Źródła Informacji – ogólne konspekt ćwiczeń 2013/14
Wiadomości wstępne Szybka analiza, jaką wiedzę nabytą (biblioteka, katalog, bibliografia, informacja Internet) posiadają poszczególne grupy. Co dla nich jest źródłem informacji i jak ją utrwalają. Podział uczestników na zespoły – trzy, cztery osoby. Argumentowanie prowadzącego, co do celowości pracy zespołowej i jakie z tego skutki dla późniejszej oceny wynikają. [wykład]
Pytania do zagadnień wstępnych - Źródła Informacji Co rozumiemy przez źródła informacji – wyjaśnić i podać przykłady. Co rozumiemy prze pojęcia: informacja, nauka, wiedza Internet jako źródło i narzędzie informacji – podać przykłady Wiarygodność Internetu jako źródła informacji? Podaj przykłady. Zalety i wady wyszukiwarki internetowej Google. Pojęcie digitalizacja, plik cyfrowy, kontener multimedialny. Pojenia: metadane, dane bibliograficzne, opis bibliograficzny, opis katalogowy, spis bibliograficzny. Płytki a głęboki internet, wyszukiwanie proste a zaawansowane, pojęcia interfejsu. Biblioteka a biblioteka cyfrowa, dLibra, Federacja Bibliotek cyfrowych jako znamiona nowej digitalnej rzeczywistości. Różnica między katalogiem, bibliografią, katalogiem centralnym – przykłady.
Elementy metodyki bibliograficznej Informacja pośrednia (bibliografia) i bezpośrednia (teksty- biografia, hasło, terminologia) typologia źródeł, co jest źródłem informacji (definicje), co może być, elementy zapisu (utrwalania) wiedzy - opisy. Omówienie przykładowych 6 – 7 źródeł informacji (World Cat, Portal Biblioteki Narodowej, Bibliografia Kozłowskiego, Bibliografia Czubka, PSB, bibliografia Żebrawskiego) z uwzględnieniem elementów metodyki. Sternik – Słownik Terminologiczny z zakresu Bibliografii i Bibliotekoznawstwa (on-line). Praktyczne demonstracje na zajęciach, aktywność, materiał źródłowy.
Typologia bibliografii Różne podziały bibliografii są tworzone przez różne podstawy podziału. Mamy kilka podstaw podziału: Podstawa zasady doboru materiału według tożsamych cech: a. Cechy formalno-wydawnicze kreują bibliografie formalo-wydawnicze [narodowe, regionalne podmiotowe, lokalne podmiotowe, osobowe podmiotowe, form wydawniczych i piśmienniczych] b. Cechy treściowe: bibliografie wielkich działów wiedzy, dziedzin i zagadnień [terytorialne przedmiotowe i osobowe przedmiotowe]. 2. Przyjęty zakres {treściowy} i zasięgi {formalny} wykazu. a. zakres pełny i ograniczony b. zasięgi: chronologiczny, językowy, terytorialny, formalny, autorski 3. Zasięg chronologiczny dzieli bibliografie na retrospektywne, bieżące i prospektywne. 4. Metoda sporządzania spisu: kompletne i selekcyjne, prymarne i pochodne; rejestracyjna i adnotowana. 5. Przeznaczenie spisu: naukowe, handlowe, bibliofilskie.
Pytania dotyczące metodyki bibliograficznej. Co to jest metodyka bibliograficzna, czemu służy i jaka jest jej przydatność dla źródeł informacji? Podziały – typologia źródeł informacji (pierwotne, wtórne, pochodne), (bezpośrednie, pośrednie). Typologia wykazów bibliograficznych ze względu na cechy formalno - wydawnicze a treściowe. Typologia wykazów bibliograficznych ze względu na zakres { cechy treściowe} i zasięgi {cechy formalne}. Kwestie: elementy bibliograficzne, opis bibliograficzny, spis bibliograficzny, baza bibliograficzna Co to jest World Cat – czemu służy i czy jest przydany dla polskich odbiorców? Jakie mamy rodzaje układów w bibliografii? Podaj logiczne uzasadnienie wyboru? Jakie mamy rodzaje indeksów w bibliografiach? Podaj logiczne uzasadnienie wyborów? Jakie zachodzą relacje pomiędzy indeksami a układami w informatorach? Formalna budowa bibliografii jako specyficznego druku zwartego.
