Skarga o stwierdzenie nieważności (art. 263 TL) mgr Magdalena Matusiak-Frącczak

Zakres kontroli:  akty prawodawcze;  akty Rady, KE i EBC, inne niż zalecenia i opinie;  akty PE i Rady Europejskiej zmierzające do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich.

Zakres kontroli – szczególne postanowienia w zakresie WPZiB:  Art. 275 TL: ETS nie jest właściwy w zakresie postanowień dotyczących WPZiB ani w zakresie aktów przyjętych na ich podstawie; ETS jest właściwy w zakresie kontroli przestrzegania artykułu 40 TUE oraz orzekania w sprawie skarg wniesionych na warunkach przewidzianych w art. 263 akapit 4 TL, dotyczących kontroli legalności decyzji przewidujących środki ograniczające wobec osób fizycznych lub prawnych przyjętych przez Radę na podstawie tytułu V rozdział 2 TUE:  Realizacja WPZiB nie narusza stosowania procedur oraz odpowiedniego zakresu uprawnień instytucji przewidzianych w Traktatach do wykonywania kompetencji UE, o których mowa w art. 3–6 TL.  Realizacja polityk nie narusza także stosowania procedur oraz odpowiedniego zakresu uprawnień instytucji przewidzianych w Traktatach do wykonywania kompetencji UE na podstawie niniejszego rozdziału (art. 40 TUE).

Zakres kontroli – sprawa ERTA:  wiążące akty instytucji, czyli decyzje, rozporządzenia, dyrektywy (wymienione bezpośrednio w art. 230 TWE/266 TL);  instrukcje udzielone przez Radę państwom członkowskim w sprawie negocjacji umowy międzynarodowej (sprawa ERTA25, umowa dotyczyła warunków pracy załóg pojazdów w międzynarodowym transporcie drogowym), inaczej cel postępowania z art. 230 TWE/266 TL nie mógłby zostać osiągnięty, gdyby nie było możliwości kontroli wszystkich aktów, niezależnie od ich natury lub formy, jeśli wywołują skutki prawne.

Zakres kontroli – umowy międzynarodowe:  ETS nie może unieważnić umowy jako takiej, gdyż jest ona nie tylko aktem instytucji UE, ale także aktem prawa międzynarodowego. Kontrola legalności umów dotyczy decyzji Rady lub KE wyrażającej zgodę na związanie UE umową, a nie umowy. W jej konsekwencji umowa może zostać wypowiedziana lub renegocjowana. W prawie międzynarodowym umowa obowiązuje do momentu wygaśnięcia.

Zakres kontroli – prawo pierwotne:  ETS nie może badać legalności normy prawa pierwotnego;  Nie są to normy, które można w jakikolwiek sposób przypisać instytucjom UE, a nieważność dotyczy aktów, które instytucjom można przypisać.

Podmioty uprawnione do wniesienia skargi:  podmioty uprzywilejowane: państwo członkowskie - rząd centralny; nie są to rządy krajów federacyjnych czy autonomicznych regionów, niezależnie od zakresu władzy, jakim cieszą się w krajowym porządku prawnym (to będą podmioty nieuprzywilejowane); PE; Rada; KE podnoszące zarzut braku kompetencji, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych, naruszenia Traktatów lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z ich stosowaniem lub nadużycia władzy

Podmioty uprawnione do wniesienia skargi:  podmioty półuprzywilejowane: TO; EBC; Komitet Regionów; zmierzające do ochrony ich prerogatyw.

Podmioty uprawnione do wniesienia skargi:  podmioty nieuprzywilejowane: każda osoba fizyczna lub prawna; może wnieść skargę na akty, których jest adresatem lub które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie oraz na akty regulacyjne, które dotyczą jej bezpośrednio i nie obejmują środków wykonawczych. Akty tworzące organy i jednostki organizacyjne Unii mogą przewidywać wymogi i warunki szczególne dotyczące skarg wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne na akty tych organów lub jednostek organizacyjnych zmierzające do wywarcia skutków prawnych wobec tych osób.

Test Plaumanna:  Decyzja dotyczy jednostek INDYWIDUALNIE, gdy dotyczy ich z powodu pewnych cech, które są dla nich charakterystyczne, lub ze względu na okoliczności, w których te osoby są odróżniane od wszystkich innych osób i z powodu tych czynników wyróżnia ich indywidualnie, tak jak osoby, do których decyzja została skierowana.

