,, DROGI DO WOLNOŚCI ” HISTORIA ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ Kwidzyn 2004 MAREK SZUWAROWSKI ,, DROGI DO WOLNOŚCI ” HISTORIA ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ KOŁO ŚWIATOWEGO ZWIĄZKU ŻOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ w KWIDZYNIE Kwidzyn 2004

Armia Krajowa- wojsko polskie o ochotniczym zaciągu- powołana do życia na bazie organizacji niepodległościowych dnia 14 II 1942 r. Podległa Naczelnemu Wodzowi i rządowi RP na emigracji. Początek AK 27 IX 1939 r. dała Służba Zwycięstwu Polski, przekształcona w listopadzie 1939 r. w Związek Walki Zbrojnej. Zadaniem AK była organizacja i ochrona Polskiego Państwa Podziemnego, walka zbrojna o niepodległość oraz przygotowanie powstania powszechnego. W 1944 r. liczyła 380 tysięcy żołnierzy w tym 10% stanowiły kobiety. Strukturę terytorialną organizacji stanowiły obszary, okręgi i obwody. Obok Powstania warszawskiego przeprowadziła akcję ,,Burza”, której celem była obrona integralności i suwerenności ziem polskich. Poniosła straty w wysokości 100 tyś.żołnierzy w tym straciła połowę korpusu oficerskiego. Rozwiązana rozkazem dowódcy AK gen. Okulickiego 19 I 1945 roku. Stanowiła fenomen na skalę świata. Po wojnie żołnierzy AK represjonowano, wielu zamęczono w katowniach UB, około 50 tyś. deportowano do ZSRR. W historiografii PRL wysiłek wojenny AK marginalizowano.

ROTA PRZYSIĘGI AK

DOWÓDCY gen. Stefan Rowecki ,, Grot” ( 1895-1944) zamordowany przez Niemców gen.Tadeusz Komorowski ,, Bór ” (1895-1966) zmarł na emigracji gen. Leopold Okulicki ,,Niedźwiadek ” (1898-1946) zamordowany przez Rosjan

BOHATEROWIE gen.August Emil Fieldorf ,,NIL”-szef KEDYWU gen.Aleksander Krzyżanowski ,,WILK ”-szef o/Wileńskiego rotmistrz Witold Pilecki ,,DRUH ” - więzień Auschwitz

SYMBOLE

SZTANDAR KWIDZYŃSKIEGO KOŁA Gen.Bolesław Nieczuja-Ostrowski wręcza sztandar przewodniczącemu koła Stanisławowi Sklepowiczowi Kwidzyn 23 II 1997r.

SZTANDAR KWIDZYŃSKIEGO KOŁA Poczet sztandarowy w składzie: Mieczysław Kochanowski, Stefan Malinowski, Jan Paśko.

AKT POŚWIĘCENIA SZTANDARU

ŻOŁNIERZ STANISŁAW SKLEPOWICZ, podporucznik, ps,, ZIUTEK’’, ur. 12 VIII 1922r. w Rakliszkach, powiat Oszmiana, woj. Wilno. W 1941r. wstąpił do ZWZ w Gojciuniszkach pow. Lida. W lipcu 1943 r. wstąpił do oddziałów zbrojnych 77 pp. operujących na południe od Wilna. Wysadzał transporty niemieckie, likwidował posterunki niemieckiej, białoruskiej i litewskiej policji, brał udział w likwidacji punktów obserwacyjnych lotnictwa niemieckiego oraz w wysadzeniu pociągu pancernego w Bieniakoniach. Przeżył udział w operacji ,, Ostra Brama” i rozbrojenie przez Armię Czerwoną. Deportowany do łagru w Kałudze, a następnie osadzony w obozie karnym Jegoriewsk przy wyrębie lasu. Powrócił do kraju w styczniu 1946r.Osiadł w Kwidzynie. Więziony w 1954r. Obecnie prezes ŚZŻAK w Kwidzynie.

INTERNOWANI W KAŁUDZE Pierwszy od prawej stoi S.Sklepowicz S.Sklepowicz w środku

PIERWSZY OFICJALNY DOKUMENT WYDANY PRZEZ MBP PO POWROCIE DO KRAJU

ŻOŁNIERZ IRENA HALAGIERA z domu Jurkun, ur. 27 VI 1922r. w Graużach Starych, pow.Suwałki, woj. Białystok. 5 VII 1941r. wstąpiła do Polskiego Związku Powstańczego na terenie okręgu Białystok, obwód Suwałki. Pełniła funkcje łącznika placówki, kolportera prasy podziemnej, wywiadowcy, sanitariuszki 8 komp. odtworzonego 41 pp. w akcji ,, Burza’’. Służbę w AK pełniła do 6 VIII 1944r. Odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Armii Krajowej, Odznaką Białostockiego Okręgu AK, Odznaką Pamiątkową Akcji Burza, Legitymacją Weterana Walk o Niepodległość. Po wojnie osiadła w Kwidzynie, gdzie przepracowała 43 lata w zawodzie nauczycielskim.

ŻOŁNIERZ STEFANIA PAWŁOWSKA z domu Hiszczyńska, ps,, KWIATEK’’, podporucznik, ur. 17 V 1924r. Od maja 1942r. w szeregach AK na terenie Przemyślan woj. Tarnopol obecnie Lwów. Pod okupacją niemiecką prowadziła punkt sprzedaży prasy, w którym kontaktowali się żołnierze AK z powiatu przemyślańskiego. W konspiracji rozprowadzała prasę podziemną, rozprowadzała broń, przekazywała rozkazy dowództwa, umożliwiała odprawy oraz je zabezpieczała.Odznaczona Krzyżem Armii Krajowej, Odznaką Akcji ,,Burza’’, Patentem Weterana Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny. Zamieszkała w Kwidzynie.