Przykłady sformalizowanych opisów: Google URL - shortner Okres opisu intuicyjnego: Bentkowski, Estreicher, Finkel Zasady katalogowania (katalogi) i bibliografowania (bibliografia załącznikowa) http://goo.gl/KPO3uf ISBD(M-y) są to zasady wykreowania opisów bibliograficznych w standardzie zrozumiałym przez człowieka (real) różnych typów dokumentów na potrzeby bibliografii i katalogów. [osiem stref opisu: tytułu i odpowiedzialności, wydania, specjalna, adres wydawniczy, opis fizyczny, seria, uwagi, ISBN Dublin Core – hybryda opisu metadanych zasobów realno-wirtualnych - bibliotecznych i internetowych [15 elementów] http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/4879?tab=1 http://goo.gl/BZfYPP MARC – 21: format opisu metadanych różnych dokumentów na potrzeby wirtualnego świata komputerów. http://www.bn.org.pl/dla- bibliotekarzy/nfs/marc/cechy-i-struktura-marc
Opisy jako podstawa zbioru danych bibliograficznych Wyszczególnienie chronologicznych etapów rozwoju opisów bibliograficznych i katalogowych Etap intuicyjny – Estreicher, Finkel, Korbut Etap kształtowania się znormalizowanych form opisu katalogowego i bibliograficznego ISBD – my jak o forma międzynarodowych form opisu – podaj zasady, strefy, logikę przedsięwzięcia Dublin Core – jako hybrydowa zasada prezentacji metadanych. Podaj zasady na wybranym przykładzie biblioteki cyfrowej. MARC – 21 jako format – podaj zasady na przykładzie opisów Biblioteki Narodowej. Poziomy szczegółowości opisów (trzy), zastosowanie a praktyka Opisy różnych typów dokumentów – podaj pięć typów dokumentów i sposoby opisywania
Pojęcia podstawowe - definicje Jako zespół umożliwiających administrowanie swoją bibliografią i notatkami. Pojęcia podstawowe: biblioteka, biblioteka cyfrowa, katalog, katalog centralny, baza bibliograficzna, bibliografia, opis bibliograficzny a katalogowy. Federacja Bibliotek Cyfrowych jako multiwyszukiwarka tekstowa. Internet Archive jako wyszukiwarka tekstowa międzynarodowa. Nukat, CaRo: repozytoria bibliograficzne z funkcją katalogu centralnego. Interfejs, DjVu, Dublin Core praktyczne demonstracje na zajęciach [wykład]
4 – 5 – 6. Bieżąca Bibliografia Narodowa Jej wielopostaciowość (cztery plus trzy). Książki polskie podziemne (1976-1989). Prezentacja, wyszukiwanie na zajęciach, materiał źródłowy. Początki i rozwój bieżącej bibliografii narodowej: pierwociny (Leitgeber M. - Przegląd Bibliograficzny Piśmiennictwa Polskiego), Kniżnaja Letopiś, trzy serie Wisłockich, Książka, Czubek (uzupełnienia), Biuletyn Bibliograficzny, Urzędowy Wykaz Druków. Pietraszek, Katalog PARA. Prezentacja, materiał źródłowy, aktywność, wyszukiwania na zajęciach. [wykład]
Polska bieżąca bibliografia narodowa 1850 1878 1900 1914 1918 1928 1939 1945 1986 2010 Pierwociny Trzy serie Wisłockiego: Władysława i Władysława Tadeusza I. 1878 – 1914; II. 1920 – 1928; III. 1929 - 1933 1914 – 1919 - Bibliografia Polska Jan Czubek Knižnaja Letopis’ 1907 – 1914 – bibliografia bieżąca rosyjska Przegląd Bibliograficzny i Książka Gebethnera i Wolffa (za lata 1901 – 1914 i 1905 -1914, 1923-1926) 1920 – 1921 - Biuletyn Bibliograficzny 1929 – 1939 - Urzędowy Wykaz Druków Przewodnik Bibliograficzny; Polonika Zagraniczne; Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł; Bibliografia Zawartości Czasopism; Bibliografia Dokumentów Elektronicznych; Bibliografia Dokumentów Kartograficznych; Bibliografia Dokumentów Dźwiękowych
Bieżąca bibliografia narodowa I Cechy metodyczne bieżącej bibliografii narodowej – podaj na przykładzie polskiej bibliografii. Historia kształtowania się polskiej bieżącej bibliografii narodowej – podaj trzy etapy. Okres księgarski bieżącej bibliografii narodowej – cechy bibliografii księgarskiej Trzy serie Wisłockiego, rola twórców rola państwo-twórcza serii. Biuletyn Bibliograficzny, bibliografia Czubka, Przegląd Bibliograficzny, Książka Urzędowy Wykaz Druków jako oficjalna bieżąca bibliografia narodowa polska. Zasady funkcjonowania bieżącej bibliografii narodowej polskiej Rola Biblioteki Narodowej i Instytutu Bibliograficznego w rozwoju bibliografii narodowej. Bibliografia narodowa a bibliografia specjalna – relacje. Typy układów stosowane w polskiej bibliografii narodowej od Urzędowego Wykazu Druków, począwszy.
