27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK

15 stycznia 1944 r. rozpoczęła się epopeja największej polskiej jednostki partyzanckiej – 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Tego dnia, komendant Okręgu AK Wołyń wydał rozkaz o mobilizacji podległych sobie jednostek. Decyzja o rozpoczęciu na tym obszarze Akcji „Burza”, wynikała z nasilających się wystąpień UPA (Ukraińskiej Powstańczej Armii) i przesuwającego się frontu.

Walki rozpoczęły się 19 stycznia 1944 roku Walki rozpoczęły się 19 stycznia 1944 roku. W marcu 1944 roku oddziały 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK znalazły się w strefie przyfrontowej i przy współpracy z siłami sowieckimi przystąpiły do ciężkich walk o Kowel z regularnymi jednostkami niemieckimi. „Burza” na Wołyniu

Mobilizacja – przysięga partyzantów W ramach akcji mobilizacyjnej przeciągnięto w szeregi AK policjantów z Batalionu Policyjnego nr 107 z Maciejowa. Ponadto w ramach dywizji znalazła się kompania dywersyjno-saperska z Warszawy, licząca około 20 ludzi. Była to jedyna pomoc kadrowa, jaką dywizja wołyńska otrzymała z centralnej Polski. W wyniku mobilizacji i koncentracji sił w ramach dywizji utworzono dwa zgrupowania pułkowe: o kryptonimie „Gromada” i o kryptonimie „Osnowa” liczące łącznie około 6500 żołnierzy. W bazie samoobrony w Zasmykach ulokowało się zaplecze kwatermistrzowskie.

Walki o bazę operacyjną Organizująca się dywizja opanowała obszar o wymiarach 80 na 40 km. Od południa sąsiadował on z silnymi placówkami UPA i SKW. W związku z tym istniejące już oddziały AK przystąpiły do poszerzania bazy operacyjnej. Od stycznia do marca 1944 roku podjęto 16 większych akcji zaczepnych przeciw siłom ukraińskim, ostatecznie wypierając je z pozycji zagrażających dywizji i ludności polskiej. Walki o bazę operacyjną

Dywizję podzielono na trzy kolumny – sztabową, „Kowala” i „Gardy” które nocą z 21 na 22 maja 1944 roku wyszły poza pierścień okrążenia, pokonując bagna nie obsadzone przez nieprzyjaciela. Każda z kolumn miała samodzielnie udać się w kierunku północno-wschodnim gdzie planowano połączenie sił i forsowanie Prypeci. W tym czasie dowódca dywizji otrzymał od Komendanta Głównego AK rozkaz przejścia za Bug. Rozkaz ten nie dotarł do dwóch pozostałych kolumn, które rozpoczęły marsz ku Prypeci. Na Polesiu wołyńskim

„Burza” na Lubelszczyźnie W lasach parczewskich, siły dywizji wyczerpane długotrwałymi walkami poddano ponownie wypoczynkowi i aprowizacji. Jednocześnie uzupełniono je kilkoma miejscowymi oficerami oraz około stu podoficerami i szeregowcami znającymi teren. Ponadto do dywizji sukcesywnie dołączały grupy żołnierzy przebijające się z Wołynia. Wskutek wszystkich uzupełnień stan osobowy dywizji w lipcu 1944 roku wyniósł około 3260 żołnierzy. „Burza” na Lubelszczyźnie Tablica w kościele w Starym Uścimowie

20 lipca Armia Czerwona sforsowała Bug i zaczęła zajmować Lubelszczyznę. W zaistniałej sytuacji dowództwo Dywizji rozpoczęło przygotowywanie uderzenia na Lublin w ramach akcji „Burza”. 22 lipca mjr „Żegota” przywiózł z Komendy Okręgu zadania akcji „Burza” na Lubelszczyźnie, jakie postawiono przed Dywizją. Batalion I/45 pod przywództwem „Gzymsa” w zasadzce rozbił kolumnę Niemców pod Firlejem. Bataliony II/43 pp „Hrubego” i II/50 pp „Jastrzębia”, współdziałając z miejscowym oddziałem AK, opanowały Lubartów. Nocą batalion „Jastrzębia” obsadził Michów, batalion I/43 pp „Korda” opanował Kock zaś batalion I/50 pp „Sokoła” zajął Koniaków i Kozłówkę. Zablokowano ruchy Niemców we wszystkich kierunkach. Około południa 23 lipca do Lubartowa wkroczyły jednostki 3 Korpusu Armii Czerwonej, a po południu przybyły oddziały ppłk. Korczyńskiego. Na skutek jego żądań, dowództwo dywizji usunęło swoje oddziały z Lubartowa, koncentrując je w rejonie Kaniówki, Kozłówki i Siedlisk.

Żołnierzy dywizji rozstrzeliwano m. in Żołnierzy dywizji rozstrzeliwano m.in. w Kąkolewnicy , na Zamku w Lublinie. Po rozwiązaniu dywizji, w listopadzie 1944 roku, NKWD utworzyło w Skrobowie na Lubelszczyźnie specjalny obóz „filtracyjny”, jeden z kilkudziesięciu tego typu obozów NKWD na terenie Polski. Internowano w nim żołnierzy Armii Krajowej aresztowanych przez NKWD. 27 marca 1945 roku 48 więźniów obozu dokonało brawurowej ucieczki. Ci, którzy zostali w Skrobowie, zostali wkrótce wywiezieni do łagrów. Dalszy los żołnierzy

Dowódcy dywizji Płk Kazimierz Bąbiński "Luboń" (1895-1970) komendant Okręgu AK Wołyń Ppłk dypl. Jan Wojciech Kiwerski "Oliwa" (1910 -1944) Mjr. Jan Szatowski-Szatyński "Kowal" (1907-1988), dowódca kowelskiego zgrupowania 27 dywizji "Gromada"

Mjr Tadeusz Sztumberk-Rychter "Żegota" (1907 -1972), szef sztabu 27 dywizji Płk Jan Kotowicz "Twardy" (1890-1963)

Liczebność i wyposażenie dywizji oficerów: 126 (24,5%) podoficerów i szeregowych: 7200 (45,6%) koni: 1150 (16,4%) broń osobista (pistolety, karabiny): 6500 (40,6%) ręczne i lekkie karabiny maszynowe: 130 (40,6%) ciężkie karabiny maszynowe: 45 (34,1%) granatniki: 13 (16,0%) moździerze: 4 (20,0%) lufy artylerii: 7 (8,9%)

Imię 27 Wołyńskiej DP AK noszą: Nadbużański Oddział Straży Granicznej Gimnazjum nr 14 w Lublinie Rondo w Lublinie, Koszalinie i we Wrocławiu Gimnazjum w Świeszynie 141 Bydgoska Drużyna Harcerska Szkoła Podstawowa w Skrobowie Szkoła Podstawowa w Czarnej Dąbrówce 3 Malborska Obronna Drużyna Starszoharcerska "Uderzenie"

Miejsca rzezi na Wołyniu

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !