Perspektywa w rysunku i malarstwie

Rodzaje perspektywy Perspektywa — określenie stosowane w architekturze, malarstwie i fotografii, i innych sztukach wizualnych oznaczające sposób oddania trójwymiarowych obiektów i przestrzeni na płaszczyźnie. Istnieje kilka rodzajów perspektywy: linearna (zbieżna, geometryczna),barwna (malarska), kulisowa, powietrzna, odwrócona, perspektywa krzywoliniowa (poprawna).

Rodzaje perspektywy Perspektywa linearna Zwana też perspektywą geometryczną lub zbieżną to sposób oddania głębi za pomocą rzutu środkowego. Jest to specyficzny sposób przedstawienia trójwymiarowej przestrzeni na płaszczyźnie, odpowiadający w przybliżeniu obrazowi przestrzeni, jaki tworzy oko ludzkie. Istotą perspektywy jest rzutowanie wszystkich punktów przestrzeni na płaszczyznę lub inną powierzchnię, względem pewnego punktu zwanego środkiem perspektywy. Taki sposób przedstawienia powoduje powstawanie obrazu, w którym (oprócz pewnych specyficznych sytuacji) nie zostają zachowane prawdziwe wymiary i kąty w przestrzeni. Obraz ulega deformacji — charakterystyczne jest "zmniejszanie się" na obrazie przedstawianych elementów wraz z ich oddalaniem się od punktu obserwacji. Linie równoległe do siebie w perspektywie stają się zbieżne i spotykają się w pewnym teoretycznym punkcie. Konstrukcja perspektywy w rysunku i malarstwie opiera się właśnie na stosowaniu tzw. punktów zbiegu, które pozwalają wyznaczyć prawidłowy kształt przedstawianych obiektów. Perspektywa jest najczęściej używanym i najbardziej naturalnym dla człowieka sposobem odwzorowania przestrzeni na płaskiej powierzchni.

Perspektywa linearna Idealne miasto (1475),Piero della Francesca— obraz wykorzystujący perspektywę linearną z jednym punktem zbiegu

Perspektywa linearna -przykłady

Perspektywa linearna - przykłady

Perspektywa barwna Perspektywa barwna (malarska) — sposób oddania przestrzeni na płaszczyźnie poprzez wykorzystanie właściwości barw. Perspektywa ta wykorzystuje zjawisko optyczne, które polega na złudzeniu, że pewne kolory zdają się być bliżej lub dalej od obserwatora, choć w rzeczywistości są tak samo oddalone. Kolory zimne wydają się oddalać, a ciepłe zbliżać

Perspektywa barwna - przykłady Paul Cezanne

Perspektywa barwna- przykłady Prezentowany obraz Paula Cezanne'a, choć namalowany zupełnie płasko, plama przy plamie, daje wrażenie pewnej głębi dzięki wykorzystaniu opisanej właściwości barw.

Perspektywa kulisowa Kompozycja (perspektywa) kulisowa – sposób oddawania głębi obrazu, odkryty już w prehistorii (ok. 20-15 tys. lat p.n.e.). Polega na tym, że elementy dalsze są częściowo zasłonięte przez elementy bliższe. Kompozycja kulisowa przez człowieka pierwotnego często była stosowana razem z kompozycją rzędową

Perspektywa kulisowa

Perspektywa powietrzna Perspektywa powietrzna — technika malarska, która służy zwiększeniu iluzji głębi. Przestrzeń wpływa na odbiór tonów i kolorów. W miarę oddalania się w kierunku horyzontu zwiększa się warstwa powietrza między obiektem a obserwującym. Wraz ze zwiększaniem się odległości tony i barwy bledną i stają się jaśniejsze, bardziej niebieskawe, a kształty przedmiotów stają się mniej wyraźne, jakby zamglone. Za wynalazcę perspektywy powietrznej jest uznawany Leonardo da Vinci. Większość jego prac zawiera ten element, a jego brak na obrazach (np. Dama z gronostajem) powoduje wiele wątpliwości co do ich autorstwa.

Perspektywa powietrzna                                                                                   Perspektywa powietrzna Fragment obrazu Leonarda Da Vinci Mona Lisa.

Perspektywa odwrócona Perspektywa odwrócona — sposób oddania trójwymiarowych przedmiotów na płaszczyźnie polegający na tym, że punkt zbiegu linii perspektywicznych znajduje się przed płaszczyzną obrazu, a nie, jak w perspektywie linearnej, za nią. Przedstawione obiekty rozszerzają się w miarę ich oddalenia od obserwatora. Perspektywa odwrócona stosowana jest m.in. w pisaniu ikon.

