Charakterystyka i wycena kontraktów terminowych futures semestr letni 2016/2017 Paula Paradecka

10.1 Kontrakty futures - definicja Jest to umowa zawarta pomiędzy sprzedającym (kupującym) a giełdą lub izbą rozliczeniową (w Polsce KDPW CCP), w której sprzedający (kupujący) zobowiązuje się sprzedać (kupić) określony instrument bazowy za ściśle określoną cenę w ściśle określonym terminie w przyszłości. Cena, według której strony przeprowadzą transakcje w przyszłości, zwana jest ceną terminową, zaś dzień, w którym strony zobowiązane są przeprowadzić transakcję, to data rozliczenia lub data dostawy.

10.1 Kontrakty futures - definicja Instrument finansowy typu transakcja pochodna (derywat) – kurs kontraktu zależy od kształtowania się ceny innego instrumentu finansowego zwanego instrumentem bazowym.

10.1 Kontrakty futures - cechy Kontrakty futures są najczęściej rozliczane jako transakcje nierzeczywiste (bez dostawy instrumentu bazowego przez sprzedawcę w momencie zamknięcia kontraktu). Rozwiązanie transakcji dokonuje się przez clearing – wyrównanie różnicy pomiędzy kursem terminowym i kasowym w momencie rozwiązania kontraktu. Futures jest produktem standaryzowanym zawieranym przez pośrednika. Przedmiot obrotu giełdowego – występuje rynek wtórny (wysoka płynność).

10.1 Kontrakty futures – cechy c.d. Ryzyko kredytowe kontraktu futures jest minimalne (mimo istnienia prawdopodobieństwa niewywiązania się kontrahenta z kontraktu - default) – futures są umowami dwustronnie zabezpieczonymi w formie depozytów zabezpieczających na rachunkach nabywcy i sprzedawcy kontraktu. Rozliczenie kontraktów futures nie odbywa się w terminie realizacji, ale w każdym dniu roboczym – zasada marking to market „codzienne rozrachunki rynkowe”.

*Depozyt zabezpieczający - rodzaje depozyt wstępny stanowi kwotę pieniężną, którą inwestor zobowiązany jest wnieść na rachunek maklerski w momencie dokonywania inwestycji w kontrakt futures. Biuro maklerskie ma prawo ustalić wyższą kwotę depozytu wstępnego, niż ta określona przez KDPW. depozyt właściwy określa natomiast minimalną ilość środków pieniężnych, które powinny znajdować się na rachunku maklerskim Inwestora. Wysokość depozytu właściwego zależy między innymi od zmienności instrumentu bazowego – im większym i wahaniami cechują się notowania akcji danej spółki lub kurs walutowy, tym wyższy będzie wymagany depozyt właściwy.

10.1 Kontrakty futures – cechy c.d. Cena (wartość kontraktu) = kurs kontraktu * mnożnik (mnożnik to jednostka pieniężna przez którą pomnożona zostaje wartość jednego punktu indeksu / jednej akcji). Kontrakty sprzedawane są w tzw. seriach – seria obejmuje wszystkie kontrakty mające ten sam termin wykonania. Kupno lub sprzedaż kontraktu terminowego oznacza pozycję otwartą – można ją utrzymać do dnia wykonania kontraktu lub wycofać w każdej chwili z rynku. Aby całkowicie zamknąć długą pozycję, należy sprzedać tyle kontraktów, ile wcześniej się kupiło, zaś do zamknięcia krótkiej pozycji trzeba złożyć zlecenie kupna dokładnie tylu kontraktów, ile wcześniej zostało sprzedanych.

