OPINIOWANIE W SPRAWACH CYWILNYCH Wstęp do psychologii sądowej Wykład 10

RODZAJE PROBLEMÓW UBEZWŁASNOWOLNIENIE PODDANIE SIĘ PRZYMUSOWEMU BADANIU I LECZENIU ( ustawa o ochronie zdrowia psychicznego) ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYRZĄDZONA SZKODĘ

Ubezwłasnowolnienie To pozbawienie na mocy orzeczenia sądowego zdolności do czynności prawnych art.. 13 i 16 kodeksu cywilnego najistotniejszą przesłanką jest interes osoby wobec której wnioskowano ANALIZA STANU PSYCHICZNEGO – Ocena procesów poznawczych, stanu emocjonalnego, dojrzałości społecznej SYTUACJA ŻYCIOWA

ubezwłasnowolnienie Przesłanki: Choroba psychiczna Niedorozwój umysłowy Inny rodzaj zaburzeń psychicznych na skutek uzależnienia od alkoholu lub narkotyków RODZAJE ubezwłasnowolnienia : Całkowite i częściowe

Ubezwłasnowolnienie całkowite Niemożność kierowania własnym postępowaniem Nieważność oświadczeń woli Nieważność testamentu Niemożność zawarcia małżeństwa Niemożność sprawowania władzy rodzicielskiej Niemożność przysposobienia dziecka Niemożność bycia opiekunem prawnym Pozbawienie biernego i czynnego prawa wyborczego

Ubezwasnowolnienie częściowe Kurator - Pomoc przy prowadzeniu ważnych prawnie spraw DOPUSZCZA SIĘ: Przyjmowanie darowizny Zawieranie umowy w drobnych codziennych sprawach Rozporządzanie własnym zarobkiem Dysponowanie pewnymi przedmiotami Nawiązanie stosunku pracy pod warunkiem, że nie jest to ze strata dla osoby ubezwłasnowolnionej

PRZYMUSOWE LECZENIE ART.. 21 I 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U z 1994 nr 111 poz.535 z zm.) Poddanie przymusowemu badaniu psychiatrycznemu Decyzja o konieczności hospitalizacji w trybie nagłym Ustalenie, czy ustało „bezpośrednie zagrożenie „

Przymusowe leczenie DIAGNOZA Stanu psychicznego Zachowania, które stanowiłyby zagrożenie Ocena możliwości chorego w zakresie samodzielnego funkcjonowania ( zaspakajania podstawowych potrzeb ) i określenie najkorzystniejszych warunków środowiskowych

DOKONYWANIE CZYNNOŚCI PRAWNYCH KODEKS CYWILNY ART. 82 – WADY OŚWIADCZENIA WOLI Dotyczy konkretnych czynności prawnych Przesłankami nieważności oświadczenia są -stan wyłączający świadome , swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie jej. Choroba psychiczna Niedorozwój umysłowy Inne, przemijające zaburzenie czynności psychicznych

Oświadczenie woli DECYZJA – dotyczy konkretnej sytuacji Stopień skomplikowania np. umowy Czy badany zdawał sobie sprawę ze skutków swoich czynności Motywy decyzji Ocena sprawności procesów poznawczych Emocjonalne podłoże decyzji

Wyrażenie woli Kontekst sytuacyjny – naciski, sugestie, groźby Stan somatyczny badanego Stosunki z otoczeniem okoliczności podpisania umowy czy złożenia innego oświadczenia

Brak swobody w podjęciu decyzji 1)Uwarunkowania tkwiące w samej osobie wpływające na jej stan psychiczny Choroba somatyczna Narkotyki Skrajne wyczerpanie organizmu 2)Czynniki sytuacyjne ograniczające swobodę Manipulacja, autorytet, wpływ społeczny, sugestia, namowy (apelowanie do uczuć itp..)

testament RODZAJE zwykły - własnoręczny - notarialny - allograficzny ( dwóch świadków z których jeden jest przedstawicielem władzy )

testament 2. Szczególny – ustny w obecności co najmniej 3 świadków lub kapitana statku morskiego lub powietrznego jedynie w przypadku obawy szybkiej śmierci spadkodawcy ( art.. 952 k.c) Traci moc po 6 miesiącach jeśli ustały okoliczności sporządzenia

Nieważność testamentu Stan wyłączający świadome lub swobodne podjęcie decyzji ( psychiatrzy) Błąd uzasadniający przypuszczenie, że inaczej zadecydowałby spadkodawca Pod wpływem groźby Ocena: testament i okoliczności jego powstania, zeznania świadków, oświadczenie wnioskodawcy, dokumentacja medyczna

