Niedokrwistość z niedoboru żelaza (sideropeniczna) Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku

NIEDOKRWISTOŚCI SIDEROPENICZNE DEF.: Wskutek zbyt małej ilości żelaza w ustroju doszło do upośledzenia syntezy hemu i powstawania erytrocytów mniejszych niż prawidłowe i zawierających mniej Hb

Niedokrwistość z niedoboru Fe epidemiologia Najczęstsza postać niedokrwistości (80% wszystkich przypadków) Występuje u 1-2% populacji Europa: u 10% kobiet, u 4% mężczyzn Kraje rozwijające się: 30-70% populacji Zapotrzebowanie na Fe: K miesiączkujące 2 mg/d, K w ciąży, w okresie laktacji 3mg/d Utrata (u kobiet po manopauzie i u mężczyzn) 1 mg/d

Przyczyny niedoboru żelaza (1) 1. Krwawienie = ↑ utrata (gł. przyczyna): 2. Zwiększone zapotrzebowanie (przy ↓ podaży lub upośledzonym wchłanianiu) 3. Zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego 4. Niedobór w diecie

Objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza Ogólne objawy niedokrwistości: osłabienie, zła tolerancja wysiłku, kołatanie serca, bóle dławicowe, zawroty głowy, bladość skóry i śluzówek, tachykardia, szmer skurczowy Objawy niedoboru żelaza: spaczony wybiórczy apetyt (na glinę, krochmal, kredę) ból, pieczenie, wygładzenie powierzchni języka, suchość w ustach stomatitis angularis (zapalenie bł. śluzowej jamy ustnej) glossitis + oesophagitis (z-ł Plummer-Winsona=atroficzne zmiany błon śluzowych języka, gardła i przełyku powodujące dysfagię - ból i uczucie pieczenia przy połykaniu zmiany troficzne paznokci, skóry, włosów (suchość skóry, bolesne pęknięcia kącików ust - zajady, kruchość paznokci, koilonychia - zaklęśnięcie płytki paznokciowej z podłużnym prążkowaniem i rowkami, matowość, łamliwość włosów, ich rozdwajanie, wypadanie)

Wielu chorych nie ma uchwytnych objawów niedoboru żelaza Objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza Wielu chorych nie ma uchwytnych objawów niedoboru żelaza

Badania laboratoryjne w niedokrwistości z niedoboru żelaza (1) 1. Morfologia krwi: - niedokrwistość - mikrocytoza (MCV ~ 75fl) - hipochromia (zmniejszenie MCH i MCHC) - liczba leukocytów prawidłowa, u 10% chorych leukopenia - liczba płytek krwi najczęściej prawidłowa, możliwa nadpłytkowość

Badania laboratoryjne w niedokrwistości z niedoboru żelaza (2) 2. Rozmaz krwi obwodowej: - mikrocytoza, hipochromia erytrocytów, - anizocytoza, poikilocytoza, - zaznaczona eliptocytoza, - krwinki w kształcie cygara

Badania laboratoryjne w niedokrwistości z niedoboru żelaza (3) 3. Liczba retykulocytów: - zwykle prawidłowa (podwyższona po krwawieniu) 4. Cytologia szpiku kostnego: - szpik bogatokomórkowy, brak hemosyderyny i syderoblastów w szpiku

Badania laboratoryjne w niedokrwistości z niedoboru żelaza (4) 5. Gospodarka żelazowa: stężenie żelaza w surowicy obniżone (n. 70-180 ug/ml, 13-32umol/l) stopień wysycenia transferyny obniżony (n. 25-45%) stężenie ferrytyny obniżone (n.15-300ug/l) TIBC zwiększona (n. 250-400 ug/ml, 20-49 umol/l) stężenie receptora dla transferyny zwiększone

Badania laboratoryjne w niedokrwistości z niedoboru żelaza (5) 6. Inne badania dodatkowe: diagnostyka górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego Krew utajona w stolcu – wskazuje na częstą przyczynę utraty zelaza Badania endoskopowe

Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza Doustne preparaty żelaza (1) wchłaniają się w dwunastnicy i poczatkowym odcinku jelita cienkiego powinny być przyjmowane na czczo (fosforany, fityniany, tanina – kasza, groch, orzechy, herbata, kakao ↓ wchłanianie żelaza) najlepiej wchłaniany jest kation żelazawy (Fe 2+) w lekko kwaśnym środowisku (zaleca się przyjmowanie razem z preparatem żelaza kwasu askorbinowego) zalecana dawka dobowa: 150-200 mg po 7 dniach – wzrost retykulocytów, po 3 tyg. - wzrost Hb o 2g/dl leczenie kontynuować 4-6 m-cy po normalizacji celem uzupełnienia puli zapasowej (dawką zredukowaną o 50%)

Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza Doustne preparaty żelaza (2) powodują ciemne zabarwienie stolca niezadawalający efekt leczenia doustnego: utrzymujące się krwawienie, błędne rozpoznanie, znaczne zaburzenia wchłaniania, dieta ubogożelozowa utrzymywanie się krwawienia nie pobieranie leku przez chorego `

Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza Doustne preparaty żelaza (3) pokarmy bogate w żelazo: wątroba, mięso, ryby ostrygi, rośliny strączkowe

Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza Doustne preparaty żelaza (4) działania niepożądane: Ból brzucha Nudności Biegunka Ból głowy przeciwwskazania: Hemochromatoza Hemoliza Niedokrwistość syderoblastyczna Talasemia ACD

Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza Doustne preparaty żelaza (5) Hemofer Ascofer Biofer Tardyferon Sorbifer durules

Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza Pozajelitowe preparaty żelaza (1) Żelazo (Fe 3+) podaje się najczęściej i.v. rzadziej i.m. Wskazania: Nietolerancja preparatów doustnych Duża utrata żelaza (krwawienia z pp przekraczające możliwości wchłaniania) Konieczność szybkiego zgromadzenia zapasów Zaburzenia wchłaniania Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Początkowo 100 mg: ¼ - ½ amp., następnie pozostałą część (30-60 min) Dobra tolerancja – dawkę można zwiększyć do 200-300mg Dawkowanie: 100-200mg 2-3x/tydz.

Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza Pozajelitowe preparaty żelaza (2) Działania niepożądane – i.v. Ból i obrzęk w miejscu wkłucia, zapalenie żyły Ból stawów Ból głowy Metaliczny smak w ustach Uczucie gorąca lub gorączka Nudności Zasłabnięcie lub wstrząs anafilaktyczny Działania niepożądane – i.m. Przebarwienia skóry Długotrwały ból w miejscu wkłucia Martwica mięśni