Bieżąca bibliografia narodowa II – patrz - strona Biblioteki Narodowej zakładka katalogi i bibliografie – bibliografia narodowa bieżąca. Wielopostaciowość bieżącej narodowej bibliografii polskiej – omów poszczególne człony Zasady funkcjonowania bieżącej bibliografii narodowej polskiej: omów pięć zasad podstawowych Jakie typy dokumentów są wykazywane w poszczególnych członach? Co to są Polonica Zagraniczne i dlaczego ta bibliografia do pewnego czasu był najbardziej „upolitycznioną” bibliografią polską? Jakie rodzaje zapisów są stosowane w poszczególnych członach bbn? Dlaczego bbn są uważane za wykładnik kultury danego narodu? Jakie kryteria przynależności są stosowane w różnych bibliografiach narodowych? Bbn jest kontynuacją myśli bibliograficznej Karola Estreichera – omów zagadnienie. Przedstaw zasady interfejsu wyszukiwania danych w poszczególnych członach bbn. Przedstaw linię rozwojową Przewodnika Bibliograficznego od 1878 roku do czasów współczesnych.
7 – 8 – 9. Estreicherowie Cztery serie Estreichera, reedycja Estreichera, kontynuacja Estreichera, uzupełnienia z portalu BN (katalogi centralne, bazy BN). EBBE – koncepcja a realizacja. Estreicher w Internecie: teksty, grafika i fotografika, głos, filmy. Prezentacje, wyszukiwania na zajęciach, aktywność materiał źródłowy [wykład]
Pytania dotyczące bibliografii Estreicherów Co to jest bibliografia narodowa retrospektywna i jaka jest jej relacja od bieżącej bibliografii narodowej? Cztery serie Estreichera – wymień je i omów metodycznie poszczególne człony Jakie rodzaje układów zastosował Estreicher w swoich bibliografiach i dlaczego? Co to są zestawienia specjalne u Estreichera – wymień kilka z nich i omów specyfikę Dlaczego elementy układu krzyżowego są uznane za niezwykle nowatorskie rozwiązania w Bibliografii Polskiej? Co znaczy słowo reedycja , czego dotyczy i jakie są jej plusy w stosunku do …. Co znaczy pojęcie Mały Estreicher i zeszyt specjalny Estreichera? Omów specyfikę. Mówi się, że bibliografii Estreichera to jednocześnie bibliografia: inkunabułów , starych druków, czasopism i bibliografii specjalnej aktorek – omów zagadnienie. Czemy służy EBBE i dlaczego jest opracowane i kontynuowane Co znaczy pojęcie kontynuacja Estreichera – przedstaw zagadnienie na podstawie strony BN.
