Postępowanie z wybranymi grupami skazanych

Osadzane są odrębnie od mężczyzn (wystarczy oddzielenie w celi). Co do zasady kobieta odbywa karę pozbawiania wolności w zakładzie typu półotwartego, jednak może zostać osadzona w zakładzie innego typu, jeśli jest to uzasadnione stopniem jej demoralizacji lub względami bezpieczeństwa Kobietom przysługują pewne dodatkowe uprawnienia (dotyczące głównie sfery bytowej), w tym prawo do korzystania co najmniej raz dziennie z ciepłej wody i dwa razy w tygodniu z ciepłej kąpieli Kontrolę osobistą skazanej powinna dokonywać tylko inna kobieta Kobiety

Kobiety ciężarne i karmiące Mają zagwarantowaną opiekę specjalistyczną (w tym opieka przed i poporodowa, kursy edukacji rodzicielskiej, badania diagnostyczne i profilaktyczne) Możliwość skorzystania z odroczenia wykonania kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka (nie jest to jednak odrębną przesłanką do udzielenia przerwy) Przysługują im dodatkowe uprawnienia, w tym: prawo do korzystania z dłuższego spaceru, prawo do dokonywania dodatkowych zakupów artykułów żywnościowych. Nie można względem nich stosować kary dyscyplinarnej pozbawienia możliwości otrzymywania paczek żywnościowych, pozbawienia lub ograniczenia możliwości dokonywania zakupów artykułów żywnościowych lub wyrobów tytoniowych oraz celi izolacyjnej dyrektor zk może dokonywać odstępstw od przewidzianego w regulaminie sposobu wykonywania kary pozbawienia wolności co do zasady kobieta od 28. tygodnia ciąży nie może zostać przyjęta do odbywania kary pozbawienia wolności (wyjątki: kobieta zgłasza się lub zostaje doprowadza po przerwie w wykonaniu kary lub ucieczce, kobieta nie powróciła w wyznaczonym terminie z przepustki, kobieta zgłosiła się albo została doprowadzona do aresztu śledczego przy którym funkcjonuje szpital z oddziałem mogącym zapewnić jej specjalistyczną opiekę lekarską) na dwa miesiące przed przewidywanym terminem porodu skazaną kobietę ciężarną przenosi się do szpitalnego oddziału ginekologiczno-położniczego w zk lub aś Kobiety ciężarne i karmiące

Domy dla matki z dzieckiem tworzone są przy zk w celu umożliwienia matce pozbawionej wolności sprawowania stałej i bezpośredniej opieki nad dzieckiem (obecnie funkcjonują dwa takie domy: w Grudziądzu i Krzywańcu) – domem kieruje kierownik domu, który podlega dyrektorowi zakładu karnego dziecko może przebywać w takim miejscu, do ukończenia 3 r.ż. (okres ten może ulec przedłużeniu lub skróceniu z uwagi na względy wychowawcze lub zdrowotne) potrzebny jest pisemny wniosek matki (dołącza się do niego akt urodzenia dziecka) decyzję o przyjęciu skazanej do domu matki z dzieckiem podejmuje dyrektor danego zakładu dziecko nie może przebywać z matką, jeśli względy wychowawcze lub zdrowotne (potrwierdzone przez lekarza lub psychologa) przemawiają za oddzieleniem matki i dziecka powyższe decyzje wymagają zgody sądu opiekuńczego oraz zgody ojca, któremu przysługuje władza rodzicielska (w razie braku takiej zgody lub niemożności jej uzyskania decyduje sąd opiekuńczy) Względem kobiet umieszczonych w domach matki z dzieckiem nie stosuje się przepisów dotyczących rodzajów zakładów karnych Domy dla matki z dzieckiem podlegają Krajowemu Mechanizmowi Prezencji Rzecznika Praw Dziecka Domy dla matki z dzieckiem

Matka sprawuje stałą i bezpośrednią opiekę nad dzieckiem w domu dla matki z dzieckiem Matka korzystająca z zezwoleń na czasowy pobyt poza zakładem karnym opuszcza zakład karny wraz z dzieckiem, przy czym w uzasadnionych przypadkach, na wniosek matki, dyrektor zakładu karnego może wyrazić zgodę na pozostawienie dziecka w domu na czas korzystania przez matkę z zezwolenia na opuszczenie zk W razie okresowej niemożności sprawowania przez matkę stałej i bezpośredniej opieki nad dzieckiem przebywa ono pod opieką pielęgniarki i wychowawcy jeżeli zachodzi konieczność opuszczenia przez dziecko domu przed zwolnieniem matki z zakładu karnego, zakład karny umożliwia matce podjęcie starań o oddanie dziecka pod opiekę rodzinie bądź o umieszczenie go w placówce opiekuńczo- wychowawczej położonej w pobliżu zakładu karnego, w którym przebywa matka Opieka nad dzieckiem

