Pojęcie zarządzania funkcje zarządzania mgr Karina Pilarz

ZARZĄDZANIE KIEROWANIE ADMINISTROWANIE RZĄDZENIE -różne definicje zarządzania, brak jednolitości; -spowodowane nieprecyzyjnym tłumaczeniem na j. polski terminu management; -nadawane jest mu głównie znaczenie czynnościowe – tłumaczy się go jako zarządzanie lub kierowanie; -w znaczeniu czynnościowym zarządzanie to proces kontroli, nadzoru i koordynacji aktywności społecznej i produkcyjnej w organizacji; -w państwach anglosaskich terminu management używa się również w znaczeniu rzeczowym – grupa ludzi zarządzających organizacją; -termin kierownictwo jako najlepszy ekwiwalent – znaczenie zarówno czynnościowe jak i rzeczowe.

Czy zarządzanie i kierowanie to pojęcia tożsame ? -prakseologiczna teoria organizacji – są to pojęcia jedynie zbliżone; -kierowanie jest szerszym pojęciem, zarządzanie jest jedną z postaci kierownictwa; KIEROWANIE ZARZĄDZANIE

-stanowisko, że to zarządzanie jest pojęciem szerszym niż kierowanie; -stanowisko, że są to pojęcia tożsame.

Rządzenie - prakseologicznej teorii organizacji – jedna z form kierowania; Jan Zieleniewski – „rządzenie to możność legalnego zastosowania przymusu lub przekonanie obywateli o legalności państwowych organów władzy” -> nawiązanie do koncepcji panowania Webera, panowanie to uprawomocnione i zinstytucjonalizowane rządzenie, z możliwością zastosowania przymusu.

Administrowanie -rozróżnienie zarządzania i administrowania wprowadza prakseologiczna teoria organizacji (dotyczy administrowania w znaczeniu czynnościowym); -kryterium rozróżnienia – funkcja w instytucji; -jako funkcja występuje w instytucjach trwale zorganizowanych; -nie obejmuje bezpośrednio realizowania podstawowego celu instytucji, ale przyczynia się do jego osiągnięcia w sposób pośredni

Interpretacje pojęcia zarządzanie: -prakseologiczna, -cybernetyczna; -systemowa; -socjologiczna.

Interpretacja prakseologiczna Pojęcie wyjściowe -> kierowanie W znaczeniu szerokim – powodowanie, aby inne rzeczy funkcjonowały zgodnie z celem kierującego, np. kierowanie pojazdem mechanicznym. W wąskim znaczeniu – „działanie zmierzające do spowodowania działania innych ludzi zgodnego z celem tego, kto nimi kieruje” (w organizacji nieformalnej – przewodzenie).

Witold Kieżun – kierowanie jako „powodowanie, aby ktoś lub coś zachowywało się zgodnie z celem organizacji”.

kierowanie ludźmi = władza „władza nad ludźmi to nic innego, jak możność kierowania nimi” – wymaga posłuszeństwa i przyzwolenia ze strony podwładnych, bez względu na to, jakie jest ich źródło – miłość, strach, zaufanie, interes, coś innego; autorytet - „polega na tym, że kierowani oceniają pozytywnie walory jego charakteru i umysłu i wskutek tego są z góry nastawieni na posłuszeństwo nie z obawy przed represjami, tylko z przekonania o słuszności i trafności otrzymywanych zleceń”

Główne obowiązki kierownika – Zieleniewski: -powodowanie takiego zachowania podwładnych, które najpełniej przyczynia się do realizacji zadań; -stwarzanie warunków, które umożliwiają wykonywanie tych zadań; -wszczepianie nawyków dokładnego wykonywania instrukcji, niedopuszczanie do nieformalnej centralizacji; -przyczynianie się do rozwoju zawodowego i awansu życiowego podwładnych.

Nieformalna centralizacja Zadanie przekazane zostało do wykonania podwładnemu samodzielnie i mieści się ono w granicach jego kompetencji i możliwości, -> przełożony powinien odmawiać odpowiedzi na pytania prospektywne (dotyczące sposobu wykonania), kontrolować w kontekście zgodności z wytycznymi, dawać ograniczone prawo do błędów popełnianych w dobrej wierze.

