Rak szyjki macicy Dominik Chodor

Summary The cervix is the lower part of the uterus, the place where a baby grows during pregnancy. Cervical cancer is caused by several types of a virus HPV. The virus spreads through sexual contact. Most women's bodies are able to fight HPV infection. But sometimes the virus leads to cancer.

Spis treści Ogólnie o chorobie Przyczyny Objawy Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) Objawy Rak szyjki macicy, a geny Podstawowe badania Leczenie Profilaktyka

Czym jest rak szyjki macicy? Rak szyjki macicy – jeden z około 200 różnych typów raka rozwija się w obrębie szyjki macicy. Rak ten rozwija się, kiedy uszkodzone komórki nabłonka zakażone wirusem HPV zaczynają się dzielić bez kontroli. Komórki te mogą się gromadzić w jednym miejscu tworząc guz. Guzy łagodne nie naciekają i z reguły są nieszkodliwe. Guzy złośliwe, jak na przykład rak, mogą naciekać okoliczne tkanki i stanowić poważne zagrożenie dla życia.

Ryc. 1 miejsce rozwijania się raka (Źródło: http://www. nlm. nih

Przyczyny Odbywanie stosunku płciowego we wczesnym wieku Dużo partnerów seksualnych Infekcje przenoszone drogą płciową Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV Zachorowalność rośnie również z liczbą ciąż i warunkami ekonomicznymi Palenie papierosów zwiększa stopień ryzyka zachorowania nawet 16-krotnie

Wirus brodawczaka ludzkiego Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) to wirus z rodziny Papillomawirusów. Istnieje około 100 typów tego wirusa, z których część może być przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek (kłykciny kończyste), a część nowotworów złośliwych (rak szyjki macicy). Wirus ten jest przenoszony przede wszystkim drogą płciową, tak więc na zakażenie nim narażone są głównie osoby aktywne seksualnie. Niemniej jednak, w niektórych przypadkach może dojść np. do zakażenia dziecka przez matkę podczas porodu. U wielu osób HPV znajduje się w fazie latencji, innymi słowy nie ujawnia się, a dzięki działaniu układu immunologicznego zakażenie ustępuje samoistnie. W przypadkach osób wykazujących objawy immunosupresji, czyli osłabienia odporności, może dojść do przewlekłego zakażenia HPV, a w następstwie do powstania nowotworów.

Ryc.2 HPV w obrazie mikroskopu elektronowego (źródło: http://visualsonline.cancer.gov/details.cfm?imageid=2255) Ryc.3 Schemat budowy genomu HPV (źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Hpv16b.gif#filehistory)

Objawy Nietypowe krwawienie z pochwy: - krwawienie, które pojawia się pomiędzy regularnymi krwawieniami miesięcznymi - krwawienie po stosunku, prysznicu lub badaniu ginekologicznym - krwawienie miesięczne, które trwa dłużej i jest bardziej obfite niż zwykle - krwawienie po menopauzie Obfite upławy z pochwy Ból w podbrzuszu Ból podczas stosunku

Rak szyjki macicy, a geny Zasadniczy wpływ na rozwój nowotworów ma białko p53 kodowane przez gen TP53, który leży na chromosomie 17(locus 17p13), . Białko to jako czynnik transkrypcyjny potrafi wiązać się do specyficznych sekwencji DNA, przez co wpływa na ekspresję białek. P53 jest wyjątkowo niechcianym białkiem w komórkach rakowych, gdyż odpowiada za aktywację apoptozy. Komórka, która ma wszelkie predyspozycje aby doprowadzić do dalszego rozwoju nowotworu musi szybko pozbyć się p53. Sposobami umożliwiającymi pozbycie się białka p53 są: Zmiany genu kodującego p53 Mutacje czynników regulujących p53

Ryc. 5 Lokalizacja genu TP53 w chromosomie (źródło: http://www. ncbi Ryc.4 Model kompleksu białka P53 i DNA źródło:Based on atomic coordinates of PDB 1TUP, rendered with open source molecular visualization tool PyMol (www.pymol.org) Autor Thomas Splettstoesser