Posiłki oraz ubrania dla dzieci Sporządza się je w kuchni domu pod kontrolą dietetyka, zgodnie ze wskazaniami lekarza pediatry Ilość posiłków w ciągu doby oraz dobór produktów żywnościowych ustala lekarz pediatra Dzieciom przysługuje wyżywienie według normy „L” – lekkostrawne posiłki (na wniosek pediatry w stosunku do dzieci chorych w uzasadnionych wypadkach można wykroczyć poza normy budżetowe; minimalny dzienny koszt takiego posiłku to 4,80 zł) Dzieciom przysługuje, stosownie do wieku i indywidualnych potrzeb, bielizna, odzież, obuwie i inne niezbędne przedmioty osobistego użytku Posiłki oraz ubrania dla dzieci

Personel i wyposażenie domu Personel domu stanowią: 1) lekarz pediatra; 2) psycholog; 3) pielęgniarka; 4) wychowawca; 5) dietetyk. Funkcjo riusze Służby Więziennej, którzy mają bezpośredni kontakt z dziećmi, nie używają mundurów służbowych Wyposażenie wszystkich pomieszczeń domu powinno być zbliżone do warunków domowych. W domu powinny znajdować się co najmniej następujące pomieszczenia: 1) pokoje sypialne dla matek i dzieci; 2) sale do zajęć pielęgnacyjnych i wychowawczych; 3) pomieszczenia do udzielania świadczeń zdrowotnych; 4) pomieszczenia do przygotowywania posiłków; 5) pomieszczenia sanitarne i gospodarcze; 6) pokoje dla personelu; 7) pomieszczenie izby chorych Personel i wyposażenie domu

Zespół opiekuńczo-wychowawczy w domach dla matki z dzieckiem Powołuje go dyrektor zk Skład: - kierownik domu (kierownik zespołu) - lekarz pediatra - psycholog - pielęgniarka - wychowawca Główne zadania: - programowanie zajęć dydaktycznych, edukacyjnych, wychowawczych, terapeutycznych i resocjalizacyjnych wobec matek - prowadzenie, przy udziale matek, działalności opiekuńczej zapewniającej dzieciom prawidłowy rozwój psychofizyczny - dokonywanie kwartalnych ocen postaw macierzyńskich matek - rozpoznawanie i przygotowywanie warunków właściwej adaptacji społecznej matek i dzieci poprzez utrzymywanie kontaktów z ich rodzinami, organami pomocy społecznej i publicznymi placówkami opiekuńczo-wychowawczymi Zespół opiekuńczo-wychowawczy w domach dla matki z dzieckiem

Osoby sprawujące stałą pieczą nad dzieckiem do lat 15 Takim osobom przysługuje prawo do dodatkowego widzenia z dziećmi Szczególne uprawnienia przysługują zarówno mężczyznom jak i kobietom. Chodzi tu nie tylko o rodziców, lecz o wszystkie osoby, które sprawują stałą pieczę nad dzieckiem poniżej 15 roku życia Ratio legis: minimalizacja negatywnych skutków osadzenia skazanego w jednostce penitencjarnej w stosunku do małoletnich, nad którymi osadzony sprawował i w trakcie usadzenia nadal sprawuje stałą pieczę Względem takich osób uwzględnia się: - potrzebę inicjowania, podtrzymywania i zacieśniania więzi uczuciowej z dziećmi, - potrzebę wywiązywania się z obowiązków alimentacyjnych oraz świadczenia pomocy materialnej dzieciom (przede wszystkim takim osobom należy dać pierwszeństwo przy zatrudnianiu), - potrzebę współdziałania z placówka opiekuńczo-wychowawczymi, w których te dzieci przebywają Jeśli dziecko, które przebywa pod stałą pieczą skazanego, przebywa w placówce opiekuńczo-wychowawczej, to skazany w miarę możliwości powinien być osadzony w odpowiednim zakładzie karnym, położonym najbliżej miejsca pobytu dziecka (o ile jest możliwe) Osoby sprawujące stałą pieczą nad dzieckiem do lat 15

