Marek Barański Zakład Geologii Inżynierskiej Uniwersytet Warszawski Geografia szkolna Marek Barański Zakład Geologii Inżynierskiej Uniwersytet Warszawski

Geologia Geologia – rodzina nauk zajmująca się materią i budową litosfery, historią Ziemi, jej obecną ewolucją i czynnikami oraz procesami, które są przyczyną stanu i ewolucji dzisiejszej.

Rodzina nauk geologicznych: Geologia dynamiczna Geologia historyczna Tektonika Stratygrafia Paleontologia Geomorfologia Geologia strukturalna Geologia regionalna Geologia glacjalna Mineralogia Geologia złóż Geologia ekonomiczna Hydrogeologia Geologia inżynierska - Geoinżynieria

Geologia dynamiczna Geologia dynamiczna (fizyczna) – dział geologii obejmujący elementy różnych nauk geologicznych dotyczące procesów geologicznych, ich przyczyn, mechanizmu, przebiegu i bezpośrednich skutków.

Geologia historyczna Dział geologii zajmujący się przeszłością geologiczną Ziemi, czyli odtwarzaniem i chronologią zdarzeń geologicznych na Ziemi od powstania skorupy ziemskiej do chwili obecnej.

Tektonika Dział geologii zajmujący się budową tektoniczną, przyczynami i mechanizmem jej powstania oraz historią jej rozwoju.

Stratygrafia Dyscyplina nauk geologicznych zajmująca się porządkowaniem utworów geologicznych pod względem ich położenia w profilach geologicznych (następstwo, wiek względny, wiek bezwględny)oraz podział historii Ziemi na uniwersalne okresy czasowe.

Palentologia Nauka o organizmach kopalnych, czyli zajmująca się badaniem skamieniałości i wyprowadzaniem na tej podstawie wniosków ogólnych o życiu w przeszłości geologicznej. Obecnie jest uważana za część biologii – paleobiologii.

Gemorfologia Nauka na pograniczu geografii i geologii zajmująca się opisem, klasyfikacjąś, genezą, wiekiem i ewolucją pojedyńczych form rzeźby i ich zespołów a także ich uzaleznieniem od budowy i historii geologicznej terenu.

Geologia strukturalna Dział tektoniki zajmujący się drobnymi i średnimi strukturami tektonicznymi ich rozpoznawaniem, opisem, klasyfikacją, mechanizmem i bezpośrednimi przyczynami powstania w ujęciu jednostkowym i we wzajemnej zależnosci.

Geologia regionalna Wiedza o ogólnych rysach budowy geologicznej znacznych obszarów (regionów) Ziemi, zazwyczaj przedstawiana na tle ich ogólnej historii geologicznej.

Geologia glacjalna Nauka zajmująca się aspektami geologicznymi działania lodu lodowcowego a w szczególności procesami niszczenia lodowcowego, transportu oraz sedymentacji lodowcowej, fluwioglacjalnej, limnoglacjalnej i marinoglacjalnej.

Mineralogia Nauka geologiczna zajmująca się minerałami.

Hydrogeologia Dział geologii zajmujący się wodami podziemnymi, szczególnie ich pochodzeniem, rozprzestrzenieniem, dynamiką, zasobami oraz właściwościami fizycznymi, chemicznymi a także przejawami powierzchniowymi wód podziemnych.

Geologia inżynierska Nauka zajmująca się badaniami, studiami i rozwiązaniami inżynierskich i środowiskowych problemów, które mogą powstać jako rezultat wzajemnego oddziaływania pomiędzy środowiskiem geologicznym a działalnością człowieka, jak również przewidywaniem zagrożeń geologicznych oraz rozwojem badań, sposobów i środków do zapobiegania, ograniczania i usuwania ich skutków.

Pojęcia podstawowe Litosfera Skorupa ziemska Procesy geologiczne Profil geologiczny Minerał Skała Warstwa Skamieniałości Uniformitaryzm Aktualizm geologiczny

Budowa tektoniczna Budowa geologiczna

Litosfera – zewnętrzna warstwa kuli ziemskiej, leżąca powyżej astenosfery i w stosunku do niej sztywna i krucha, złożona z typowych skał nawet w części niestopionych. Zasięg wgłębny od około 10 km do przeszło 100 km. Litosfera kontynentalna – średnia grubość około 35 km. Litosfera oceaniczna – 5 – 12 km grubości.

Skorupa ziemska – zewnętrzna powłoka kuli ziemskiej otoczona atmosferą i hydrosfera w głębi granicząca z płaszczem Ziemi i stanowiąca górną cześć typowo skalnej warstwy Ziemi czyli litosfery. Skorupa jest bezpośrednich badań geologicznych. Grubość waha się od około 5 do około 80 km. Skorupa kontynentalna. Skorupa oceaniczna. Skorupa suboceaniczna.