10.1 Kontrakty futures – wykorzystanie hedging – zabezpieczenie wartości planowanego lub obecnego portfela, arbitraż – wykorzystanie chwilowej nierównowagi na rynku w celu zrealizowania zysku bez ryzyka, spekulacje – otwieranie pozycji na rynku derywatów w celu zrealizowania zysku (osiągnięcie zysku na zmianie cen kontraktów). „Somebody's gotta win Somebody's got to lose” Wall Street

10.1 Kontrakty futures – rodzaje walutowy - instrumentem bazowym są kursy walutowe, procentowy – instrumentem bazowym są stopy procentowe, indeksowy – instrumentem bazowym są indeksy giełdowe itp., towarowy – instrumentem bazowym są ceny towarów.

10.1 Kontrakty futures – nazwa F XYZ k rr F – kontrakt futures XYZ – skrót nazwy instrumentu bazowego k – kod określający miesiąc wygaśnięcia kontraktu (H, M, U, Z) rr – dwie ostatnie cyfry roku wygaśnięcia F 3MW M17 Futures na 3 miesięczny WIBOR wygasający w czerwcu 2017r.

10.1 Kontrakty futures a forwards Cecha kontraktu Kontrakty futures Kontrakty forwards Forma rynku Rynek giełdowy OTC – rynek pozagiełdowy Wolumen i termin rozliczenia Standaryzacja ścisła – określona liczba jednostek instrumentu bazowego i termin rozliczenia Standaryzacja ograniczona – strony umowy określają liczbę j. instrumentu bazowego i termin dostawy Zamykanie kontraktu Rozliczenie clearingowe – zamykanie pozycji przed terminem rozliczenia przez otwieranie na rynku pozycji otwartej Dostawa instrumentu bazowego i zapłata Dostawa instrumentu i rozliczenie Dostawa instrumentu nie występuje, rozliczenie możliwe codziennie – marking to market Termin dostawy określany jako konkretny dzień, płatność po dostawie Zabezpieczenie Wnoszony przez obie strony depozyt zabezpieczający, który jest uzupełniany przez stronę płacącą w zależności od zmiany bieżących kursów spot w porównaniu z kursem terminowym Wnoszenie depozytu nie jest konieczne Ryzyko Ryzyko rozliczenia przejmuje giełda i izba rozliczeniowa Ryzyko dostawy i rozliczenia ponoszą obie strony umowy Sposób zawierania Przez pośrednika – na giełdach lub w izbach rozliczeniowych Bezpośrednio między kontrahentami

10.2 Rozliczanie kontraktów Pozycja długa – w dniu rozliczenia: zapłata i przyjęcie instrumentu bazowego po z góry ustalonej cenie. Zamknięcie pozycji: zawarcie transakcji „odwrotnej", tj. sprzedaż tej samej liczby kontraktów. Osoba otwierająca pozycję długą (kupująca kontrakt) zobowiązuje się do kupienia w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Nabywca kontraktu liczy na wzrost ceny instrumentu bazowego w przyszłości. Jeśli jego przewidywania się sprawdzą, będzie mógł on nabyć instrument bazowy po cenie niższej (wynikającej z kontraktu) i sprzedać go drożej na rynku kasowym. Inwestor zrealizuje wtedy zysk. W przypadku, gdy cena na rynku kasowym będzie niższa od tej wynikającej z kontraktu – nabywca długiej pozycji poniesie stratę. Pozycja ↗ kursu kontraktu ↘ kursu kontraktu Nabycie kontraktu długa zyski straty

10.2 Rozliczanie kontraktów Pozycja krótka – w dniu rozliczenia: dostarczenie instrumentu bazowego po z góry ustalonej cenie. Zamknięcie pozycji: zawarcie transakcji „odwrotnej", tj. kupno tej samej liczby kontraktów. Osoba otwierająca pozycję krótką (sprzedająca kontrakt) zobowiązuje się do sprzedania w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Sprzedawca kontraktu liczy na spadek ceny instrumentu bazowego w przyszłości. Jeśli jego przewidywania się sprawdzą (cena na rynku kasowym będzie niższa od tej ustalonej w kontrakcie), będzie mógł sprzedać instrument bazowy po cenie wyższej (wynikającej z kontraktu). Inwestor zrealizuje wtedy zysk. W przypadku, gdy cena na rynku kasowym będzie wyższa od tej wynikającej z kontraktu – sprzedający kontrakt poniesie stratę. Pozycja ↗ kursu kontraktu ↘ kursu kontraktu Sprzedaż kontraktu krótka straty zyski