Odpowiedzialność kierownicza Każdy odpowiada wyłącznie za własne działania, które leżą w granicach jego obowiązków, nikt nie może być odpowiedzialny za skutki działań innych osób – jeśli ich nie spowodował, nie mógł spowodować i nie miał obowiązku spowodować. Kierownik przekazując zadania i uprawnienia, przekazuje jednocześnie odpowiedzialność za nie. Kierownik pozostaje odpowiedzialny za własne działania – wybór osób i zakres przekazanych obowiązków. Każdy przełożony powinien mieć wpływ na wybór podwładnych – aby odpowiedzialność nie była fikcją.

Referat: Jan Zieleniewski; cykl działania zorganizowanego; jego stosunek do kierowania w ujęciu prakseologicznym; podstawowe rodzaje kierowania; relacja zarządzania i kierowania.

Administrowanie -nie jest rodzajem kierowania, ale funkcją występującą w organizacji, pośrednio przyczyniającą się do osiągnięcia jej głównego celu. Kierowanie jednoosobowe – wykonywanie czynności kierowania należy do jednej osoby, sprawującej kierownictwo. Jednolitość kierowania – podwładny w danej chwili otrzynuje polecenia tylko od jednego przełożonego, a także czy udzielane polecenia są spójne i jednoznaczne. Kierowanie kolektywne – „kierownik jest zobowiązany kierować działanie zbiorowym tak, aby zmierzało ono do celów oraz stosowało środki i sposoby, za którymi, po naradzie, wypowiedziała się określona większość ludzi”.

Interpretacja cybernetyczna Cybernetyka zajmuje się procesami sterowania ! Zarządzanie jako szczególna forma sterowania; sterowanie jest pojęciem ogólniejszym, odnosi się bowiem do wielu zjawisk natury.

Jeśli mechanizm jest sterowalny i sterowany, ma swoje centrum, które steruje oraz istnieją poddane temu sterowaniu obiekty, które współdziałają w systemie. Obiekty w systemie sterowania nie mogą mieć pełnej autonomii, system istnieje o ile traktują one jego cele jako nadrzędne - > występuje wtedy synergia dodatnia – wartość działania systemu jako całości jest większa niż wartość mechanicznie dodawanych efektów działania obiektów; PRZYKŁAD: PRODUKCJA

Sterowanie ma miejsce, jeżeli działanie obiektu sterującego jest celowe - > *obiekt sterujący obdarzony świadomością – sterowanie ma charakter działania; *sterowanie zautomatyzowane – obiekt sterujący jedynie zachowuje się, mimo celowości funkcjonowania.

Definicja sterowania z Encyklopedii organizacji i zarządzania: Sterowanie jest wszelkim celowym oddziaływaniem jednego systemu na inny w celu otrzymywania takich zmian przebiegu procesu zachodzącego w przedmiocie sterowania lub stanu sterowanego systemu w danej chwili, które uważa się za pożądane.

Interpretacja systemowa Zarządzanie jako utrzymywanie równowagi między organizacją a jej otoczeniem oraz między wszystkimi jej podsystemami. (ujęcie funkcjonalne) Utrzymywanie równowagi polega na zapewnieniu organizacji odpowiednich zasileń, które pozwalają na zachowanie odrębności w otoczeniu u integralności oraz zdolności do formułowania celów i strategii (a następnie ich realizowania). Nadrzędnym celem zarządzania jest przetrwanie organizacji i adaptacja do otoczenia.