Wnętrze Ziemi

Procesy geologiczne – procesy fizyczne, chemiczne i biologiczne prowadzące do powstania osadów i budowy geologicznej. Profil geologiczny – zespół warstw rozpatrywany pod względem ich następstwa statygraficznego. Przekrój geologiczny – graficzne przedstawienie budowy geologicznej w przecięciu pionowym, wykonane na podstawie zarówno faktów geologicznych z profili geologicznych oraz ich interpretacji na obszary sąsiednie jak i informacje pośrednich np. z badań geofizycznych.

Minerał – pierwiastek, związek lub jednorodna mieszanina pierwiastków lub związków chemicznych o stałym stanie skupienia, utworzona w wyniku procesów geologicznych lub kosmologicznych Skała – zespół różnych minerałów lub wielu osobników jednego minerału powstały w wyniku procesu naturalnego geologicznego lub kosmologicznego. Warstwa – nagromadzenie osadu, którego wymiary poziome są wielokrotnie większe od jego grubości, które są oddzielone od góry i dołu mniej lub bardziej wyraźnymi granicami powstałymi w w wyniku procesów sedymentacyjnych.

Skamieniałości – szczątki zwierzęcia lub rośliny żyjącej w ubiegłych epokach geologicznych, bądź utrwalony w skałach ślad obecności lub działalności organizmu. Uniformitaryzm – przekonanie o istnieniu nienaruszalnych praw natury, niezmiennych w czasie. Aktualizm geologiczny – teraźniejszość jest kluczem do przeszłości.

Budowa geologiczna – rodzaje skał, ich wiek i rozmieszczenie przestrzenne oraz specjalne zjawiska geologiczne w skorupie ziemskiej lub jej fragmencie. Budowa tektoniczna – budowa strukturalna, przestrzenne rozmieszczenie (geometria) mas skalnych w litosferze głównie w skorupie ziemskiej.

Narodziny geologii Geologia, podobnie jak historia, była nauką, której studiowanie odpowiadało leniwym umysłom. Henry Adams, Edukacja Henry’ego Adamsa Niełatwo było człowiekowi stanąć twarzą w twarz z czasem. Niektórzy, wzdragając się przed straszną perspektywą otchłani czasu, popadli w inną skrajność, wprost w otchłań ignorancji. Claude Albitron, Otchłań czasu

Znalezienie krzemienia lub obsydianu – narzędzia Kamieniołomy znane od 20 000 lat. Średniowieczne traktaty o górnictwie. Biblijny Potop z Księgi Rodzaju Leonardo da Vinci „Ponad równinami Italii, gdzie dziś polatują stada ptaków, ongiś na rozległych płyciznach kłębiły się ryby”.

Abraham Gottlob Werner – niemiecki mineralog pod koniec XVIII wieku twierdził, że większość skał jest rezultatem wytracania się minerałów z wód mórz na przemian zalewających i wycofujących się z powierzchni Ziemi. James Hutton (1726 – 1797) – szkocki lekarz i podróżnik. Teraźniejszość jest kluczem do przeszłości. Nie było katastrof lecz stopniowe zmiany

1830 Zasady geologii. 3 tomowe dzieło. Katastrofizm – wielkie przemiany w krótkich , dramatycznych momentach. Nieciągły stan równowagi Charles Lyell (1797 – 1875) 1830 Zasady geologii. 3 tomowe dzieło. (11 WYDAŃ: 1830-1872) Procesy były takie same jak dziś i działały w takim samym tempie, z równą intensywnością i w takim samym układach. Teraźniejszość to jedyny klucz do zrozumienia przeszłości. William Smith – wprowadził do rozważań geologicznych skamieniałości

Cykl skalny Cykl skalny – niekończąca się sekwencja zmian, obejmująca przejścia jednych typów skał w inne. Podstawową rolę odgrywają pionowe ruchy skorupy ziemskiej Zasada relacji intruzywnych – intruzje skał magmowych są zawsze młodsze od skał otaczających. Zasada inkluzji – fragmenty skał są zawsze starsze od skały, w której się znajduje.

Zasady Steno Mikołaj Steno – duński lekarz, 1669 r. Relacje przestrzenne i czasowe pomiędzy zespołami skalnymi. Zasada superpozycji. Zasada pierwotnie poziomego ułożenia. Zasada pierwotnej obocznej ciągłości.

Niezgodność – powierzchnia pomiędzy grupą skał osadowych a skałami podłoża, powstałą w wyniku długotrwałej przerwy sedymentacyjnej.

Narodziny Ziemi 1654 arcybiskup James Ussher - 4004 r p.n.e Wicekanlerz Uniwerytetu Cambridge - 26 października godzina 9 rano. Lord Kelvin – ciepło ze stygnięcia Ziemi – 20-30 mln lat.

Datowanie zapisu skalnego

Eon – jednostka czasu geologicznego najwyższej rangi. Era – jednostka definiowana historią życia na Ziemi. Okres starego życia – era paleozoiczna. Okres średniego życia – era mezozoiczna „era dinozaurów”. Okres życia współczesnego – era kenozoiczna – „era ssaków”. Okres geologiczny Epoka geologiczna

KLIMAT OKIEM GEOLOGII