Mój Patron

Władysław Broniewski Władysław Kazimierz Broniewski-herbu Lewart, „Orlik” (ur. 17 grudnia 1897 w Płocku, zm. 10 lutego 1962 w Warszawie) – polski poeta, przedstawiciel liryki rewolucyjnej, tłumacz; żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Patron szkoły nr 29 z Oddziałami Integracyjnymi w Radomiu, do której uczęszczam.

Herb Lewart „Orlik” Według Długosza herb nabyty w czasach króla Władysława Łokietka. Najwcześniejsze polskie źródło heraldyczne wymieniające herb to datowane na lata 1464–1480

Nauka i Rodzina Władysław Broniewski wywodził się z rodziny inteligenckiej o szlacheckich korzeniach i żywej tradycji patriotycznej. Był synem Antoniego i Zofii z Lubowidzkich, miał dwie starsze siostry – Zofię i Janinę. Uczył się w Gimnazjum Polskim w Płocku, gdzie był współzałożycielem półtajnej drużyny skautów, nawiązującej do tradycji Konstytucji 3 maja i powstania styczniowego oraz współorganizatorem oddziału Związku Strzeleckiego. Uważał się za socjalistę. Cenił sobie osobistą niezależność. W 1915 roku, w wieku 17 lat, wstąpił do Legionów Polskich i przyjął pseudonim „Orlik”. Przydzielony do 4 Pułku Piechoty. Brał udział w bitwie pod Jastkowem koło Lublina, gdzie jego pułk poniósł bardzo ciężkie straty.

Poeta w Wojsku W szeregach 1 Pułku Piechoty Legionów, jako podporucznik, wziął też udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W jej trakcie walczył m.in. podczas bitwy białostockiej. Za zasługi wojenne otrzymał Srebrny Krzyż Orderu Wojskowego Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyż Walecznych. W 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana i 1415. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych piechoty. Posiadał przydział mobilizacyjny do 1 Pułku Piechoty Legionów w Wilnie. Po odzyskaniu niepodległości niezadowolony z reform w powojennej Polsce stawał się coraz bardziej radykalny w swoich poglądach i w konsekwencji, po zamachu na Gabriela Narutowicza, zbliżył się do KPRP. Był sekretarzem redakcji Nowej Kultury.

„Bagnety na broń” Latem 1931 aresztowany podczas zebrania literatów związanych z KPP i osadzony wraz z Janem Hemplem i Aleksandrem Watem w areszcie miejskim w Warszawie. Aresztowanym pomocy udzielił Bolesław Wieniawa-Długoszowski, adiutant marszałka Piłsudskiego, ówczesny dowódca 2 Dywizji Kawalerii i szef garnizonu warszawskiego. W 1939, w obliczu zagrożenia najazdem niemieckim, Broniewski opublikował słynny wiersz Bagnet na broń. We wrześniu 1939 zgłosił się do wojska na ochotnika. Przyjechał z Warszawy przez Lublin i Lwów do Tarnopola. Broniewski był świadkiem wkroczenia Armii Czerwonej do Lwowa we wrześniu 1939. Nie mógł pogodzić się z tym, że Związek Radziecki napadł na Polskę, czemu dawał wyraz w swojej późniejszej twórczości więziennej, spisanej po wrześniu 1941. W grudniu 1939 Broniewski sprowadził do Lwowa Marię Zarębińską, z którą od 1938 był w nieformalnym związku, i jej córkę Majkę. Na terenach okupowanych przez ZSRR znalazły się także pierwsza żona Broniewskiego, Janina Broniewska i ich córka Joanna („Anka”, ur. 24 listopada 1929 r.).

W oczekiwaniu wojny Sowieci rozpoczęli tymczasem politykę pozyskiwania polskich intelektualistów. Wielu literatów, zwłaszcza o poglądach, oczekując wojny niemiecko-radzieckiej i obawiając się represji policyjnych, zaczęło pod wpływem Wandy Wasilewskiej współpracować z władzą sowiecką, która rozpoczęła wydawanie polskojęzycznego „Czerwonego Sztandaru” – publikował on również przedwojenne wiersze Broniewskiego. Dnia 19 listopada 1939 roku w „Czerwonym Sztandarze” opublikowano oświadczenie pisarzy polskich odnoszące się z aprobatą do przyłączenia Zachodniej Ukrainy do Ukrainy Radzieckiej. Broniewski nie podpisał oświadczenia, jednak bez jego wiedzy ktoś inny podpisał za niego. Broniewski nie identyfikował się z linią programową tego czasopisma, próbował jednak wykorzystać je do przypomnienia „sprawy polskiej”, nieobecnej w polityce sowieckiej. Broniewski sądził, że przebywając na terenach zajętych przez Sowietów będzie mógł bez przeszkód publikować swoje wiersze. Cenzura sowiecka nie dopuściła jednak do wydawania jego utworów o treści patriotycznej. Dał do druku między innymi słynny wiersz Żołnierz polski, wiersz ten oczywiście nie został opublikowany. Wszystkie publikowane w prasie lwowskiej utwory literackie musiały być bowiem zaakceptowane przez sowieckiego cenzora.

