JAKOŚĆ POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM na podstawie rocznych ocen wykonywanych przez WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH Prezentacja przygotowana w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Katowicach na konferencję Polskiej Izby Ekologii „Czyste niebo nad Polską”, Katowice28.03.2014

ZAKRES BADAŃ MONITORINGOWYCH POWIETRZA Na terenie województwa śląskiego w 2013 roku znajdowało się 226 stanowisk pomiarowych umożliwiających określenie jakości powietrza w zakresie: pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, ozonu, tlenku węgla, benzenu, zawartych w pyle PM10: ołowiu, kadmu, niklu, arsenu i benzo(a)pirenu, a także dodatkowo do oceny jakości powietrza w zakresie: 5 wybranych WWA, kationów, anionów oraz węgla organicznego i elementarnego zawartego w pyle PM2,5 (jedno z czterech województw w kraju wykonujących to badanie na stacjach tła regionalnego w Złotym Potoku i Godowie), rtęci w stanie gazowym na stacji w Złotym Potoku (jedna z czterech stacji mierzących zawartość rtęci w powietrzu w Polsce).

Regionalna stacja tłowa monitoringu powietrza w Złotym Potoku – pełny zakres badań powietrza, a ponadto rtęć, jony oraz węgiel elementarny i organiczny w pyle PM2,5

ZGODNOŚĆ Z DYREKTYWAMI UNIJNYMI Program pomiarów jakości powietrza realizowany przez WIOŚ w Katowicach jest zgodny z przepisami prawa polskiego i unijnego, w tym: w odniesieniu do wymogów co do liczby wymaganych stałych stanowisk pomiarowych oraz określania krajowego wskaźnika średniego narażenia dla pyłu PM2,5, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, w zakresie wykonywania badań metali ciężkich, WWA w pyle oraz rtęci, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu.

ROZMIESZCZENIE I LICZBA STANOWISK POMIAROWYCH JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKU Stanowiska pomiarowe w 2013 roku znajdowały się: w 18 stacjach automatycznych, na 26 stanowiskach manualnych pyłu zawieszonego, w tym PM10 (17) i PM2,5 (9), na 12 stanowiskach pomiarów pasywnych (wyłącznie benzen).

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM ZA 2013 ROK W oparciu o wyniki pomiarów uzyskanych z przedstawionych stanowisk pomiarowych, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach wykonuje obecnie „Dwunastą roczną ocenę jakości powietrza w województwie śląskim, obejmującą 2013 rok”. Ocena wykonywana jest dla pięciu stref, w tym: dwie aglomeracje (górnośląska i rybnicko-jastrzębska), dwa największe miasta poza aglomeracjami (Bielsko Biała i Częstochowa), strefa śląską stanowiącą pozostałą część województwa. Ocena za 2013 rok będzie wykonana do 30 kwietnia 2014 roku.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKU WG KRYTERIUM OCHRONA ZDROWIA TLENEK WĘGLA BENZEN

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKU WG KRYTERIUM OCHRONA ZDROWIA DWUTLENEK SIARKI DWUTLENEK AZOTU Klasa C: Aglomeracja górnośląska – wpływ komunikacji

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2012 ROKU DLA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 (za 2013 rok wydzielone zostaną obszary przekroczeń – ze względu na poprawę jakości powietrza) 1 Lubliniec ul. Piaskowa 2 Częstochowa ul. Baczyńskiego 3 Złoty Potok gm. Janów 4 Myszków ul. Miedziana 3 5 Zawiercie ul. M. Skłodowskiej-Curie 6 Dąbrowa Górnicza ul. Tysiąclecia 7 Sosnowiec ul. Lubelska 8 Katowice ul. Kossutha 9 Katowice Aleja Górnośląska 10 Tychy ul. Tołstoja 11 Pszczyna ul. ks. Abp. Bogedaina 12 Bielsko-Biała ul. Kossak-Szczuckiej 13 Żywiec ul. Słowackiego 14 Żywiec ul. Kopernika 15 Cieszyn ul. Mickiewicza 16 Godów ul. Gliniki. powiat wodzisławski 17 Wodzisław ul. Gałczyńskiego 18 Żory Os. Sikorskiego 19 Rybnik ul. Borki 20 Knurów ul. Jedności Narodowej 21 Gliwice ul. Mewy 22 Zabrze ul. M. Skłodowskiej 23 Tarnowskie Góry ul. Litewska

