WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA

Wygaśnięcie zobowiązania: I. wskutek spełnienia świadczenia II. z innych przyczyn: 1) z zaspokojeniem interesu wierzyciela: świadczenie w miejsce wykonania - datio in solutum (art. 453 k.c.) potrącenie (art. 498-505 k.c.) odnowienie (art. 506-507 k.c.) złożenie do depozytu sądowego (art. 467-470 k.c.) 2) bez zaspokojenia interesu wierzyciela: zwolnienie z długu (art. 508 k.c.) rozwiązanie umowy (stosunku prawnego) przez strony rozwiązanie umowy przez sąd z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków (357¹ k.c.) niemożliwość świadczenia ze względu na okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada (art. 475, 495 k.c.) śmierć jednej ze stron, gdy zobowiązanie ma charakter ściśle osobisty zaistnienie zdarzenia objętego warunkiem rozwiązującym lub nadejście terminu upływ czasu, gdy ustawa wiąże z nim taki skutek confusio

ŚWIADCZENIE W MIEJSCE WYKONANIA „Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży” (art. 453 k.c.) 2 elementy: - umowa stron o świadczenie w miejsce wykonania - spełnienie uzgodnionego, nowego świadczenia

gdy świadczenie oferowane ma wartość większą albo mniejszą: w braku odpowiednich postanowień umownych spełnienie nowego świadczenia doprowadzi do wygaśnięcia zobowiązania i nie spowoduje konieczności zwrotu nadwyżki albo roszczenia o dopłatę

POTRĄCENIE dwa rodzaje potrącenia – ustawowe i umowne funkcje potrącenia: 1) funkcja zapłaty 2) funkcja egzekucyjna 3) funkcja gwarancyjna art. 498 k.c. - przesłanki pozytywne: 1) wzajemność wierzytelności 2) jednorodzajowość świadczeń 3) wymagalność 4) zaskarżalność - dwie ostatnie dotyczą tylko wierzytelności potrącajacego

Wzajemność wierzytelności gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami (art. 498 § 1 k.c.) wyjątki przy przelewie i poręczeniu Jednorodzajowość świadczeń pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone co do gatunku Wymagalność „wierzytelności” wymagalność powinno się odnosić do roszczenia sytuacje szczególne, np. art. 501 k.c. Zaskarżalność wierzytelności chodzi o wyposażenie wierzytelności w ochronę w drodze przymusu egzekucyjnego art. 502 k.c.

Oświadczenie woli o potrąceniu jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawokształtującym konstytutywny charakter forma dowolna; sporne, czy również per facta concludentia Skutki potrącenia wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.) skutki powstają w chwili określonej zgodnie z art. 61 k.c., ale mają moc wsteczną, ex tunc „Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe” (art. 499 zd. 2 k.c.)

Ograniczenia dopuszczalności potrącenia wynikające z przepisów ogólnych: 1) związane z zajęciem wierzytelności przez osobę trzecią – art. 504 k.c. II) ograniczenia w interesie strony pasywnej - art. 505 k.c. dotyczą wierzytelności strony pasywnej wierzytelności nieulegające zajęciu wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania wierzytelności o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym zakazy wynikające z przepisów szczególnych

ODNOWIENIE nowacja, novatio Art. 506 § 1 k.c.: „Jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie)” brak wymogu formy szczególnej; może być per facta concludentia „W razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy wierzyciel otrzymuje od dłużnika weksel lub czek” (art. 506 § 2 k.c.)

Skutki odnowienia wygaśnięcie zobowiązania wygaśnięcie praw akcesoryjnych, zabezpieczeń udzielonych przez osoby trzecie, chyba że osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia (art. 507 k.c.)

ZŁOŻENIE PRZEDMIOTU ŚWIADCZENIA DO DEPOZYTU SĄDOWEGO uprawnienie przysługujące dłużnikowi nakaz: art. 381 § 2 k.c.

