Podstawy prawa autorskiego / licencje Creative Commons

Tradycyjny copyright Prawo autorskie (ang. copyright, symbol: © ) – pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi utworu albo przepisy upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści. W Polsce: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.)

Zmiany okresu obowiązywania prawa autorskiego w Polsce 1926: 50 lat fotografia - po 10 latach od wykonania zdjęcia kinematografia - 20 lat po stworzeniu filmu mechaniczne wykonanie utworu muzycznego - 20 lat

Zmiany okresu obowiązywania prawa autorskiego w Polsce 1952: 20 lat, 25 lat Po 1989 roku Polska zaczęła dostosowywać system prawa autorskiego do standardów europejskich i międzynarodowych (ustalanych przez WIPO). 1994: 50 lat po śmierci twórcy 2000: 70 lat po śmierci twórcy

Zmiany prawa autorskiego ● okres - od pierwotnych 14 do 70 lat po śmierci ● zakres – autor nie musi podejmować żadnych działań, aby utwór został objęty ochroną ● forma kontroli- nowe metody – komputery + internet ● zasięg - każde działanie w obrębie Internetu to kopia

Przedmiot prawa autorskiego “każdy przejaw działalności twórczej” (także program komputerowy) “wyłącznie sposób wyrażenia” “Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia” “niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności”

Przedmiot prawa autorskiego Wyjątki: znaki i symbole państwowe, dokumenty i materiały urzędowe, proste informacje prasowe Nośnik to nie utwór

Przedmiot prawa autorskiego utwór zależny: “opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja” Prawo zależne – rozporządzenie i korzystanie za zgodą autora utworu pierwotnego

Podmiot prawa autorskiego “Prawo autorskie przysługuje twórcy” “pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe” „instytucja naukowa może korzystać z utworu, udostępniać osobom trzecim, przysługuje jej prawo pierwokupu”

Prawa osobiste i majątkowe Autorskie prawa osobiste “chronią nieograniczoną w czasie i nie podlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem” Autorskie prawa majątkowe “wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu” gasną z upływem lat siedemdziesięciu od śmierci twórcy jeśli autorskie prawa majątkowe przysługują innej osobie niż twórca – siedemdziesiąt lat od rozpowszechnienia

Przejście praw majątkowych Dwa rodzaje umów: 1) przeniesienie praw 2) licencja – umowa o korzystanie z utworu. Umowa obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione; nie obejmuje przyszłych pól eksploatacji ani przyszłych utworów twórcy. Zasięg obowiązywania; wyłączna / niewyłączna

Dozwolony użytek “korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego” (nie obejmuje programów komputerowych)

… 1994 Prawo autorskie działa automatycznie (z chwilą ustalenia utworu) i nie odzwierciedla realnego obiegu własności intelektualnej (zwłaszcza w internecie).

Dostępność online nie oznacza dostępności prawnej.

Otwartość Prawna - gwarancja otwartości - podstawa dla otwartości technicznej - demokratyczny dostęp Techniczna - dostępność w sieci - otwartość standardów - zwiększanie zasięgu - łatwość dystrybucji

Czym są wolne licencje? Udostępnienie twórczości na wolnych licencjach oznacza, że każdy ma prawo ją wykorzystywać, poprawiać, dostosowywać,powielać, rozprowadzać za darmo lub za opłatą, oraz upowszechniać swoje udoskonalenia, aby mogła z nich korzystać cała społeczność. Wolna licencja to rodzaj umowy, którą autor utworu, właściciel praw autorskich, zawiera z całą resztą ludzkości. W ramach tej umowy twórca pozostaje właścicielem praw autorskich ale jednocześnie, jako ich właściciel, pod pewnymi, stosunkowo łatwymi do spełniania warunkami, zezwala wszystkim na:

Creative Commons Creative Commons oferuje twórcom licencje, które pozwalają im zachować własne prawa i jednocześnie dzielić się swoją twórczością z innymi. Licencje Creative Commons działają na zasadzie “pewne prawa zastrzeżone” – granice dozwolonego użytku są szersze i wyraźniejsze niż te wytyczone na zasadzie “wszelkie prawa zastrzeżone”.

BY (Attribution, Uznanie autorstwa): NC (Non-Commercial, Użycie niekomercyjne): SA (Share-Alike, Na tych samych warunkach): ND (No-derivatives, Bez utworów zależnych): nakłada na licencjobiorcę obowiązki podobne do obowiązków wynikających z polskich przepisów o osobistych prawach autorskich. Nakazuje on, aby licencjobiorca przekazywał wraz z rozpowszechnianym utworem informacje o autorstwie, źródle oraz o samej licencji. zawęża uprawnienia licencjobiorcy do korzystania z utworu i opracowań wyłącznie w celu niekomercyjnym. Licencje CC pozbawione tego atrybutu pozwalają natomiast korzystać z utworu praktycznie w każdym celu (granicą jest tu poszanowanie autorskich praw osobistych). odpowiednik klauzul „copyleft” w licencjach wolnego oprogramowania. Opracowania utworów opatrzonych licencją CC z atrybutem SA mogą być rozpowszechniane, ale tylko na tej samej licencji, co ma skutkować rozszerzaniem zasobu wolnej kultury. Autor opracowania takiego utworu nie może bowiem zakazać innym korzystania ze swobód, których on sam jest beneficjentem. atrybut ten jest niejako odwróceniem atrybutu SA. Zakazuje on tworzenia utworów zależnych.