STĘŻENIA ŚREDNIE ROCZNE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 W LATACH 2006 – 2013 (w 2013 roku poprawa jakości powietrza na prawie całym obszarze województwa śląskiego)

STĘŻENIA 24 GODZINNE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 PRZEKRACZAJĄCE PRÓG INFORMOWANIA W LATACH 2012 - 2013 Stanowisko w miejscowości Gliwice Kat. stacja komunik. Katowice Sosnowiec Tychy Zabrze Rybnik Żory Bielsko-Biała Częstochowa Cieszyn Godów Knurów Pszczyna Tarnowskie Góry Myszków Zawiercie Złoty Potok Żywiec Ogółem 2012 rok Liczba przekroczeń poziomu 200 μg/m3 7 8 9 14 4 5 1 6 19 129 przypadków przekroczeń na 19 stacjach w tym przekroczenie poziomu alarmowego 2 3 11 dni, w których poziom stężeń 24-godzinnych przekroczył 300 μg/m3 (przez 21 dni przekroczony był próg informowania) 2013 rok 32 przypadki przekroczeń na 14 stacjach 2 dni, w których poziom stężeń 24-godzinnych przekroczył 300 μg/m3 (przez 16 dni przekroczony był próg informowania)

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKU BENZO(A)PIREN Przekroczenie poziomu docelowego 1 ng/m3 na terenie całego województwa śląskiego (średnioroczne przekroczenia w zakresie 3 – 11 ng/m3) OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKU BENZO(A)PIREN Aglomeracja Górnośląska 1. Zabrze ul. M.Skłodowskiej-Curie 2. Katowice ul Kossutha 3. Dąbrowa Górnicza ul. 1000-lecia Aglomeracja Rybnicko- Jastrzębska Miasto Bielsko - Biała Miasto Częstochowa 4. Rybnik ul. Borki 5. Żory ul. Sikorskiego 6. Bielsko Biała 7. Częstochowa . ul. Kossak-Szczuckiej ul. Baczyńskiego Strefa śląska 8. Zawiercie ul. M.Skłodowskiej-Curie 9. Lubliniec ul. Piaskowa 10. Tarnowskie Góry ul. Litewska 11. Godów ul. Gliniki 12. Pszczyna ul. Bogedaina 13. Knurów ul. Jedności Narodowej 14. Żywiec ul. Kopernika

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKU DLA PYŁU ZAWIESZONEGO PM2,5

ŚLĄSKI MONITORING POWIETRZA

ŚLĄSKI MONITORING POWIETRZA

ŚLĄSKI MONITORING POWIETRZA Zmiany stężenia pyłu PM10 na stacji tła miejskiego w Rybniku w sezonach grzewczych: 2012/2013 oraz 2013/2014

PRZYCZYNY PRZEKROCZEŃ i KONIECZNOŚĆ DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu zawieszonego PM10, PM2.5 i benzo(a)pirenu w okresie zimowym jest w dalszym ciągu emisja z indywidualnego ogrzewania budynków. Emisja ta występuje ze zróżnicowanym natężeniem zależnym od temperatury i warunków meteorologicznych, związanych z bezwietrzną lub prawie bezwietrzną pogodną (prędkością wiatru poniżej 1,5 m/s) i brakiem opadów atmosferycznych. Mniejszy negatywny wpływ na jakość powietrza ma emisja przemysłowa i transport.