10 – 11. Bibliografie historyczne Specyfika bibliografii specjalnych, dziedzin i zagadnień. Bieżąca bibliografia historyczna od 1902 – „Kwartalnik Historyczny” i plejada redaktorów (Barwiński, Friedbergowa, Baumgart). Nowe podstawy metodologiczne bibliografii historycznej – bieżąca: Gruca, Gąsiorowski, http://www.bibliografia.ipn.gov.pl/ bibliografia retrospektywna: Finkel „Bibliografia historii polskiej” i reedycja Maleczyńskiego; „Bibliografia Historii Polski XIX wieku”: (Bachulska, Handelsman Przelaskowski, Płoski, Chojnacki, Sokołowska). „Selekcyjna Bibliografia Historii Polskiej”: Madurowicz – Urbańska, Bieńkowski „Bibliographieportal zur Geschichte Ostmitteleuropas Herder Institute”. http://www.litdok.de/cgi-bin/litdok?lang=de „Bibliografia Pamiętników Polskich” Maliszewskiego. Prezentacja, materiał źródłowy, aktywność wyszukiwanie bieżące [wykład]
Przedruk fotooffsetowy Finkla w roku 1955 Przedruk fotooffsetowy T. 1:-3 Warszawa 1955; obejmuje wydawnictwa samoistne oraz rozprawy i artykuły z czasopism dot. dziejów Polski od czasów najdawniejszych do 1815; zasięg chronologiczny 1900, w odniesieniu do źródeł (Dodatek 2) do 1815r dzieli się na: I Wiadomości wstępne (archiwa i biblioteki oraz nauki pomocnicze historii), II Źródła, które rozpadają się na dwa działy: 1) dokumenty, akta, mowy, relacje; listy ; 2) kroniki, roczniki, żywoty, pamiętniki i pisma polityczne; następny dział to: III Opracowania obejmuje historię wewnętrzną i polityczną; historia wewnętrzna dzieli się na: I Geografia i etnografia, II. wiara i Kościół , III: Prawo t ekonomia, IV. Oświata (Cywilizacja i kultura); historia polityczna : obejmuje: historię powszechną, historię Słowiańszczyzny i historię Polski i w obrębie źródeł i historii politycznej układ wg chronologii przedmiotowej; w obrębie historii wewnętrznej segregowanie rzeczowe wg treści; T. 2 zawiera też Dodatek 1, w którym zawarte są uzupełnienia po 1900 r. w podziale jak w części zasadniczej dzieła; skorowidze osób, miejscowości i autorów XIX w.; Dodatek 2 (wyd. 1914 rok) zawiera tylko wiadomości wstępne i źródła. 2014-01-24 by adam
Kontynuacja Finkla – Bibliografia XIX wieku Prace już podjęto w roku 1917 – 1923 (zachęta Finkla) i miała ona objąć lata 1815 – 1865. Adres bibliograficzny: nazwisko, imię,, tytuł, miejsce i rok wydania i ilość stron. Artykuły nawet te w których raz pojawiła się nazwa Polska! - 1924 – 1932 z inicjatywy St. Dembego zasiłek. dla Bibliografii 1927 (39 tyś fiszek) zmieniono nieco układ Finkla (ograniczono działy literatura i sztuka) 1932 wstrzymano zasiłek na Bibliografię 1932 – 1934 zasiłek fundacji Rockefellera (Biblioteki Piłsudskiego, Rapperswill, Londyn, Szkoły Narodowej Polskiej na Batignolles , Londyn, Paryż) 1933 próby kontaktu z przedstawicielami: Rosji, Białorusi, Łotwy i Estonii. Rezygnacja z układu Finklowskiego (zniesiono podział na źródła i opracowania) podzielono całość na dziewięć grup rzeczowych – chronologia wydawnicza do 1930 roku. 1937 ukończono zbieranie (140 tyś. opisów). Podzielono ją na dziewięć działów: I Wstęp; II Biografie; III Geografia historyczna i historia regionalna; IV Historia polityczna; V Historia wojskowa; VI Historia prawa; VII Historia stosunków ekonomiczno-społecznych; VIII Historia religii i Kościoła; IX Historia kultury i oświaty. 2014-01-24 by adam
Pytania dotyczące bibliografii historycznych Cechy charakterystyczne bibliografii historycznych jako bibliografii specjalnych i dziedzinowych zarazem? Historia powstania Bibliografii Historii Polskiej Ludwika Finkla i jej cechy metodyczne? Historia nieudanej reedycji Bibliografii Historii Polskiej Maleczyńskiego. Kontynuacja BHP Finkla – przedsięwzięcie, realizacja i dokonania (posiłkuj się katalogiem BN). Selekcyjna Bibliografia Historii Polski (red Madurowicz-Urbańskiej) – historia powstania i cechy charakterystyczne Bieżąca Bibliografia historii Polski od 1902 do wersji elektronicznej współcześnie Bibliografia historyczna jako odbicie stanu nauki historycznej – przedstaw zagadnienie Bibliografia Dahlmana / Weitza – przedstaw wydania na World Cat.