Interpretacja socjologiczna Zarządzanie jest stosunkiem społecznym w organizacji formalnej, sformalizowaną relacją, która występuje między pozycjami i rolami, jakie są z nimi związane. Zarządzanie to wtórny stosunek społeczny – występuje w grupach wtórnych – charakteryzuje się oficjalnością, formalizacją, specjalizacją, ograniczonym zakresem tematycznym interakcji i działań.

https://www.youtube.com/watch?v=ACi1jfGJehk

FUNCKJE ZARZĄDZANIA Cztery podstawowe funkcje zarządzania : -planowanie; -organizowanie; -przewodzenie; -kontrola. Ujęcie to wywodzi się z definicji administrowania Fayola. Funkcje te są integralne, często wykonywane jednocześnie.

Planowanie Ustalenie celów oraz obmyślanie sposobu postępowania, który jest do nich dostosowany oraz przewidywanych warunków działania. Szczególny nacisk na planowanie kładziony jest przez przedstawicieli zarządzania strategicznego – determinantą powodzenia organizacji jest sformułowanie misji oraz strategii.

Organizowanie -dotyczy ludzi i innych zasobów w organizacji, które są konieczne do osiągnięcia jej celów; -polega na przyjęciu sposobu pogrupowania działań oraz zasobów - projektowanie indywidualnych stanowisk pracy, grupowanie ich w jednostki organizacyjne, określanie więzi organizacyjnych, podział uprawnień decyzyjnych, przypisanie odpowiedzialności itp. (projektowanie struktury organizacyjnej) oraz dobranie i zatrudnienie odpowiednich osób.

Przewodzenie Zespół czynności, które mają na celu zapewnienie współprzyczyniania się członków organizacji do jej powodzenia; skuteczne przewodzenie wymaga od kierowników znajomości potrzeb człowieka, teorii motywowania i motywacji oraz stylów kierowania.

Kontrola Nie jest ostatnią fazą procesu zarządzania ! Jest koniecznym warunkiem skuteczności organizacji, bieżącej kontroli wymaga każda z pozostałych funkcji organizacji.

Zarządzanie jako proces decyzyjny Drucker – pogląd o tożsamości zarządzania i decydowania - > „cokolwiek robi kierownik, robi to przez podejmowanie decyzji”, „zarządzanie jest zawsze procesem podejmowania decyzji”. Decydowanie nie jest odrębną funkcją zarządzania, ale sposobem jego realizacji.

Proces decydowania: (Drucker) określenie problemu analiza problemu wypracowanie możliwych rozwiązań wybór najlepszego rozwiązania przekształcenie wybranego rozwiązania w skuteczne działanie.

Określenie problemu Drucker uważał, że żaden problem związany z zarządzaniem nie da się rozwiązać przez bezpośrednie podjęcie decyzji. Pierwszy krok: ustalenie i zdefiniowanie rzeczywistego problemu - unikanie stawiania diagnozy na podstawie symptomów – wiele problemów może mieć podobne. Drugi krok: określenie uwarunkowań rozwiązania problemu – sformułowanie celów rozwiązania oraz reguł ograniczających poszukiwanie rozwiązań.

Analiza problemu Kwalifikacja problemu – kto powinien podjąć decyzję, kto powinien uczestniczyć w jej przygotowaniu, kogo należy poinformować, kto ją powinien wykonać. Gromadzenie informacji – ustalenie, które informacje są niezbędne do podjęcia decyzji, ocena zakresu i wagi już posiadanych informacji, stwierdzenie, jakie dodatkowe informacje są potrzebne, a następnie dążenie do ich uzyskania.

Wypracowanie możliwych rozwiązań Dążenie do wypracowania jak największej ilości rozwiązań, celem uniknięcia pułapki albo-albo - > uwzględnienie dwóch skrajnych rozwiązań w fałszywych przekonaniu, że bierzemy pod uwagę cały ich zakres,

Wybór najlepszego rozwiązania Cztery kryteria wyboru: ryzyko; ekonomia wysiłku; czas; ograniczoność zasobów.

Przekształcenie rozwiązania w skuteczne działanie Do przekształcenia wybranego rozwiązania w rzeczywistą decyzję konieczne jest działanie osoby, która nie jest kierownikiem – przystąpienie do działania wykonawców świadczy dopiero o tym, że decyzja rzeczywiście została podjęta.

