Prawo karne materialne Część II

Kary i środki karne Kodeks karny z 1997 roku przewiduje podział na kary i środki karne. Ponadto wyróżnia się środki probacyjne, a wśród nich: warunkowe umorzenie postępowania, warunkowe zawieszenie wykonania kary i warunkowe przedterminowe zwolnienie oraz środki zabezpieczające.

Środki karne Pozbawienie praw publicznych Zakaz zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu, lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu  Zakaz wstępu na imprezę masową  Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym Zakaz prowadzenia pojazdów Świadczenie pieniężne Podanie wyroku do wiadomości publicznej

Środki zabezpieczające elektroniczna kontrola miejsca pobytu terapia terapia uzależnień pobyt w zakładzie psychiatrycznym

Kara grzywny W Polsce obowiązuje tzw. system stawek dziennych. Wyróżniamy dwie postaci kary grzywny: samoistną; kumulatywną.

Samoistna kara grzywny Można ją wymierzyć w następujących przypadkach: gdy jest ona przewidziana w ramach ustawowego zagrożenia za dane przestępstwo, występuje wtedy bądź samodzielnie, bądź z reguły alternatywnie z innymi karami; gdy przestępstwo zagrożone jest wyłącznie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd może zamiast kary pozbawienia orzec samoistną grzywnę, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny; gdy sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie na podstawie art.60§6 pkt 3 i 4 Kodeksu karnego (dotyczy występków).

Kumulatywna kara grzywny obok kary pozbawienia wolności, gdy sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął. Drugim przypadkiem grzywny kumulatywnej jest jej orzeczenie, jeśli sąd warunkowo zawiesza wykonywanie kary pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności. Grzywna kumulatywna na gruncie obowiązującego Kodeksu karnego ma charakter fakultatywny.

Wymiar kary grzywny W pierwszym etapie wymiaru kary grzywny, w przyjętym systemie stawek dziennych, sąd określa liczbę stawek, która wynosi generalnie od 10 do 540. W drugim etapie wymiaru kary grzywny sąd określa wysokość jednej stawki, która nie może być niższa niż 10 zł, a wyższa niż 2000 zł. Skazany na karę grzywny wzywany jest do jej uiszczenia w terminie 30 dni, a w sytuacji bezkarnego upływu wyznaczonego terminu grzywnę ściąga się w drodze egzekucji. Jeśli egzekucja grzywny okaże się bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę nieprzekraczającą 100 stawek dziennych na pracę społecznie użyteczną. Praca owa trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 12 miesięcy. Zamiana taka jest zawsze fakultatywna, a jej niezbędnym warunkiem jest zgoda skazanego. Możliwe jest ponadto rozłożenie grzywny na raty, a także w szczególnie uzasadnionych wypadkach umorzenie grzywny.

Kara ograniczenia wolności Kara ograniczenia wolności orzekana jest na gruncie obowiązujących przepisów w wymiarze od 1 miesiąca do 2 lat. Ograniczenie wolności oznacza, że w czasie odbywania tej kary skazany: - nie może bez zgody sądu zmienić miejsca stałego pobytu lub innego wyznaczonego miejsca, a ponadto sąd może zastosować dozór elektroniczny, - jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd, jest obowiązany udzielać wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary, Ponadto może polegać potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.

Kara ograniczenia wolności może być warunkowo zawieszona na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat. Skutkiem uchylania się skazanego od odbywania kary ograniczenia wolności jest zamiana tej kary na zastępczą karę grzywny. Sąd przyjmuje w takiej sytuacji, że jeden dzień kary ograniczenia wolności jest równy jednej stawce dziennej. Jeśli orzeczenie zastępczej kary grzywny byłoby niecelowe z uwagi na brak możliwości jej uiszczenia lub ściągnięcia w drodze egzekucji, sąd określa zastępczą karę pozbawienia wolności, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równy dwóm dniom ograniczenia wolności.

Kara pozbawienia wolności Trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 15 lat. Kodeks karny wykonawczy przewiduje różne rodzaje zakładów karnych: zakład karny dla młodocianych, zakład dla odbywających karę po raz pierwszy, zakład karny dla recydywistów penitencjarnych, zakład karny dla odbywających karę aresztu wojskowego, zakład karny dla skazanych niebezpiecznych. Zakłady te mogą organizowane jako zakłady typu zamkniętego, półotwartego lub otwartego. Poszczególne typy różnią się stopniem zabezpieczenia, izolacji skazanych oraz obowiązkami i uprawnieniami w zakresie poruszania się w zakładzie i poza nim. Skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu przez niego co najmniej ½ kary. Okres próby wynosi od 2 do 5 lat.

Kara 25 lat pozbawienia wolności Kara ta występuje alternatywnie z karą pozbawienia wolności bądź w alternatywie z karą pozbawienia wolności i karą dożywotniego pozbawienia wolności. Karę tę można też stosować wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat. Skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności może skorzystać z warunkowego zwolnienia po upływie 15 lat, a okres próby wynosi 10 lat.

Kara dożywotniego pozbawienia wolności Przewidziana jest w niewielu sankcjach karnych, przy czym zawsze występuje alternatywnie z karą 25 lat pozbawienia wolności. Nie może być orzekana wobec sprawców, którzy w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończyli 18 lat. Nie jest karą obligatoryjną, nie występuje w żadnej sankcji karnej samodzielnie, a poza tym skazany może być warunkowo zwolniony po odbyciu 25 lat kary. Okres próby wynosi wtedy 10 lat, a sąd penitencjarny poddaje skazanego w okresie próby pod dozór kuratora.