Co oznacza, że akt dotyczy jednostek bezpośrednio?  Oznacza to, że akt wywiera wpływ na sytuację prawną i interes prawny jednostki bez pośrednictwa innego aktu wykonawczego, chyba że władze państwa członkowskiego nie miały żadnej swobody przy wydawaniu aktu wykonawczego, także gdy podczas uchwalania decyzji, nawet jeśli państwu pozostawiona jest swoboda działania, jest pewne, że państwo ją zastosuje i wykona.

Decyzje wydane w formie rozporządzenia:  Ich treść świadczy o tym, że są to akty o charakterze decyzji i muszą spełniać takie same wymogi jak decyzje, tj. dotyczyć skarżących bezpośrednio i indywidualnie. Rozróżnieniu służy test abstrakcyjnej terminologii: test abstrakcyjnej terminologii: specjalny test natury prawnej aktu. Aby określić akt jako rozporządzenie, trzeba stwierdzić, czy akt ten jest prawem powszechnie obowiązującym, tj. ma zastosowane do obiektywnie określonych sytuacji i pociąga konsekwencje prawne dla generalnie i w sposób abstrakcyjny określonej kategorii osób. W przypadku decyzji kategoria adresatów jest ograniczona, osoby te daje się zidentyfikować. test zamkniętej kategorii: stosowany w sytuacjach, w których rozporządzenie dotyczy zamkniętej kategorii podmiotów, ponieważ odnosi się do wydarzeń przeszłych.

Orzeczenie w sprawie Les Verts:  ETS zbadał legalność aktu pomimo tego, że w czasie orzekania PE nie był jeszcze podmiotem uprzywilejowanym;  W tym przypadku kontrolowanym aktem były uchwały dotyczące zwrotu kosztów poniesionych przez partie polityczne uczestniczące w wyborach do PE.  Odrzucenie takiej możliwości kontroli byłoby sprzeczne z duchem Traktatu [...] i jego systemem. Skarga dotyczy każdego aktu instytucji.

Termin do wniesienia skargi:  2 miesiące od: daty publikacji aktu daty notyfikowania aktu skarżącemu; w razie ich braku: daty powzięcia przez skarżącego wiadomości o akcie.

Zarzut braku kompetencji:  instytucja podejmuje działania w obszarze, który nie należy do kompetencji UE;  instytucja działa w ramach kompetencji należących do innej instytucji UE;  instytucja wykonuje kompetencje UE w stosunku do państwa trzeciego lub jego obywateli w sposób sprzeczny z prawem międzynarodowym

Zarzut naruszenia istotnego wymogu proceduralnego:  Przyczyny związane z: przygotowaniem aktu:  niedopełnienie obowiązku konsultacji z określonym podmiotem, kiedy jest ona wymagana przez prawo UE;  brak możliwości wyrażenia swojej opinii przez podmioty, których dany środek dotyczy; formą aktu, np. niewłaściwe uzasadnienie lub brak uzasadnienia; ogłoszeniem aktu, gdy akt nie został ogłoszony w sposób dla niego przewidziany przez prawo UE, np. brak publikacji w odpowiednim organie promulgacyjnym UE lub brak poinformowania o podjęciu określonego środka jego adresata, ogłoszenie lub zawiadomienie adresata o przyjęciu aktu w sposób wadliwy.

Związanie ETS granicami skargi – orzeczenie AssiDomän:  ETS jest związany podmiotowymi granicami skargi (inaczej niż w polskim prawie karnym). Nawet jeśli okoliczności są wspólne dla kilku podmiotów, to wszystkie są zobowiązane do wniesienia skargi w terminie. Po upływie terminu nie ma już możliwości zaskarżenia i decyzja w stosunku do podmiotów, które nie złożyły skargi, staje się ostateczna.

Zasadność skargi (art. 264, 266 TL):  ETS orzeka o nieważności danego aktu (erga omnes i ex tunc);  ETS wskazuje, jeśli uzna to za niezbędne, które skutki aktu powinny być uważane za ostateczne;

Zasadność skargi (art. 264, 266 TL):  Instytucja, organ lub jednostka organizacyjna, która akt wydała, jest zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku, co nie narusza postanowień Traktatu o odpowiedzialności deliktowej z tytułu wyrządzonej szkody (art. 340 akapit 2 TL); Instytucje muszą zagwarantować, że żaden akt zastępujący unieważniony środek nie będzie obarczony takim samym defektem, nie oznacza to jednak, że instytucja ma obowiązek skontrolowania wszystkich identycznych lub podobnych decyzji skierowanych do innych adresatów. Decyzja, która nie została zakwestionowana przez adresata w ciągu 2 miesięcy, jest w stosunku do niego ostateczna.

MIŁEJ NAUKI