Kleszcz mały czy Duży nic dobrego nie wróży

O kleszczach Na świecie znanych jest około 800 gatunków kleszczy. W Polsce do tej pory stwierdzono występowanie 20 gatunków. Większość rodzimych gatunków kleszczy zamieszkuje nory bądź gniazda zwierząt i nie stanowi realnego zagrożenia dla ludzi. Największe znaczenie dla człowieka i domowych zwierząt mają dwa gatunki kleszczy: kleszcz pospolity (Ixodes ricinus), kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus). Optymalne warunki do życia kleszczy to obrzeża lasów mieszanych wraz z przylegającymi do nich użytkami zielonymi, polanach, nadrzecznych łąkach i bagnach, plantacjach lasów zawierających chrust i krzewy, na przejściu pomiędzy lasem liściastym i iglastym. Ponadto lasy złożone z dębów i grabów, jak również lasy bukowe i jodłowe z bogatym podszyciem składającym się z chwastów, paproci, bzu czarnego, leszczyny oraz krzewów jeżyny.

Kleszcze zapadają w sen zimowy schowane pod liśćmi ściółki leśnej, gdzie temperatura może wynosić 0°C lub mniej, oraz gdzie wilgotność względna jest na poziomie 90%. W miastach, gdzie sezonowa aktywność jest zaburzona, kleszcza można spotkać nawet w grudniu, gdy temperatury dobowe przekroczą 5-7°C. Kleszcze mają dwa szczyty aktywności dobowej - poranny od ok. 800 – 900 do 1100 – 1200 oraz popołudniowy od godziny 1600 – 1700 do zmroku. Jaja oraz wygłodniałe larwy giną w temperaturach niższych niż -7°C. Powszechnie występujący kleszcz pospolity jest pasożytem bytującym na ponad 100 różnych gatunkach ssaków, gadów i ptaków.

Aktywność kleszczy rozpoczyna się w marcu lub kwietniu, kiedy gleba osiąga temperaturę 5-7°C i kończy się, gdy średnia temperatura powietrza obniży się do powyższych, co ma miejsce w październiku lub listopadzie. Atakując, znieczulają miejsce wkłucia, by spokojnie żerować nawet przez kilka dni. W czasie ukłucia i wysysania krwi przenoszą groźne choroby zakaźne.

MIT Kleszcze nie żyją na drzewach i nie skaczą na przechodzących żywicieli. Przesiadują na spodniej stronie liści głównie na ich końcach lub na gałęziach w pobliżu ścieżek i śladów dzikich zwierząt, skąd są ściągane przez żywicieli. Larwy kleszczy spotykane są zazwyczaj w trawie do 30 cm, nimfy na trawach i roślinach niższych niż 1m a imago (postać dorosła) na chwastach i krzewach do 1,5m wysokości.

Usuwanie kleszczy Ukąszenia kleszczy są bezbolesne, ponieważ ślina kleszcza zawiera wiele substancji biochemicznych w tym środki miejscowo znieczulające. Dlatego należy dokładnie obejrzeć całe ciało zwracając uwagę na małe punkciki ponieważ larwa kleszcza przenosząca zakażenie KZM mierzy zaledwie 0,6 mm do 1 mm. Jeżeli dostrzeżesz wczepionego kleszcza, usuń go jak najszybciej np: za pomocą pęsety z cienkimi końcami. Chwyć mocno kleszcza, tak blisko skóry, jak tylko możliwe. Pewnym ruchem oderwij go od skóry (nie obracaj!). Jeśli pozostaną części kleszcza wbite w skórę, należy je usunąć tak szybko, jak tylko możliwe. Paraliżowanie kleszcza olejem, kremem, masłem lub jego wykręcanie może spowodować wstrzyknięcie przez kleszcza jeszcze większej ilości materiału zakaźnego do ciała (kleszcz wtedy "wymiotuje"). Nie należy używać wazeliny, płonących zapałek, końcówek papierosów, pilników do paznokci lub innych przedmiotów.