Perspektywa odwrócona                                                                                  . Perspektywa odwrócona Święty Łukasz piszący ikonę Madonny — przykład zastosowania perspektywy odwróconej

Perspektywa krzywoliniowa Perspektywa krzywoliniowa (perspektywa sferyczna) jest formą odwzorowania przestrzeni na płaszczyźnie stosowaną do przedstawienia obiektów trójwymiarowych w dwóch wymiarach, linie w rzeczywistości proste wydają się być wtedy krzywe. Perspektywa krzywolinowa formalnie ustalona została w 1968 przez artystę i historyka sztuki André Barre oraz Albert Flocon

Perspektywa krzywoliniowa                                                                                                                                                                       Perspektywa krzywoliniowa Dysorsja beczkowa Dysorsja poduszkowa

Perspektywa krzywoliniowa      Przedstawienie tego samego obiektu, z lewej w perspektywie krzywoliniowej i po prawej używając jedynie jednego punktu zbiegu

Perspektywa krzywoliniowa System ten posługuje się łukami do kreślenia obrazu o wiele bardziej zbliżonego do tego generowanego przez oko, niż to jest w przypadku tradycyjnej perspektywy linearnej która wykorzystuje jedynie linie proste i prowadzi do dziwnych zniekształceń na brzegach. Do kreślenia łuków używa są czterech lub pięciu punktów zbiegu: W perspektywie z pięcioma punktami zbiegu (typu rybie oko) punkt zbiegu Z znajduje się pośrodku okręgu, a cztery pozostałe N, S, W i E są umiejscowione na jego krawędzi. Takie przedstawienie przestrzeni jest najbardziej zbliżone do obrazu jaki generuje ludzkie oko.

Perspektywa krzywoliniowa Na rysunku 1 przedstawiono ścianę (1) i obserwatora (2) z rzutu górnego Odległości a i c między obserwatorem a ścianą są większe, niż odległość b, dlatego przyjmując zasadę, że im coś znajduje się dalej, tym jest mniejsze, to obiekty oddalone od środka ulegają pomniejszeniu i zniekształceniu.

Perspektywa krzywoliniowa Na rysunku 2 przedstawiono tą samą sytuację z perspektywy obserwatora

Perspektywa rzędowa Kompozycja (perspektywa) rzędowa – rodzaj perspektywy będący prawdopodobnie najstarszym znanym człowiekowi sposobem oddawania głębi. W kompozycji tej elementy bardziej oddalone są umieszczone wyżej. Po raz pierwszy została zastosowana ok. 15-20 tys. lat temu w naskalnych wizerunkach stad zwierząt.

Perspektywia żabia Perspektywa żabia - sposób kadrowania zdjęcia lub ujęcia polegający na ustawieniu obiektywu poniżej środka rejestrowanego obiektu. Obiekt sprawia wtedy często wrażenie większego niż jest w rzeczywistości.

Synteza perspektyw Perspektywa Perspektywa odgrywa dużą rolę w poprawnym konstruowaniu rysunku. Pomaga stworzyć złudzenie głębokości przestrzeni w obrazie. Nie powinno się jednak za wszelką cenę kierować regułami perspektywy - gdyż chęć pracy "zgodnie z regułami" może zniszczyć spontaniczność tworzenia. Pesspektywa zbieżna polega na tym, że krawędzie które ustawione są pod pewnym kątem do płaszczyzny kartki zbiegają się w jednym, lub dwóch punktach na horyzoncie. Krawędzie pionowe zostają skracane wraz ze zbliżaniem się do punktów zbieżności. Elementy znajdujące się na pierwszym planie są rysowane grubą, ciemną kreską. Im "dalej" tym kreska jest cieńsza i jaśniejsza.

Synteza perspektyw Perspektywa centralna z jednym punktem zbieżnym

Synteza perspektyw Perspektywa z dwoma punktami zbieżnymi

Synteza perspektyw Perspektywa z lotu ptaka

Synteza perspektyw Perspektywa żabia

Światło i cień Światło i cień Na szkicu (rysunku wstępnym) przedmioty są przedstawione jako dwu-wymiarowe (płaskie). Aby wyglądały jak przestrzenne należy dodać cień, najpierw cień własny, a następnie cień rzucany. Na rysunkach widać, że sześcian, kula i cylinder wyglądają jak kwadrat, koło i prostokąt. Ustawiając źródło światła (tu z lewej strony, z tyłu) formy podstawowe stają się plastyczne. Niestety jeszcze nie wiadomo gdzie dokładnie są ustawione w przestrzeni. Jeśli dorysuje się cień rzucany można dokładnie określić pozycję przedmiotu w przestrzeni.

Światło i cień

Formy podstawowe Formy podstawowe Umiejętność patrzenia jest szczególnie ważna, jeśli chce się nauczyć rysować. Należy umieć dostrzec w każdym otaczającym nas przedmiocie formy podstawowe: koło, trójkąt, czworobok, owal. Szczególnie dzieci odkrywają bez trudu formy podstawowe. Bez większych kłopotów przedstawiają drzewo jako okrąg, z pniem w formie wydłużonego czworokąta albo mamę w formie trójkąta z głową w kształcie koła.

Formy podstawowe

Formy podstawowe Popatrz na ten prosty rysunek. Na pierwszy rzut oka przedstawiono tu dom i drzewa. Jeśli jednak przyjrzysz się dokładniej to odnajdziesz koła, czworokąty, trójkąt itd. Oczywiście nie zawsze te formy są tak jednoznaczne. Często przenikają się nawzajem, tworząc różne kombinacje. Każdy obiekt ma swoją formę podstawową, lecz nie w każdym z nich jest ona od razu zauważalna. O wiele łatwiej się rysuje redukując obserwowany przedmiot do jego formy podstawowej. Należy ją najpierw ustalić i potem dopiero uzupełnić o konieczne detale.

Formy podstawowe