Mikro i makroekonomia Prof. dr hab. Jan Wiśniewski Kierunek LOGISTYKA - Wykład Studia I stopnia Mikro i makroekonomia Prof. dr hab. Jan Wiśniewski

Rynek finansowy miejsce, gdzie dokonuje się transakcji środkami pieniężnymi. Przedmiotem rynku finansowego są walory finansowe występujące w postaci zmaterializowanej lub zdematerializowanej.

Podmioty na rynku finansowym Skarb Państwa instytucje Samorządowe instytucje ubezpieczeniowe fundusze emerytalne fundusze inwestycyjne przedsiębiorstwa osoby fizyczne podmioty zagraniczne

Struktura rynku finansowego rynek walutowy rynek pieniężny rynek kapitałowy rynek instrumentów pochodnych (derywatów) rynek kredytowy

Rynek walutowy rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami). Dewizy – według polskiego prawa są to papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych.

Rynek pieniężny segment rynku finansowego, na którym dokonywane są transakcje o okresie zapadalności do jednego roku.

Rynek pieniężny można podzielić na: Rynek międzybankowy depozytów i lokat Rynek zbywalnych papierów wartościowych

Rynek międzybankowy depozytów i lokat Do instrumentów rynku pieniężnego w Polsce zalicza się przede wszystkim 13 i 52 tygodniowe bony skarbowe, krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw oraz pożyczki i depozyty na międzybankowym rynku pieniężnym o różnym terminie zapadalności od natychmiastowych O/N (na noc) do 1Y (jednoroczne).

Rynek zbywalnych papierów wartościowych Instrumentami rynku zbywalnych papierów wartościowych są instrumenty dyskontowe – bony skarbowe, pieniężne, papiery komercyjne oraz certyfikaty depozytowe.

Rynek kapitałowy segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na finansowanie inwestycji.

Akcja Akcja jest udziałowym instrumentem finansowym oraz papierem wartościowym. Oprócz prawa własności, kupujący akcje nabywa kilka innych praw: prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo do dywidendy, czyli do udziału w zyskach spółki, prawo poboru, czyli prawo do zakupu akcji nowej emisji, prawo do udziału w masie likwidacyjnej, prawo do kontroli zarządzania spółką. Oprócz omawianych akcji zwykłych mogą istnieć także akcje uprzywilejowane.

Obligacja Obligacja jest dłużnym instrumentem finansowym oraz papierem wartościowym, którego emitent jest dłużnikiem obligatariusza (właściciela obligacji) i zobowiązuje się do wykupu obligacji wraz z odsetkami. W zależności od tego kto jest emitentem obligacje można podzielić na: skarbowe- emitentem jest Skarb Państwa, gminne- emitentem są gminy lub związki gmin, przedsiębiorstw (korporacyjne). Cechy obligacji to: wartość nominalna, termin wykupu, oprocentowanie, terminy płacenia odsetek.

Rynek instrumentów pochodnych (derywatów), zwany inaczej rynkiem kontroli ryzyka to ta część rynku finansowego, na którym wykorzystywane są instrumenty pochodne.

Instrumenty pochodne: bazują na innych instrumentach finansowych realizacja umowy odbywa się w przyszłości kontrakty terminowe opcje swapy Rodzaje instrumentów pochodnych:

Kontrakt terminowy Kontrakt terminowy jest to zobowiązanie dwóch stron do rozliczenia pieniężnego w ustalonym okresie różnicy między ceną kontraktu, a wartością instrumentu bazowego. Dla kontraktów terminowych występujących na giełdzie stosowana jest również nazwa kontrakty terminowe typu futures.

Opcja Opcja kupna jest to prawo do uzyskania w określonym terminie sumy pieniężnej zależnej od różnicy między wartością instrumentu bazowego, a ceną wykonania. Opcja sprzedaży jest to prawo do uzyskania w określonym terminie sumy pieniężnej zależnej od różnicy między ceną wykonania, a wartością instrumentu bazowego. Opcja to instrument pochodny będący prawem i może choć nie musi być wykonana. Cena wykonania (realizacji) opcji, to cena po jakiej ma prawo być dokonana transakcja. Ponieważ posiadacz opcji ma prawo, a wystawca opcji przyjmuje zobowiązanie, to za opcję posiadacz musi zapłacić wystawcy cenę opcji nazywaną jest premią. Występują opcje amerykańskie (mogą być wykonane w dowolnym dniu) i europejskie (mogą być wykonane tylko w dniu wygaśnięcia).

Swap umowa pomiędzy dwoma podmiotami na wymianę przyszłych przepływów pieniężnych. Umowa ta określa jak ma wyglądać rozliczenie oraz kiedy przepływy mają nastąpić.

Rynek kredytowy – rynek, którego instrumentem finansowym jest kredyt bankowy. Dla pożyczkobiorców, którzy nie mają dostępu do rynku pieniężnego i kapitałowego, rynek kredytowy jest miejscem, gdzie pozyskują fundusze potrzebne na cele inwestycyjne i obrotowe.

Banki

Bank centralny (bank emisyjny lub bank banków) ma pozycję nadrzędną w stosunku do pozostałych banków, wpływa na ich działalność oraz jest odpowiedzialny za prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej państwa. Funkcje banku centralnego: posiada monopol na emisję pieniądza gotówkowego, pełni funkcję banku banków, tzn. zaopatruje banki komercyjne w pieniądz gotówkowy, reguluje rezerwy tych banków i udziela im pożyczek, pełni funkcję banku państwa, tzn. prowadzi rozliczenia z rządem, obsługuje budżet państwa, pokrywa zobowiązania zagraniczne państwa, utrzymuje rezerwę państwową,

stabilizuje rynki finansowe, tzn stabilizuje rynki finansowe, tzn. występuje jako kredytodawca dla banków i innych instytucji finansowych w sytuacji, gdy panika finansowa mogłaby zagrozić stabilności całego systemu finansowego kraju, współuczestniczy w realizacji polityki pieniężnej państwa, kontroluje i reguluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce.

Funkcje banków komercyjnych: - przyjmowanie zwrotnych wkładów pieniężnych (depozytów) w zamian za odsetki, - świadczenie usług finansowych związanych z obiegiem pieniądza jako środka cyrkulacji i środka płatniczego, - udzielanie kredytów dla przedsiębiorstw i osób fizycznych, - kreacja pieniądza.