Podstawowe badania Cytologia to podstawowe badanie szyjki macicy, które pozwala wychwycić jeszcze przedinwazyjne stadium raka. Wszelkie nieprawidłowości w rozmazie cytologicznym są badane dalej aż do uzyskania pewnej diagnozy, która pozwala szybko rozpocząć leczenie. A im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym jest większa szansa skutecznego jej wyleczenia. W początkowym stadium wynosi 100%. Jest więc o co walczyć. Niestety, w naszym kraju wiele kobiet nie zgłasza się na profilaktyczne badania cytologiczne mimo skierowania od ginekologa i poddaje się badaniom dopiero wtedy, gdy pojawią się dolegliwości.

Leczenie Wleczeniu raka szyjki macicy można wyróżnić trzy sposoby: Operacja chirurgiczna jest metodą stosowaną najczęściej. Standardowy zabieg obejmuje tzw. histerektomię, czyli usunięcie macicy wraz z sąsiadującymi węzłami chłonnymi. We wczesnym stadium raka szyjki macicy radioterapia jest równie skuteczna jak operacja. Jednak efekty uboczne są większe i wiążą się z utratą funkcji jajników. Stosuje się ją więc w przypadkach, gdy zabieg operacyjny nie wystarcza, istnieje duże prawdopodobieństwo nawrotu choroby (np. stwierdzono przerzuty do węzłów chłonnych). Dokuczliwymi skutkami ubocznymi promieniowania są nudności, wymioty, uczucie zmęczenia, biegunka. Łagodzi się je odpowiednimi lekami. W określonych sytuacjach chore są poddawane chemioterapii, czyli leczeniu cytostatykami. Jeżeli stosuje się np. radioterapię, a ryzyko nawrotu choroby jest wysokie, przed radioterapią pacjentki otrzymują "chemię". Inną grupą, u której jest to pomocna terapia, są pacjentki z rozprzestrzenioną chorobą czy jej nawrotem (gdy dawka promieniowania była maksymalna).

Profilaktyka Wtórną profilaktyką raka szyjki macicy są ginekologiczne badania cytologiczne, prowadzone od lat 50 XX wieku. Ich celem jest wykrycie wczesnych stadiów poprzedzających bezpośrednio rozwój raka szyjki macicy u kobiet nie zgłaszających na ogół żadnych dolegliwości. Okresowe badania cytologiczne rozpoczęte 3 lata po inicjacji seksualnej (lub w 21 roku życia) i powtarzane regularnie co rok do 30 roku życia, a następnie co 2-3 lata (jeśli trzy poprzednie wyniki były prawidłowe), pozwalają mieć dużą pewność, że ważny stan zagrożenia rakiem nie zostanie pominięty, zaś wykryty – może być skutecznie i na ogół w prosty sposób usunięty (najczęściej ambulatoryjnie). Co ważne – większość przypadków raka szyjki macicy rozwija się u kobiet, które nigdy nie wykonywały cytologii. Dla wielu kobiet kilka minut spędzonych w gabinecie ginekologicznym raz do roku może oznaczać uratowane życie.

Bibliografia http://www.hpv.pl/rak/archiwum/6051.html http://pl.wikipedia.org/wiki/Wirus_brodawczaka_ludzkiego Artykuł: "Live or let die: the cell’s response to p53” Karen H. Vousden and Xin Lu Institute for Cancer Research in London and Glasgow, Nature, 2002, Vol 2 źródło: http://www.biotechnolog.pl/artykul-99.htm Artykuł „Rak szyjki macicy” Justyny Hofman-Wiśniewskiej napisany w czerwcu 2000 roku dla serwisu RES MEDICA źródło: http://resmedica.pl/ffxart6002.html Artykuł „Profilaktyka raka szyjki macicy” Prof. Marka Sikorskiego - Wydział Nauk o Zdrowiu Akademii Świętokrzyskiej, członka Polskiego Komitetu Ekspertów ds. profilaktyki i leczenia zakażeń wirusami brodawczaka ludzkiego. Źródło: http://www.hpv.pl/index/archiwum/8 http://www.ncbi.nlm.nih.gov http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000893.htm