RODZAJE KIEROWNIKÓW KIEROWNICY KRYTERIUM SZCZEBLA ZARZĄDZANIA KIEROWNICY NAJWYŻSZEGO SZCZEBLA KIEROWNICY ŚREDNIEGO SZCZEBLA KIEROWNICY NAJNIŻSZEGO SZCZEBLA KRYTERIUM OBSZARU ZARZĄDZANIA KIEROWNICY FUNCKJONALNI KIEROWNICY OGÓLNI

Kierownicy najwyższego szczebla -niewielka grupa w organizacji; -należy do nich zarządzanie całą organizacja; -należy do nich podejmowanie ogólnoorganizacyjnych decyzji strategicznych – dotyczących celów, polityki organizacji, rozmieszczenia i wykorzystania jej zasobów, wkraczania na nowe rynki, budowy zakładów, inwestycji itp.; -długie godziny pracy, ryzyko, odpowiedzialność; -wysokie wynagrodzenia, odprawy; -nazywani menedżerami.

Kierownicy średniego szczebla -najliczniejsza grupa kierowników; -zapewniają realizację polityki i planów kierowników najwyższego szczebla; -nadzorują i koordynują działania kierowników szczebla najniższego; -l.80 – trend spłaszczania organizacji – usuwanie średniego szczebla – zastąpić ich miał rozwój technologii i komputerów; -l.90 – przekonano się, że wyeliminowano jednocześnie ważne spojrzenie na organizację oraz doświadczenie.

Kierownicy najniższego szczebla -zwani kierownikami pierwszej linii; -nadzorują i koordynują działania pracowników wykonawczych; -zależy od nich codzienne funkcjonowanie organizacji.

Kierownicy funkcjonalni -ponoszą odpowiedzialność za jeden obszar lub funkcję organizacji; -każdy odpowiedzialny za jedną z funkcji w ujęciu Fayola (plus współczesne modyfikacje); -kierownik liniowy – odpowiedzialny za funkcję bezpośrednio służącą realizacji celów organizacji.

Kierownicy ogólni -ponoszą odpowiedzialność za wszystkie funkcje organizacji lub jednostki organizacyjnej; -mogą być kierownikami najwyższego lub średniego szczebla; -przykład: Rektor i Dziekan.

Role kierownicze Zespół praw i obowiązków związanych ze stanowiskiem kierowniczym. Koncepcja ról kierowniczych – Henry Mintzberg W związku z krytyczną oceną koncepcji funkcji kierowniczych Fayola – uważał ją za model zbyt abstrakcyjny, który nie pozwala na uchwycenie i zakwalifikowanie wszystkich funkcji kierowników.

Definicja kierownika – osoba odpowiedzialna za organizację lub jedną z jej wyodrębnionych części, wyposażeni we władzę formalną na swoimi jednostkami, z władzy pochodzi ich status, który prowadzi do realizacji ról: -interpersonalnych, -informacyjnych, -decyzyjnych.

Role interpersonalne: -reprezentacyjna – czynności ceremonialne i symboliczne; -przywódcy – odpowiedzialność za jednostkę oznacza odpowiedzialność za pracę zatrudnionych w niej osób – zatrudnianie, szkolenie, motywowanie; -łącznika – nawiązywanie kontaktów poza pionową więzią hierarchiczną.

Role informacyjne: -monitorująca – badanie środowiska w celu zdobycia informacji; -dystrybutora informacji – przekazywanie informacji podwładnym, którzy nie mają do nich innego dostępu, a są im one niezbędne w celu prawidłowego wykonywania zadań; -rzecznika – formalne przekazywanie informacji na zewnątrz jednostki organizacyjnej i całej organizacji.

Role decyzyjne: -inicjatora – inicjowanie zmian, których nic nie wymusza; -reagująca – reagowanie na problemy, zagrażające osiągnięciu celu; -alokatora zasobów – odpowiedzialność za decyzje kto i co otrzyma w jednostce organizacyjnej – rozdzielanie zadań i uprawnień; -negocjatora – z dostawcami, związkami zawodowymi.