Jeżeli masz kłopot z usunięciem kleszcza, zgłoś się do punktu medycznego. Nie każde ukąszenie kleszcza jest niebezpieczne. Konsultacja specjalisty jest wymagana, jeżeli pojawiają się niepokojące objawy np: 7 do 14 dni po ukąszeniu kleszcza pojawiają się objawy grypopodobne: gorączka powyżej 38°C, zmęczenie, ból głowy, ból pleców i kończyn, kaszel, katar, objawy żołądkowo jelitowe, utrata łaknienia, nudności – mogą to być objawy pierwszego etapu kleszczowego zapalenia mózgu – więcej o objawach i przebiegu choroby w zakładce "O chorobie". W okolicy ukłucia pojawił się rumień. Pojawiają się inne niepokojące objawy np. ze strony układu nerwowego nawet po kilku tygodniach od ukąszenia.

Kleszcze w Polsce Zgłoszono wówczas 351 przypadków, przy czym 100 zgłoszonych przypadków reprezentuje 1000 osób, które zetknęły się z zakażonymi kleszczami, ale objawy nie były na tyle nasilone, aby zgłosić się do lekarza. Istnieje więc konieczność uaktualnienia mapy terenów endemicznych (większego ryzyka zakażenia wirusem KZM), a terenów na którym nie zgłoszono przypadków KZM nie można uznać za tereny wolne od tej choroby. W Polsce zwiększa się populacja kleszczy pod wpływem wielu czynników, między innymi ocieplenia klimatu a zatem ryzyko narażenia na ukąszenie kleszcza jest większe. Kleszcze występują powszechnie także na terenach miejskich. Badania biologów wskazują na wysokie ryzyko ukąszenia przez kleszcza w popularnych parkach m.in. Warszawy (Park Leśny Bemowo, Las Kabacki). Jedynie znajomość profilaktyki pomaga zapobiegać chorobom przenoszonym przez kleszcze.

KZM Kleszczowe zapalenie mózgu może mieć różny przebieg, od łagodnego – chory przechodzi jedynie pierwszy etap choroby – do ciężkiego z objawami ze strony OUN i długotrwałymi skutkami neurologicznymi. Wirus KZM Kleszcze są głównymi nosicielami (wektorami) i rezerwuarem wirusa KZM w środowisku naturalnym. Brak enzymów trawiennych w jelitach kleszczy sprzyja przeżyciu pochłoniętych mikroorganizmów i może wyjaśniać, dlaczego kleszcze przenoszą większą liczbę patogenów niż inne stawonogi. Zdolność kleszczy do pasożytowania na wielu żywicielach zwierzęcych oraz przystosowanie się do pasożytowania na gatunkach zwierząt domowych jak i długi cykl życia czynią z nich idealne wektory dla wielu różnych patogenów (riketsje, krętki, inne bakterie, grzyby, pierwotniaki, nicienie, wirusy), wśród których znajduje się wirus KZM.

Sytuacje zwiększające ryzyko zakażenia wirusem KZM aktywnie spędzam czas na świeżym powietrzu uprawiam turystykę pieszą lub rowerową, jeżdżę konno zbieram grzyby, jagody poluję, wędkuję spędzam weekendy lub wakacje na leśnej działce lub na wsi moje dzieci jeżdżą na kolonie lub obozy letnie moja praca lub hobby wymaga częstych pobytów w lesie lub na terenach zielonych lubię spacery lub pikniki w lesie lub na łące uprawiam żeglarstwo śródlądowe, turystykę kajakową spożywam produkty mleczne wytworzone z niepasteryzowanego mleka