ŻOŁNIERZ JERZY JÓZEF GŁOGOWSKI, podporucznik - ur. 6 VIII 1923r. w Horbkowie woj. Lwów. Od czerwca 1945r. zaprzysiężony przez mjr. Łupaszkę – Zygmunta Szyndzielorza wspierał jego oddział na terenie powiatów Sztum i Malbork. Ochraniał lokale, śledził ruchy UB, MO, KBW, zaopatrywał partyzantów w żywność, opiekował się rannymi. Aresztowany przesiedział 8 tygodni na UB w Sztumie, ponownie aresztowany 12 X 1952r. i skazany na 14 miesięcy więzienia. Przepracował do emerytury w Lasach Państwowych Gdańsk. Osiadł w Kwidzynie.

ŻOŁNIERZ WIESŁAW ŁYŻWA ,,MAŁY”, ur. 5 VIII 1927r. w Skarżysku- Kamiennej. W sierpniu 1942r. przyjęty do AK jako łącznik ppor. Stefana Bilskiego, którego oddział wchodził w skład zgrupowania ,,Ponurego”. 5 V 1943r. grupa opanowała strzelnicę fabryki Hassag zdobywając broń, amunicję i granaty bez strat własnych. 25 VII 1944r. wykonano zamach na dowódcę żandarmerii. W listopadzie 1944 aresztowany wraz z ojcem i bratem przez gestapo. Zwolniony z rak oprawców dowiedział się o rozstrzelaniu brata. 8 maja 1945r. wywieziony z siostrą do pracy w kopalni w Zabrzu, skąd zbiegł. W 1948r. powołany do wojska odbył 28-miesięczną służbę w Gdańsku. Zamieszkał w Kwidzynie. Odznaczony Krzyżem AK, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Odznaką ,, Akcja Burza’’i Odznaką Weterana Walk o Niepodległość.

ŻOŁNIERZ BENEDYKT MIKOŁAJCZYK ps.,, BURY”, ur. 1 V 1925r. w Czyczkowach, pow. Chojnice, woj. pomorskie. Od września 1939r. w ZHP w Gdyni, zbiera i ukrywa broń. Po rozstrzelaniu dziesięciu kolegów ucieka z Gdyni i nawiązuje łączność z Gryfem Pomorskim. Składa przysięgę w kwietniu 1941r. w obecności Jana Stawskiego. Dostarcza ukrywaną broń. Zaopatruje partyzantów w żywność i lekarstwa. Organizuje wywiad na terenie obozu ćwiczeń SS- Westpreussen. 16 II 1945 r. w leśniczówce Kopernica zdaje broń razem z innymi partyzantami na ręce Armii Radzieckiej. Mieszka w Otoczynie.

ŻOŁNIERZ AUGUSTYN ZAJĄC ps,, KOŁO’’, ur. 28 VIII 1922r. w Kątach Węgirskich, pow. Nowy Dwór Mazowiecki. W AK od 4 VI 1942r. do 10 VIII 1944r. Żołnierz oddziału specjalnego sierż.,, Wyboja”. Ochraniał radiostację, przyjmował zrzuty alianckie, likwidował posterunek niemiecki w Klembowie, ubezpieczał oddziały AK. Walczył w akcji ,,Burza” z pociągiem niemieckim i hitlerowskimi czołgami. Schwytany przez Niemców został wywieziony do obozu w Padebon a następnie do obozu pracy w Ejcher. Wyzwolony 9 IV 1945r. przez Amerykanów wstąpił do Polskich Oddziałów Wartowniczych przy armii USA. Wrócił do kraju 19 X 1945r. Zamieszkał w Kwidzynie. Odznaczony Krzyżem AK i Krzyżem za walkę w Burzy.

ŻOŁNIERZ CZESŁAW JĘCZMYK ps ,, KAMIEŃ” - ur.3 X 1923 r.w Kaszczorze, powiat włoszczowski, woj.kieleckie. Przez 52 miesiące podczas okupacji działał w konspiracji. Służył w 74 p. p. AK i 7 Dywizji Piechoty AK okręg Kielce.Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim. Rozkazem Komendy Głównej BCh z dn. 30 V 1944r. awansowany do stopnia porucznika. Po wojnie ukończył studia na wydziale leśnym Uniwersytetu Jagiellońskiego i z nakazu pracy trafił do Kwidzyna.Zmarł w 2000r.

ŻOŁNIERZ JAN RABCZAK ps.,,DĄB ‘’, kapitan - ur.31 V 1910r. w powiecie Rzeszów woj. lwowskie. Przed wojną kończy gimnazjum i Szkołę Podchorążych w Rzeszowie. Brał udział w kampanii wrześniowej. Dostaje się do niewoli niemieckiej, z której ucieka. Organizuje podziemną placówkę AK w Tyczynie i zostaje mianowany jej dowódcą. Placówka zasłużyła się ludności polskiej w walce z okupantem. Aresztowany 16 IX 1944r. przez K.B.W. Skazany 20 X 1944r. na karę śmierci przez - Sowietów w polskich mundurach - Najwyższy Sąd Wojskowy; ucieka z miejsca egzekucji i ukrywa się do 1956r. Zamieszkał w Prabutach. Zmarł w 1999r.