Model opisu i wyjaśniania psychologicznych uwarunkowań nieważności testamentu Sytuacja Obszar diagnozy zaburzenie Położenie życiowe Stałe cechy osobowości Styl aktywności Wartości i cele (motywy) Dysfunkcje psychiczne-procesy orientacyjne Procesy motywacyjne Sytuacja tu i teraz Stan zdrowia Miejsce sporządzania testamentu Obecność innych osób Sytuacyjne zaburzenia procesów poznawczych

Psychologicznie ważne obszary Treść i forma testamentu Czy jest tylko jeden testament, czy kilka o różnych treściach ( ocena formy i treści) Motywacja zmiany woli Relacje emocjonalne między spadkobiercą a testatorem

Psychologicznie ważne obszary Odtworzenie sytuacji psychologicznej testatora Miejsce sporządzenia testamentu Obecność innych osób Wpływ innych osób

Rekonstrukcja życia spadkodawcy Choroby, szczególnie leczenie psychiatryczne Stan zdrowia fizycznego i jego wpływ na uleganie innym ludziom, rodzaj i charakter opieki Funkcjonowanie emocjonalno-motywacyjne, samoocena, trwałość więzi uczuciowych Pozycja społeczna testatora, ewentualne konflikty w rodzinie Plany życiowe testatora

Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę Art. 425 § 1 k.c – osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę wyrządzoną w tym stanie -choroba psychiczna -niedorozwój umysłowy -przemijające zaburzenie czynności psychicznych pod wpływem lekarstw, bardzo silnych wzruszeń, wyczerpania organizmu, głuchoty, ślepoty

Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę Ocena procesów poznawczych stanu emocjonalnego, Zdolności zrozumienia sensu działania i przewidywania skutków, motywacji

Opiniowanie w sprawach o odszkodowanie Dwa elementy sprawy – szkoda określająca jaki uszczerbek na zdrowiu fizycznym czy psychicznym poniosła ofiara Ustalenie kto jest odpowiedzialny za szkodę Opiniowanie psychologiczne Zespół stresu pourazowego Ocena zaburzeń emocjonalnych i ich związek z konkretnym wydarzeniem Ocena neuropsychologiczna

Ocena w przypadku PTSD Funkcjonowanie przed urazem Stopień narażenia na uraz Wsparcie społeczne Skłonność do innych chorób Możliwość symulowania i spodziewanie się wtórnych korzyści Reakcje pourazowe ( czy tylko subiektywne czy też obiektywne)

symulowanie Odróżnienie świadomego symulowania od nieświadomego lub naiwnego wyolbrzymiania objawów Symulowanie należy podejrzewać gdy: Osoba została skierowana na badanie przez adwokata Obiektywne wyniki badań różnią się od skarg pacjenta Pacjent nie współpracuje w czasie diagnozy Diagnoza wskazuje na antyspołeczne zaburzenie osobowości

Psychologiczne znaczenie odszkodowania Nie tylko pieniądze , ale: Potrzeba zadośćuczynienia Zemsta Ochrona innych np.. Przed nieodpowiedzialnymi kierowcami, molestującymi szefami, Otrzymanie wsparcia społecznego i współczucia

Diagnoza symulowania Symulowanie to celowe zniekształcanie lub wymyślanie objawów fizycznych i psychicznych motywowane chęcią osiągnięcia osobistych, najczęściej finansowych korzyści Wskaźniki: Zauważalna motywacja do wyolbrzymiania objawów Zatrudnienie dorywcze i brak zadowolenia z pracy Dochodzenie odszkodowań w przeszłości Zdolna do wypoczynku deklaruje niemożność podjęcia pracy

Wskaźniki symulowania 5. Koszmary senne są dokładnym odzwierciedleniem urazu lub w ogóle brak koszmarów sennych 6. Występowanie cech charakterystycznych dla antyspołecznego zaburzenia osobowości (systematyczne naruszanie praw innych ludzi, agresja, brak zinternalizowanych norm) 7. Wymijające lub sprzeczne odpowiedzi 8. Wyniki testów poddające w wątpliwość prawdomówność

SAMOBÓJSTWA przyczyna śmierci : samobójstwo, zabójstwo czy nieszczęśliwy wypadek Wpływ osoby czy osób na podjęcie decyzji o samobójstwie odtworzenie psychologicznej sylwetki zmarłego Motywy samobójstwa Ustalenie sposobu przeżywania określonych sytuacji Relacje z ważnymi osobami z otoczenia ( przeciążenia, zaniedbania,naciski)

SAMOBÓJSTWO PROBLEMY Wywiady z osobami, które znały zmarłego ( aspekt etyczny) Analiza wytworów Okoliczności poprzedzające śmierć Sposób odebrania sobie życia

Ochrona dóbr osobistych Określenie sylwetki psychologicznej autora anonimów, telefonów, listów elektronicznych itp..