10.2 Rozliczanie kontraktów futures na indeks giełdowy Ostateczna cena rozliczeniowa kontraktu – wyznaczana w dniu wygaśnięcia jako średnia arytmetyczna ze wszystkich wartości indeksu bazowego w czasie ostatniej godziny notowań ciągłych oraz wartości tego indeksu ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej. W kontrakcie terminowym na indeks giełdowy w dniu rozliczenia na zakończenie notowań: kurs zamknięcia > ostateczna cena rozliczeniowa – sprzedający płaci kupującemu różnicę między tymi cenami kurs zamknięcia < ostateczna cena rozliczeniowa – kupujący płaci sprzedającemu różnicę między tymi cenami kurs zamknięcia = ostateczna cena rozliczeniowa – płatność nie jest dokonywana

10.2 Kontrakty futures - wycena Model wyceny cash and carry kontraktów na akcje i indeksy giełdowe przy założeniu kapitalizacji ciągłej. F=Se(r-q)T F – wartość kontraktu terminowego S – cena kasowa akcji (indeksu giełdowego) T – czas do terminu realizacji kontraktu (część roku = dni/365) r – stopa procentowa wolna od ryzyka q – stopa dywidendy (średnia stopa dywidendy akcji spółek wchodzących w skład indeksu) e – tzw. stała Eulera

10.2 Kontrakty futures - wycena Model wyceny cash and carry kontraktów na akcje i indeksy giełdowe przy założeniu kapitalizacji prostej. F=S(1+rT) F – wartość kontraktu terminowego S – cena kasowa akcji (indeksu giełdowego) T – czas do terminu realizacji kontraktu (część roku = dni/365) r – stopa procentowa wolna od ryzyka

10.3 Standaryzacja giełdy Kontrakt futures jest produktem standaryzowanym zawieranym przez pośrednika na wyspecjalizowanych giełdach instrumentów terminowych lub w izbach rozliczeniowych. Obrót giełdowy powoduje na ogół ich standaryzację, sposób rozliczania i gwarantowania: aktywa - instrumenty bazowe, terminy wykonania kontraktów (4 w ciągu roku), wielkość kontraktu, warunki dostawy, kwotowanie.

Sprawdź swoją wiedzę  _ _ _ _ _ _ _ (4) _ _ _ _ _ _ _ (6) _ _ _ _ _ _ _ _ (4) _ _ _ _ _ _ (5) _ _ _ _ _ _ _ (1) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ (7) 1. Zabezpieczanie ryzyka zmiany ceny instrumentu bazowego. (7) 2. Cena (wartość kontraktu) = kurs kontraktu * _____ . (7) 3. Miesiąc wygaśnięcia kontraktu terminowego FW20U12. (8) 4. Forward – standaryzacja organiczona, futures – standaryzacja ____ . (6) 5. Inaczej instrument pochodny. (7) 6. Do zamknięcia krótkiej pozycji trzeba złożyć zlecenie kupna dokładnie tylu kontraktów, ile wcześniej zostało _____ . (11)

Sprawdź swoją wiedzę – rozwiązanie HEDGING MNOŻNIK WRZESIEŃ ŚCISŁA DERYWAT SPRZEDANYCH GRATULACJE! 

Bibliografia Zalewski G., Kontrakty terminowe w praktyce, WIG-Press, Warszawa 2000; Górski M., Rynkowy system finansowy, PWE, Warszawa 2013 Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006 https://www.nbportal.pl/slownik/pozycje-slownika/futures https://www.gpw.pl/pub/files/PDF/inne/SGGW_2.pdf https://r-brokers.pl/documents/10162/1716283/Depoz yt_zabezpieczajacy.pdf