Początki poezji W okresie powojennym początkowo tworzył poezję polityczno-propagandową, później utwory refleksyjne o motywach osobistych. W czasach stalinizmu był poetą głęboko zaangażowanym w budowę nowej rzeczywistości, co często interpretowane jest jako postawa jednoznacznie prokomunistyczna. Odmówił jednak napisania słów nowego hymnu polskiego, z czego propozycją zwrócił się do niego Bolesław Bierut. Wręczył mu podobno tylko kartkę z napisem Jeszcze Polska nie zginęła. W 1949 Bolesław Bierut nadał mu Order Sztandaru Pracy I klasy. W 1950 z okazji Narodowego Święta Odrodzenia Polski otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. W 1951 otrzymał Nagrodę Państwową III stopnia. W 1955 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia. 1 września 1954 w wyniku zatrucia gazem tragicznie zmarła córka Władysława Broniewskiego, Joanna (Anka), której śmierć wywarła ogromny wpływ na poetę. Stworzył on wtedy cykl wierszy, porównywany z Trenami Jana Kochanowskiego. Członek Frontu Jedności Narodu w 1958 roku. Poeta zmarł na raka krtani w Warszawie 10 lutego 1962. W latach 1964-1980 Władysław Broniewski był patronem Warszawskiego Pułku Obrony Terytorialnej w Ułężu, a w latach 1980-1990 - 16 Batalionu Piechoty Obrony Terytorialnej w Siedlcach.

Ordery i Daty ich zdobycia Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921) Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Budowniczych Polski Ludowej (1955) Order Sztandaru Pracy I klasy (1949) Krzyż Walecznych – czterokrotnie

Twórczość W 1925 roku wraz ze Stanisławem Standem i Witoldem Wandurskim opublikował Trzy salwy – pierwszy polski manifest poetów proletariackich. Jego poezja była silnie związana z własną biografią i przeżyciami, a także doświadczeniami narodu polskiego i działaczy ruchu robotniczego, miała wyraźne akcenty rewolucyjne i patriotyczne. W wierszach Broniewskiego można stwierdzić egzaltację i wzniosłość obok stylu mowy potocznej, wyczuwalny jest też wpływ polskiego romantyzmu łączony z nowatorstwem. Wśród jego utworów jest też liryka żołnierska.

Tomiki wierszy Wiatraki (1925) Dymy nad miastem (1927) Troska i pieśń (1932) Krzyk ostateczny (1938) Bagnet na broń (1943) Drzewo rozpaczające (1945) Nadzieja (1951) Anka (1956)

Poematy Komuna Paryska (1929) Słowo o Stalinie (1949) Mazowsze (1951) Wisła (1953) Opowieść o życiu i śmierci Karola Waltera-Świerczewskiego, robotnika i generała

Przekłady Broniewski był także tłumaczem literatury rosyjskiej i niemieckiej, przetłumaczył m.in.: Fiodora Dostojewskiego (Skrzywdzeni i poniżeni, Białe noce) Aleksego Tołstoja (Droga przez mękę – dwie pierwsze części; trzecia wspólnie z Wacławem Rogowiczem) powieść Martwe dusze Nikołaja Gogola (1927) Władimira Majakowskiego Siergieja Jesienina Bertolta Brechta

Władysław Broniewski w piosenkach Twórczość Władysława Broniewskiego inspiruje twórców muzyki popularnej. Do bardziej znanych piosenek napisanych do jego wierszy należą: Bar „Pod Zdechłym Psem”, muz. Włodzimierz Korcz, śpiewa Michał Bajor Kalambury, śpiewa Muniek Staszczyk z zespołem Pustki Nocny gość, muz. Krzysztof „Grabaż” Grabowski, śpiewa Grabaż z zespołem Pidżama Porno Poezja, muz. Wojciech Trzciński, śpiewa Stan Borys Rimbaud, muz. i wykonanie Roman Kołakowski Dzwon za poległych, z filmu „Jeden dzień z mistrzem” w wykonaniu zespołu Kombi, muz. Sławomir Łosowski W 2006 nakładem Rockers Publishing ukazała się kompilacja zatytułowana Broniewski, na której znajdują się utwory współczesnych artystów z tekstami poety.

Bibliografia https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Broniewski https://www.google.pl/search?q=w%C5%82adys%C5%82aw+broniewski&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjcqLmQ0urTAhVK1ywKHRfUAD0Q_AUIBigB&biw=1280&bih=889 https://www.google.pl/search?q=herb+lewart&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiX--yd0-rTAhVGQpoKHWr4BcsQ_AUIBigB&biw=1280&bih=889 https://pl.wikipedia.org/wiki/Lewart_(herb_szlachecki) https://psp29radom.edupage.org/

Dziękuję za uwagę przygotował Rafał Kot kl. 6c, lat 13 PSP nr 29 z Oddziałami Integracyjnymi w Radomiu ul. Ceglana 14 nauczyciel: Beata Sosnowska-Rutka