Creative Commons udostępnia licencje w trzech “warstwach”: kod XHTML „przystępne podsumowanie”, „tekst prawny”,

Dlaczego CC BY?

Regulaminy serwisów www a własność treści online Czy wiesz kto jest właścicielem twojej pracy i twoich prywatnych danych? Czy wiesz jak wykorzystywane są dane o tobie, oraz informacje i media które zamieszczasz w sieci?

„8. Prawa, na które użytkownik udziela licencji 8.1 Przesyłając do YouTube lub zamieszczając w jego witrynach Treści, użytkownik udziela: YouTube nieograniczonej terytorialnie, niewyłącznej, bezpłatnej, zbywalnej licencji (z prawem sublicencji) na korzystanie z Treści, powielanie takich Treści, ich rozpowszechnianie, opracowywanie na ich podstawie utworów zależnych, ich wystawianie bądź wykonywanie w związku ze świadczeniem Usług i prowadzeniem działalności YouTube, w tym m.in. do promowania i rozpowszechniania Usług w części lub całości (wraz z utworami zależnymi) niezależnie od formatu nośnika i sposobu przekazywania materiału; każdemu użytkownikowi Usług - nieograniczonej terytorialnie, niewyłącznej, bezpłatnej licencji na dostęp do jego Treści za pośrednictwem Usług oraz na korzystanie z takich Treści, ich powielanie i rozpowszechnianie, opracowywanie na ich podstawie utworów zależnych, oraz ich wystawianie bądź wykonywanie w ramach zespołu funkcji oferowanych przez Usługi oraz w granicach dozwolonych na podstawie niniejszych Warunków. 8.2 Powyższe licencje udzielane przez użytkownika w odniesieniu do Treści wygasają z chwilą, gdy użytkownik usunie lub wykasuje je z Witryny Internetowej. Powyższe licencje udzielone przez użytkownika w odniesieniu do komentarzy tekstowych zgłoszonych jako Treść są nieograniczone w czasie i nieodwołalne, jednakże pod innymi względami pozostają bez znaczenia dla praw własności użytkownika określonych w artykule 7.2 powyżej.”

Alternatywne serwisy obsługujące CC Video – vimeo.com, blip.tv Zdjęcia – flickr.com WWW – dowolna własna strona Dokumenty – scribd.com, slideshare.com Mikroblog – identi.ca Muzyka – Jamendo.com, Ccmixter.org Grafika wektorowa – openclipart.org

Prawidłowe oznakowanie licencji Prawidłowy zapis licencji © [Lista autorów], licencja: [CC-BY-SA 3.0] (link do: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl) przykład: Dziewczyna z Gambii, fot: Ferdinand Reus licencja: CC-BY- SA 2.0 Natomiast w przypadku utworu zależnego należy dodać jeszcze: Źródło: [link do utworu oryginalnego] Więcej w „Anatomia wolnych licencji” pl.wikimedia.org/wiki/Plik:Broszura_o_licencjach.pdf Treść broszury udostępniona jest jako domena publiczna. Autor tekstu: Tomasz Ganicz, redakcja: Agnieszka Kwiecień

http://creativecommons.org/choose

O ile nie jest to stwierdzone inaczej, prawa do materiałów na stronie posiada Koalicja Otwartej Edukacji, a treści są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 2.5 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Koalicji oraz autorów poszczególnych treści. Przewodnik jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów oraz ICM UW. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści - pod warunkiem zachowania niniejszej informacji licencyjnej i wskazania autor―w oraz ICM UW jako właścicieli praw do tekstu. Treść licencji jest dostępna na stronie: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/.

Rodzaje umów z autorami http://koed.org.pl/pomoce-prawne/wzory- umow/

Wzory umów o odpłatne udostępnienie praw (użyj ich, jeśli autor pobiera wynagrodzenie) Licencja – autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody instytucji na wykorzystanie dzieła Licencja odpłatna CC BY (.doc) (.odt) Licencja odpłatna CC BY SA (.doc) (.odt) Przeniesienie praw – instytucja przejmuje prawa majątkowe twórcy zobowiązując się do udostępniania ich na wolnej licencji Przeniesienie odpłatne CC BY (.doc) (.odt) Przeniesienie odpłatne CC BY SA (.doc) (.odt)

Wzory umów o nieodpłatne udostępnienie praw (użyj ich, jeśli autor nie pobiera wynagrodzenia) Licencja (autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody instytucji na wykorzystanie dzieła) Licencja nieodplatna CC BY (.doc) (.odt) Licencja nieodplatna CC BY SA (.doc) (.odt) Przeniesienie praw (instytucja przejmuje prawa majątkowe twórcy zobowiązując się do udostępniania ich na wolnej licencji) Przeniesienie nieodpłatne CC BY (.doc) (.odt) Przeniesienie nieodpłatne CC BY SA (.doc) (.odt)

Zasoby w sieci

Problemy - zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawa autorskiego maksymalny czas określony na jaki można udzielić licencji to 5 lat. - relacje z Organizacjami Zbiorowego Zarządu