Skazani niebezpieczni Za skazanego stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu można uznać skazanego, który popełnił przestępstwo o bardzo wysokim stopniu społecznej szkodliwości, w szczególności: 1) przestępstwo: a) zamachu na: - niepodległość lub integralność Rzeczypospolitej Polskiej, - konstytucyjny ustrój państwa lub konstytucyjne organy Rzeczypospolitej Polskiej, - życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, - jednostkę Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, b) ze szczególnym okrucieństwem, c) wzięcia lub przetrzymania zakładnika albo w związku z wzięciem zakładnika, d) uprowadzenia statku wodnego lub powietrznego, e) z użyciem broni palnej, materiałów wybuchowych albo łatwopalnych, 2) podczas uprzedniego lub obecnego pozbawienia wolności stwarzał zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego lub aresztu śledczego w ten sposób, że: a) był organizatorem lub aktywnym uczestnikiem zbiorowego wystąpienia w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, b) dopuścił się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub inną osobę zatrudnioną w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, c) był sprawcą zgwałcenia, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu albo znęcał się nad skazanym, ukaranym lub tymczasowo aresztowanym, d) uwolnił się lub usiłował uwolnić się z zakładu karnego typu zamkniętego lub aresztu śledczego albo podczas konwojowania poza terenem takiego zakładu lub aresztu, 3) przestępstwo w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnianie przestępstw, zwłaszcza z uwagi na jego kierowniczą lub znaczącą rolę w grupie lub związku. Skazani niebezpieczni

Kwalifikowanie skazanych jako niebezpiecznych Decyzję w tym przedmiocie podejmuje komisja penitencjarna Uwzględnia się przy tym następujące elementy: - właściwości i warunki osobiste skazanego, - motywacje i sposób zachowania się przy popełnieniu przestępstwa oraz rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, - sposób zachowania się w trakcie pobytu w zakładzie karnym, - stopień demoralizacji lub postępy w resocjalizacji, - w wypadku skazanego za przestępstwo popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnianie przestępstw - zagrożenie dla porządku prawnego, które może wyniknąć z nawiązania przez skazanego bezprawnych kontaktów z innymi członkami grupy, w tym zwłaszcza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub dla czynności mających na celu ujawnienie mienia stanowiącego korzyść z popełnienia przestępstwa, oraz fakt, że inni członkowie grupy lub związku przebywają na wolności O osadzeniu skazanego w wyznaczonym oddziale lub celi zakładu karnego typu zamkniętego zawiadamia się sędziego penitencjarnego. Komisja penitencjarna dokonuje również weryfikacji swojej decyzji w przedmiocie zakwalifikowania skazanych jako niebezpiecznych co najmniej raz na 3 miesiące. Na wniosek skazanego lub jego obrońcy, nie częściej jednak niż raz na 3 miesiące, komisja penitencjarna wskazuje przyczyny uzasadniające kwalifikację skazanego jako stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu oraz stosowanie wobec niego warunków zapewniających wzmożoną izolację. Kwalifikowanie skazanych jako niebezpiecznych

Warunki odbywania kary przez skazanych niebezpiecznych Odbywają oni karę w wyznaczonym oddziale lub celi zakładu karnego typu zamkniętego w warunkach zapewniających wzmożoną ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo tego zakładu cele mieszkalne oraz miejsca i pomieszczenia wyznaczone do: pracy, nauki, przeprowadzania spacerów, widzeń, odprawiania nabożeństw, spotkań religijnych i nauczania religii oraz zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenia techniczno-ochronne, cele mieszkalne pozostają zamknięte całą dobę i są częściej kontrolowane niż te, w których osadzeni są skazani, którzy nie zostali zakwalifikowani jako skazani niebezpieczni, skazani mogą uczyć się, pracować, bezpośrednio uczestniczyć w nabożeństwach, spotkaniach religijnych i nauce religii oraz korzystać z zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu, tylko w oddziale, w którym są osadzeni, poruszanie się skazanych po terenie zakładu karnego odbywa się pod wzmocnionym dozorem i jest ograniczone tylko do niezbędnych potrzeb, skazanych poddaje się kontroli osobistej przy każdorazowym wyjściu i powrocie do cel, spacer skazanych odbywa się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem, Warunki odbywania kary przez skazanych niebezpiecznych