przesłanka: przeszkoda w wykonaniu świadczenia dotycząca osoby wierzyciela – art. 467 k.c.: 1) wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności nie wie on, kto jest wierzycielem albo nie zna jego miejsca zamieszkania lub siedziby 2) wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia 3) powstał spór, kto jest wierzycielem 4) z powodu innych okoliczności dotyczących wierzyciela świadczenie nie może być spełnione 5) wierzyciel odmawia pokwitowania spełnienia świadczenia (art. 463 k.c.) 6) wierzyciel odmawia wydania dłużnikowi dokumentu stwierdzającego zobowiązanie (art. 465 § 3 k.c.) 7) zwłoka wierzyciela (art. 486 § 1 k.c.) 8) art. 381 § 2 k.c. (świadczenie niepodzielne)

dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić wierzyciela o złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, chyba że zawiadomienie napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody; zawiadomienie powinno być dokonane na piśmie (art. 468 § 1 k.c.) gdy nie wie, kto jest wierzycielem lub nie zna jego adresu zamieszkania lub siedziby - art. 693³ § 1 k.p.c. brak zawiadomienia: odpowiedzialność z art. 471 i nast. k.c. (art. 468 § 2 k.c.)

złożenie do depozytu może dotyczyć świadczeń, które się do tego nadają, tzn. polegających na czynieniu (dare) problem, czy wszystkich świadczeń polegających na dare? zezwolenie sądu na złożenie; warunek dopuszczalności, ale nie gwarantuje skuteczności, bo sąd bada tylko legitymację formalną, a nie materialną (art. 693¹ k.p.c.) Art. 469 § 1 k.c.: „Dopóki wierzyciel nie zażądał wydania przedmiotu świadczenia z depozytu sądowego, dłużnik może przedmiot złożony odebrać. § 2: Jeżeli dłużnik odbierze przedmiot świadczenia z depozytu sądowego, złożenie do depozytu uważa się za niebyłe”. „Jeżeli wniosek dłużnika o zwrot depozytu i wniosek wierzyciela o wydanie zostały zgłoszone równocześnie, sąd postanowi wydać depozyt wierzycielowi” (art. 693¹¹§ 2 k.p.c.); art. 69314 k.p.c.

Skutki: art. 470 k.c.: „Ważne złożenie do depozytu sądowego ma takie same skutki jak spełnienie świadczenia i zobowiązuje wierzyciela do zwrotu dłużnikowi kosztów złożenia” 1) wygaśnięcie zobowiązania 2) powstaje prawo dłużnika do żądania od wierzyciela zwrotu kosztów postępowania 3) jeśli wierzyciel wytoczy powództwo o świadczenie, dłużnik może go odesłać do depozytu 4) ustanie obowiązku dłużnika zachowania rzeczy; przy rzeczach oznaczonych co do gatunku następuje koncentracja świadczenia 5) wygaśnięcie praw akcesoryjnych 6) ustanie obowiązku zapłaty odsetek ustawowych i umownych 7) możliwość domagania się przez dłużnika świadczenia wzajemnego 8) ustanie po stronie wierzyciela możliwości powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego 9) przejście na wierzyciela ciężarów i korzyści związanych z rzeczą, a także niebezpieczeństwa jej przypadkowej utraty lub uszkodzenia

ZWOLNIENIE Z DŁUGU „Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje” (art. 508 k.c.) sporne, czy jest to czynność kauzalna, czy abstrakcyjna zasada: brak wymogu zachowania formy szczególnej; możliwość per facta concludentia problem formy powstaje w razie zwolnienia pod tytułem darmym

Przedmiot umowy wierzytelność wobec dłużnika wierzytelność cywilnoprawna niezależnie od źródła jej powstania problem, czy również wierzytelność z zobowiązania naturalnego zwykle dopuszcza się zwolnienie z długu przy stosunkach dwustronnie zobowiązujących zwykle dopuszcza się zwolnienie z długu przyszłego

Skutki zwolnienia z długu wygaśnięcie długu skutek ten powstaje co do zasady w chwili dokonania czynności i działa ex nunc może być częściowe może objąć sam dług główny, same świadczenia uboczne albo zarówno dług główny jak i wszystkie świadczenia uboczne wraz z wygaśnięciem długu wygasają zabezpieczenia wierzytelności, zarówno osobiste, jak i rzeczowe; udzielone przez dłużnika i osobę trzecią

ROZWIĄZANIE UMOWY przez sąd albo przez strony problem, czy umowa rozwiązująca jest dopuszczalna tylko w okresie, gdy trwa pierwotny stosunek zobowiązaniowy, czy także po jego zakończeniu moment wystąpienia skutków prawnych: dominujący pogląd – ex tunc, gdy umowa pierwotna nie weszła jeszcze w stadium wykonywania ex nunc: 1) przy zobowiązaniach trwałych 2) uchwały rozwiązujące korporacyjne osoby prawne 3) gdy nabywca rzeczy na podstawie umowy pierwotnej następnie zbył ją lub obciążył