SZKODLIWOŚĆ PYŁÓW negatywny wpływ na układ oddechowy (podrażnienie, zapalenie, infekcja), choroby układu krążenia, podrażnienie oczu. Najdrobniejsze cząstki pyłu wnikają głęboko w płuca i dostają się do krwioobiegu. Źródło EAŚ

PRZYNYNY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2013 ROKU Zauważalna poprawa złej jakości powietrza na terenie województwa śląskiego w zakresie pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 w 2013 roku, w porównaniu z latami poprzednimi, związana jest przede wszystkim z warunkami meteorologicznym występującymi w 2013 roku. Zgodnie z informacjami uzyskanymi przez WIOŚ w Katowicach z IMGW PIB Oddział w Krakowie, Zakład Monitoringu i Modelowania Zanieczyszczeń Powietrza w Katowicach, rok 2013 był rokiem nietypowym, m.in. cieplejszym od wielolecia i z mniejszą ilością cisz, decydujących o jakości powietrza. Całkowicie aktualne pozostaje więc prowadzenie działań w kierunku ograniczenia złej jakości powietrza, a zwłaszcza niskiej emisji, powodowanej przez indywidualne gospodarstwa domowe oraz małe firmy usługowo-produkcyjne, nie podlegające rygorom posiadania pozwoleń na emisje zanieczyszczeń do powietrza ! .

KONIECZNOŚĆ POPRAWY ZŁEJ JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Na podstawie rocznych ocen jakości powietrza wykonanych przez WIOŚ w Katowicach, Sejmik Województwa Śląskiego uchwalił trzy Programy Ochrony Powietrza obejmujące 10 starych stref; w realizacji jest czwarty program weryfikujący dotychczasowe i obejmujący województwo w układzie 5 stref Za realizację Programu odpowiedzialny jest Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego i poszczególne gminy województwa, które zobowiązane są do wdrożenia zadań ujętych w Programie Wykonana przez Inspektorat analiza zakresu prac wykonanych przez gminy w ramach Programów Ochrony Powietrza wskazuje na konieczność bardzo znaczącego zintensyfikowania tych działań, w celu doporowadzenia do wyraźnej poprawy jakości powietrza w województwie śląskim ! Niezbędna jest również zmiana przepisów prawa w kierunku określenia między innymi norm jakości dla paliw stosowanych w gospodarstwach domowych, w sposób eliminujący spalanie paliw o najgorszych parametrach. .

– jedna z przyczyn złej jakości powietrza w województwie śląskim MUŁY WĘGLOWE – jedna z przyczyn złej jakości powietrza w województwie śląskim Brak jednoznacznych norm dla sprzedawanych paliw węglowych Konieczność zmiany przepisów prawa !

ARSEN KADM Metale zawarte w pyle PM10 NIKIEL OŁÓW

Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2004-2012 w województwie śląskim (źródło: GUS) tys. Mg/rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ogółem 26,5 22,4 20,1 21,8 14,12 11,696 13,371 12,7 10,6 ze spalania paliw 19,2 16,9 14,1 14,4 8,80 7,823 8,326 7,7 6,7

INFORMACJA O JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Informacja o jakości powietrza w sposób ciągły dostępna jest na stronach internetowych WIOŚ w Katowicach: www.katowice.pios.gov.pl/ Śląski Monitoring Powietrza Informacja o prognozowanej jakości powietrza przygotowywana przez WIOŚ w Katowicach z IMGW Oddział w Krakowie, Zakład Monitoringu i Modelowania Zanieczyszczeń Powietrza w Katowicach dostępna jest na stronach internetowych WIOŚ w Katowicach www.katowice.pios.gov.pl/ System Prognozowania Zanieczyszczeń Powietrza W codziennym programie EKO POGODA, w TVP Katowice, godz. 1915

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Badania prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Katowicach w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska są dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach ul. Wita Stwosza 2 40-036 Katowice www.katowice.pios.gov.pl