sposób osobistego kontaktowania się przedstawicieli stowarzyszeń, fundacji, organizacji lub instytucji, których celem działania jest realizacja zadań związanych z wykonywaniem orzeczeń lub pomocy w społecznej readaptacji skazanych ze skazanymi określa każdorazowo dyrektor zakładu karnego, widzenia skazanych odbywają się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem. Skazani nie mogą korzystać z widzeń w obecności skazanych, którzy nie zostali zakwalifikowani jako skazani niebezpieczni, widzenia mogą być udzielane w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobami odwiedzającymi, jeżeli zachodzi poważne zagrożenie bezpieczeństwa osób odwiedzających, z wyjątkiem obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela zaaprobowanego przez Przewodniczącego Izby ETPCZ (przy czym na żądanie tych osób widzeń udziela się w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt ze skazanymi). Decyzje w tej sprawie podejmuje dyrektor zakładu karnego. W czasie korzystania z widzeń skazani nie mogą spożywać artykułów żywnościowych i napojów, skazani nie mogą korzystać z własnej odzieży i obuwia. Zachowanie takiego skazanego podlega stałemu monitorowaniu, które prowadzi się w celach mieszkalnych wraz z częścią przeznaczoną do celów sanitarno-higienicznych oraz w miejscach i innych pomieszczeniach, zaś obraz lub dźwięk podlega utrwaleniu. Komisja penitencjarna może uznać, że nie zachodzi potrzeba stosowania wszystkich warunków, o których mowa wyżej i odstąpić od stosowania jednego lub więcej z nich. Jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami, można przywrócić stosowanie warunków, od których odstąpiono, lub zmienić ich zakres.

Są to skazani, którzy uczestniczą lub uczestniczyli w charakterze podejrzanego, oskarżonego, świadka lub pokrzywdzonego w oczącym się lub zakończonym postępowaniem karnym, względem którego wystąpiło poważne zagrożenie lub istnieje bezpośrednia obawa wystąpienia poważnego zagrożenia dla jego życia lub zdrowia Decyzję podejmuje dyrektor zk Zwiększona izolacja polega w szczególności na: - kontroli stanu zdrowia skazanego, - udzieleniu pomocy psychologicznej, - stosowaniu nadzoru nad widzeniami skazanego oraz kontrolowaniu rozmów w trakcie widzeń, cenzurowaniu korespondencji skazanego oraz kontroli rozmów telefonicznych Za zgodą skazanego można również zastosować względem niego warunki odbywania kary jak w przypadku skazanych niebezpiecznych, a także ochrony osobistej w rozumieniu ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym Skazani objęci szczególną ochroną w warunkach zwiększonej izolacji i zabezpieczenia

Obejmowanie skazanych szczególną ochroną Decyzję w tym przedmiocie podejmuje dyrektor zk – należy określić termin trwania ochrony oraz sposób realizacji ochrony. Jeżeli po upływie terminu ochrony w dalszym ciągu występują przesłanki jej stosowania szczególną ochronę przedłuża się na kolejny okres Decyzję o objęciu szczególną ochroną, a także decyzję o przedłużeniu jej stosowania doręcza się skazanemu. O podjęciu takiej decyzji dyrektor zk zawiadamia sędziego penitencjarnego. Na wniosek sądu, przed którym toczy się postępowanie karne, albo prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze, a także na uzasadniony wniosek skazanego (w tym ostatnim przypadku przed podjęciem decyzji dyrektor zk zasięga opinii odpowiednio sądu lub prokuratora, a po zakończeniu postępowania karnego opinii sędziego penitencjarnego – do czasu jej otrzymania dyrektor może tymczasowo zastosować względem takiego skazanego ochronę w warunkach zwiększonej izolacji i zabezpieczenia) We wniosku należy podać przyczyny objęcia skazanego szczególną ochroną oraz wskazać czas jej trwania, nie dłuższy niż 6 miesięcy. Szczególna ochrona jest stosowana także w razie przeniesienia skazanego do innego zakładu karnego. Obejmowanie skazanych szczególną ochroną

Zakończenie szczególnej ochrony Cofnięcie szczególnej ochrony następuje w razie ustania przyczyny objęcia skazanego szczególną ochroną Decyzję w tym przedmiocie podejmuje dyrektor zk na wniosek sądu, przed którym toczy się postępowanie karne, albo prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze. W razie objęcia szczególną ochroną skazanego na jego wniosek, cofnięcie szczególnej ochrony może nastąpić na wniosek skazanego lub z urzędu, po zasięgnięciu opinii odpowiednio sądu lub prokuratora, a po zakończeniu postępowania karnego opinii sędziego penitencjarnego. Decyzję o cofnięciu szczególnej ochrony doręcza się skazanemu. O cofnięciu ochrony zawiadamia się sędziego penitencjarnego Zakończenie szczególnej ochrony

