROBOTWÓRCZY WEKTOR CHOROBA ( borelioza - choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa) bakterie należące do krętków kleszcze

Stadium boreliozy Objawy I. Stadium wczesne, zakażenie miejscowe Rumień wędrujący (erythema migrans) — pojawiająca się zwykle 7-14 dni po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza charakterystyczna pojedyncza zmiana na skórze, na ogół niebolesna, o średnicy od 5 cm do nawet 70 cm. Czasem towarzyszy jej gorączka, bóle głowy, mięśni (typowe objawy grypopodobne). Rumień wędrujący występuje u 60-80% (a nawet 90%, jak podają Amerykanie) pacjentów. II. Stadium wczesne, choroba układowa 3-5 tygodni po ukąszeniu: rumień — zmiany w wielu miejscach na skórze porażenie nerwów czaszkowych, szczególnie twarzowych zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych zapalenie mózgu, gorączka, bóle mięśni, bóle głowy, zmęczenie objawy zapalne w obrębie serca przewlekłe zapalenie stawów III. Stadium późne Tygodnie, miesiące, a nawet lata po wystąpieniu pierwszych objawów: zapalenie stawów neuroborelioza: zapalenie mózgu, zapalenie nerwów, rdzenia zanikowe zapalenie skóry kończyn (niemal wyłącznie u pacjentów w Europie)

PORAŻENIE NERWU TWARZOWEGO

ZASIĘG WYSTĘPOWANIA BORELIOZY

Cykl rozwojowy kleszcza pospolitego ŻYWICIELE KLESZCZY - lądowe gady - ptaki głównie te, które gnieżdżą się i poszukują pożywienia na ziemi i w niskich warstwach roślinności - ssaki - ludzie Cykl rozwojowy kleszcza pospolitego trwa 2- 3 lata

NAJCZĘSTSZE MIEJSCA UKĄSZENIA KLESZCZA

SEZONOWOŚĆ WYSTĘPOWANIA KLESZCZY

PRZYBORY DO USUWANIA KLESZCZY

Zapobieganie ukąszenia przez kleszcze noszenie ubioru okrywającego możliwie szczelnie ciało (koszula z długimi rękawami, długie spodnie, zakryte buty), unikanie wypraw w rejony, w których jest dużo kleszczy, unikanie chodzenia poza drogami po lesie, w zaroślach i łąkach,

niesiadanie na zwalonych pniach drzew (miejsce przebywania młodocianych form kleszczy – nimf), stosowanie środków odstraszających kleszcze (repelenty), stosowanie środków do impregnacji odzieży i obuwia sprawdzanie ciała po pobycie w lesie.

Przechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zachorowaniem • Nie ma szczepionki przeciwko boreliozie Boreliozę leczy się terapią antybiotykową Każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem

test ELISA test Western blot Testy diagnostyczne wykrywające boreliozę (identyfikację przeciwciał w klasach IgM i IgG)

KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU

(kleszczowe zapalenie mózgu KZM) CZYNNIK CHOROBOTWÓRCZY WEKTOR CHOROBA (kleszczowe zapalenie mózgu KZM)  wirus z rodziny  Flaviviridae kleszcze

Stadia KZM Objawy do najczęściej powikłań należy: niedowład, trwałe Faza I  trwa zwykle około 4-14 dni przypominają infekcję grypową lub grypopodobną. Występuje wówczas: temperatura do 38 stopni; złe samopoczucie z narastającym osłabieniem; bóle głowy i karku; bóle mięśni kończyn, a także bóle gałek ocznych.  neurologiczna wysoka gorączka nawet do 40°C silne bóle głowy nudności, wymioty objawy oponowe bóle stawów i mięśni do najczęściej powikłań należy: niedowład, trwałe uszkodzenie słuchu, zaburzenia psychiczne

CYKL ROZWOJOWY KLESZCZA

SZCZEPIENIA PRZECIWKO KLESZCZOWEMU ZAPALENIU MÓZGU Szczepienia zaleca się: zatrudnionym przy eksploatacji lasów stacjonującemu w lasach wojsku, rolnikom, młodzieży odbywającej praktyki turystom uczestnikom obozów i kolonii.

SZCZEPIENIA NAJCZĘŚCIEJ ZALECANE PRZED PODRÓŻĄ U DOROSŁYCH przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, typu B przeciwko tężcowi i błonicy przeciwko poliomyelitis (chorobie Heinego-Medina) przeciwko durowi brzusznemu przeciwko wściekliźnie przeciwko cholerze przeciwko meningokokom (w niektórych sytuacjach to szczepienie jest obowiązkowe) przeciwko żółtej gorączce (w niektórych sytuacjach to szczepienie jest obowiązkowe) przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu przeciwko odrze

DZIĘKUJĘ