Aparat gębowy kleszcza

Kleszcz po pasożytowaniu na psie

Ryzyko zachorowania na inne choroby odkleszczowe, którym nie można zapobiec poprzez szczepienie można zmniejszyć poprzez stosowanie się do poniższych wskazówek: Załóż jasne ubranie wybierając się na spacer – po powrocie łatwiej będzie zauważyć kleszcze wędrujące po ubraniu w poszukiwaniu miejsca wkłucia. Lepiej jest założyć koszulę z długim rękawem, długie spodnie i kryte obuwie utrudniając pajęczakowi dostęp do skóry. Sprawdź ubranie i usuń dostrzeżone kleszcze po powrocie ze spaceru. Zwracaj przy tym szczególną uwagę na miejsca, gdzie skóra jest delikatna: pachwiny, pępek, miejsca za uszami, zgięcia pod kolanami, owłosiona skóra głowy itp. Dzieci, jeśli spędzają czas na powietrzu, oglądaj dwa do trzech razy dziennie. Jeśli jesteś właścicielem czworonoga również oglądaj go regularnie po powrocie ze spacerów.

UWAGA! Larwy kleszczy, których ukąszenie również może spowodować zachorowanie na KZM są bardzo małe (0,6 mm do 1 mm) i trudno dostrzegalne. Dlatego warto wziąć prysznic, aby w ten sposób spłukać z siebie niewczepione jeszcze larwy kleszczy.

Przykładowe choroby Babeszjoza Borelioza zwana również piroplazmozą. Wywołują ją pierwotniaki z rodzaju Babesia (Babesia divergens, B.bovis, B.equi, B.canis, B.microti). Pierwotniaki rozwijają się wewnątrz erytrocytów powodując ich uszkodzenie i hemolizę. Resztki erytrocytów blokują przepływ naczyniowy w narządach. Przebieg choroby wykazuje podobieństwa do malarii. W 1957 udokumentowano pierwszy przypadek ludzkiej babeszjozy u jugosłowiańskiego krawca. Stanowi obecnie istotne zagrożenie dla osób z niską odpornością (chorzy na AIDS, pacjenci po usunięciu śledziony, przyjmujący leki immunosupresyjne, ludzie w podeszłym wieku). Występuje głównie w USA na północnym-wschodnim i zachodnim wybrzeżu i sporadycznie w Europie. Borelioza zwana też chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową. Jest to wielonarządowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie należące do krętków z rodzaju Borrelia, przenoszona na człowieka i niektóre zwierzęta przez kleszcze. Podstawą rozpoznania boreliozy są objawy kliniczne, wśród nich szczególnie rumień wędrujący. W miarę trwania choroby dochodzi stopniowo do zajęcia różnych poziomów ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, porażenia nerwów czaszkowych i zapalenia korzeni nerwowych. Może nastąpić także ostre zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego, a w przewlekłej postaci boreliozy: przewlekle zanikowe zapalenie skóry, zapalenie stawów utrzymujące się ponad rok. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków. W przypadku rumienia wędrującego kuracja trwa 14-21 dni. Występuje w Ameryce Północnej i Europie.

Ospa riketsjoza Paraliż kleszczowy wywoływana przez Rickettsia akari, rozpowszechniona na całym świecie, najczęściej opisywana w USA, Korei, Rosji, Afryce południowej, Chorwacji i na Ukrainie. Riketsjozę przenoszą m.in. kleszcze pasożytujące głównie na gryzoniach (szczury, myszy). W miejscu ugryzienia powstaje czerwony guzek zapalny zamieniający się w pęcherzyk wypełniony płynem. Po kilku dniach (2-3) całe ciało pokrywa początkowo plamista, później pęcherzykowa, wysypka utrzymująca się przez 4-11 dni. U chorych występuje światłowstręt i silne osłabienie. Paraliż kleszczowy toksyny zawarte w ślinie niektórych gatunków kleszczy mogą wywoływać paraliż mięśni oraz organów oddechowych. Objawy to bóle mięśni, zwłaszcza przy wykonywaniu pracy fizycznej. Wraz z rozwojem choroby paraliż posuwa się ku górze, unieruchamiając kolejne nerwy ruchowe. Choroba właściwie leczona jest odwracalna. Najwięcej przypadków tej choroby opisano w Australii i Ameryce Płn., głównie w południowej i południowo-wschodniej części kraju.

Źródła: http://www.kleszczeinfo.pl/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Kleszcze_(pajęczaki) Google grafika

Wykonała: Magdalena Jagiełło 3g