12 – 13. Bibliografie Literackie. Specyfika bibliografii literackich. Bieżąca Bibliografia Literacka ( Wisłocki, K. Bartoszewicz , Radomir i Stefan Wierczyński, St. Łempicki, W. Hahn, P. Grzegorczyk). „Literatura polska… G. Korbuta - dwa wydania: „Stary Korbut” (Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut). „Słownik współczesnych pisarzy polskich” ser I (Korzeniowska) i ser II (Czachowska), „Współcześni polscy pisarze i badacze literatury” (Czachowska, Szałagan). Bibliografie i piśmiennictwo informacyjne, uzupełniające po roku 1989 np. „Bez Cenzury 1976 – 1986” pod red J. Kandziory. IBL – portal i informacje online. PBL i „Bibliografia BARA” - online Prezentacje, materiały źródłowe, wyszukiwanie bieżące, aktywność [wykład].
Pytania z zakresu bibliografii literackich Cechy charakterystyczne bibliografii literackich – wymień i omów trzy główne cechy! Zakres i zasięgi pojęcia literaturoznawstwo i odzwierciedlenie w bibliografii literackiej Dzieło Gabriela Korbuta – dlaczego w nazwie nie występuje nazwa bibliografia? Nowy Korbut – kontynuacja tradycji i nowe rozwiązania. Serie Nowego Korbuta – podaj i omów cechy charakterystyczne. Słownik Współczesnych Pisarzy polskich dwie serie jako kontynuacja „Nowego Korbuta” „Współcześni Polscy Pisarze i Badacze Literatury … jako następny etap rozwoju bibliografii Korbuta. „Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski”. Kompilacja R. Lotha Ostatnie dokonania IBL -„Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku”- Alicja Szałagan. Polscy pisarze i badacze literatury przeł. XX i XXI wieku. Słownik bibliograficzny. Tom 1 IBL i PBL on-line
14. System bibliografii lokalnych i regionalnych. Nie obowiazuje! Specyfika i uzupełniająca rola bibliografii regionalnych i lokalnych. SBP Ogólnopolski portal Bibliotekarski. Bibliografie regionalne i lokalne: Bibliografia Śląska (Historii Śląska), Pomorza Gdańskiego, Bibliografia Warszawy, regionalna Wielkopolski. Referat, aktywność [wykład]
15. Bibliografia stopnia drugiego – nie obowiazuje! Historia bibliografii bibliografii (Taylor). Hahn, Sawoniak, Bieńkowa, Baza BN: Wykaz polskich bibliografii nieopublikowanych. Referat, aktywność [wykład]
Formalne aspekty zaliczenia przedmiotu Źródła Informacji - ogólne Wymogi na zaliczenie ćwiczeń: obecność (dwie dopuszczalne nieobecności), aktywność (dobra ocena), prezentacja, wyszukiwanie bieżące (dobra ocena), Cztery wyszukiwania obowiązkowe, pisemne (razem 240 wyszukiwań), wrażenie prowadzącego!. Wyszukiwania po dwa z następujących bloków tematycznych: Bieżąca bibliografia narodowa do 1939 roku Estreicher Bibliografie historyczne Informatory literaturoznawcze Zrozumienie poleceń, zapis poleceń, odpowiedź na pytania, cytata bibliograficzna
Tematy do zagadnienia Estreicher Życiorysy Estreicherów Karol Estreicher jako teoretyk bibliografii Warsztat bibliograficzny Karola Estreichera Pojecie bibliografii narodowej w ujęciu Estreichera i ewolucja poglądów na temat bibliografii narodowej. Motywacja i przebieg prac nad bibliografią polską na podstawie trzech wstępów: Mały Estreicher, Zeszyt dodatkowy, I tom reedycji. Kontynuacja Estreichera: Bibliografia Polska 1901-1939 K. Estreicher a T. Wierzbowski. Różnice i podobieństwa w koncepcjach ich dzieł bibliograficznych.