Są to osoby skazane za przestępstwa popełnione z motywacji: Politycznej Religijnej Ideowej W literaturze uznaje się, że przestępstwa mogą mieć również podłoże ekologiczne, ateistyczne, a także związane ze sztuką Tzw. przestępstwa niehańbiące Brak wykolejenia społecznego Powinni oni odbywać karę w oddzieleniu od skazanych za inne przestępstwa (kryterium klasyfikacji wewnętrznej) Więźniowie sumienia

Szczególne uprawnienia przysługujące więźniom sumienia Mają oni prawo korzystać z własnej odzieży, bielizny i obuwia Nie podlegają oni obowiązkowi pracy (tym niemniej podlegają oni obowiązkowi wykonywania prac porządkowych na terenie zakładu karnego) Powyższe uprawnienia nie przysługują im w razie popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy Zgodnie z art. 55 § 4 zakazana jest ekstradycja osoby podejrzanej o popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych lub jej dokonanie będzie naruszać wolności i prawa człowieka i obywatela Ponadto zgodnie z art. 604 §1 pkt 8 kpk zakazane jest wydanie osób ściganych za popełnienie przestępstwa bez użycia przemocy z przyczyn politycznych, zaś w myśl art. 604 § 2 pkt 6 można odmówić wydania osoby, jeżeli przestępstwo, w związku z którym żąda się wydania, jest przestępstwem o charakterze wojskowym lub skarbowym, albo o charakterze politycznym innym niż określone w § 1 pkt 8 Szczególne uprawnienia przysługujące więźniom sumienia

Cudzoziemiec to każda osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego (art Cudzoziemiec to każda osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego (art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach) W stosunku do cudzoziemców również obowiązuje wyrażona w art. 4 kkw zasada humanitaryzmu i poszanowania godności ludzkiej „Administracja zakładu karnego ma tym samym obowiązek zapewnić skazanym cudzoziemcom odpowiednie warunki bytowe, które pozwalają zminimalizować destrukcyjny wpływ uwięzienia na ich biologiczną i umysłową sprawność. Przede wszystkim ma stworzyć warunki odpowiadające godności ludzkiej i przyjętym standardom życia w społeczeństwie ukształtować lub podtrzymywać zasady przestrzegania higieny osobistej i czystości pomieszczeń, w których przebywają” (P. Chabier „Cudzoziemcy w polskich aresztach śledczych i zakładach karnych” [w:] „Postępowanie z wybranymi grupami skazanych w polskim systemie penitencjarnym” pod red. A. Kwiecińskiego) Cudzoziemcy

Warunki odbywania kary Do cudzoziemców odbywających karę w polskich jednostkach penitencjarnych co do zasady stosuje przepisy Kodeksu karnego wykonawczego oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności jak w przypadku obywateli polskich. Skazany cudzoziemiec ma prawo do prowadzenia korespondencji z właściwym urzędem konsularnym, a w razie braku takiego urzędu - z właściwym przedstawicielstwem dyplomatycznym oraz korzystania z widzeń z urzędnikiem konsularnym lub wykonującym funkcje konsularne pracownikiem przedstawicielstwa dyplomatycznego Przy przyjęciu skazanego do zk należy bezzwłocznie poinformować go w języku dla niego zrozumiałam o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach, a tym umożliwić mu zapoznanie się z przepisami Kodeksu oraz ww. Rozporządzenia Warunki odbywania kary

Zgodnie z art. 245 kkw do czasu przekazania obcemu państwu cudzoziemca lub obywatela polskiego, wobec którego zapadło orzeczenie, wykonywane jest ono w trybie niniejszego kodeksu. Wykonanie tego orzeczenia w tym trybie ustaje w dniu przekazania. Kwestie przekazywania cudzoziemców uregulowane są w kpk w Rozdziale 66 oraz 66f, a także licznych aktach międzynarodowych, m.in. Konwencja o przekazywaniu osób skazanych z 21 marca 1983r. Sporządzona w Strasburgu, Konwencja o przekazywaniu osób skazanych na karę pozbawienia wolności w celu odbywania kary w państwie, którego są obywatelami z 19 maja 1978r. sporządzona w Berlinie