RODZINA JAKO PODSTAWOWA GRUPA SPOŁECZNA Rodzina i jej funkcje Przejawy kryzysu rodziny Rodzina w świetle prawa

RODZINA – podstawową komórką społeczną Rodzina to najstarsza i najpowszechniejsza forma życia społecznego. Tworzą ją połączenie węzłem małżeńskim kobieta i mężczyzna, a w szerszym znaczeniu także ogół krewnych obu małżonków

FUNKCJE RODZINY PROKREACYJNA – zapewnienie ciągłości biologicznej SEKSUALNA – społecznie akceptowana forma życia płciowego EKONOMICZNA – zaspakaja materialne potrzeby członków, międzypokoleniowa kumulacja kapitału produkcyjna zarobkowa gospodarcza usługowo – konsumpcyjna OPIEKUŃCZO – ZABEZPIECZAJĄCA – sprawowanie opieki nad niepełnosprawnymi lub chorymi członkami rodziny SOCJALIZACYJNA przygotowuje dzieci do samodzielnego życia wzajemne dostosowywanie swoich zachowań i cech osobowości przez współmałżonków STRATYFIKACYJNA – nadaje swoim członkom pozycję społeczną REKREACYJNA – zaspakaja potrzebę odpoczynku, relaksu, rozrywki KULTUROWA – przekazywanie dzieciom dziedzictwa kulturowego

STRUKTURA RODZINY W zależności od typu małżeństwa: MONOGAMICZNA POLIGAMICZNA poligimia – 1 mężczyzna+ wiele kobiet poliandria – 1 kobieta + wielu mężczyzn Ze względu na krąg ludzi, spośród których wybiera się współmałżonka: ENDOGAMICZNE ( własna grupa) EGZOGAMICZNE ( mezalians) Ze względu na prestiż i hierarchię władzy: PATRIARCHALNE MATRIARCHALNE

Poligamia Poliandryczne (rzadkie – Tybet, Nepal, Sri Lanka Pd. Indie-Toda, Nair, Chiny-Yunnan) Współcześnie- Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich) Przyczyny- konieczność pozostawienia tytułów i własności w ramach grupy krewniaczej, wynik częstej nieobecności mężczyzn w domu, czasem też dzieciobójstwo dziewczynek. Specyficzna formuła: lewirat (poslubienie wdowy przez brata) - małżeństwo braterskie Poligyniczne (u starożytnych Hebrajczyków, w klasycznych Chinach, w państwach islamskich Arabia Saudyjska,ZEA ) Zawsze konieczność dodatkowych regulacji „stabilizujących” (późne małżeństwo mężczyzn i bardzo wczesne kobiet; wysoka śmiertelność mężczyzn; cena za kobietę). Specyficzna formuła: sororat (Kawalibowie-Brazylia wódz poślubia kilka sióstr Czy korzystne??? Poligamia grupowa (małżeństwo grupowe, poligynandria) Głównie w komunach religijnych - 1848 kongregacjonistyczny ruch Oneida założony przez Johna Humphreya Novesa (zwykłe małżeństwo upowszechniające zazdrość jest grzeszne)

Małżeństwa tej samej płci Zalegalizowane Belgia, Hiszpania, Holandia, Kanada, USA (MA), RPA (2006) Tzw. cywilne związki Dania, Norwegia, Szwecja, Finlandia, Islandia, Niemcy, Francja, Portugalia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Chorwacja, Szwajcaria, część Australii, USA (m.in. VT, CA,D.C.) Małżeństwa osób tej samej płci - ciemnoniebieski Rejestrowane związki partnerskie - niebieski Konkubinaty - jasnpniebieski Kwestia rozważana w parlamentach - żółty Związki jednopłciowe nieuregulowane - szary Wprowadzenie małżeństw osób tej samej płci zakazane - czerwony

PRZEJAWY KRYZYSU RODZINY WZROST LICZBY ROZWODÓW Zdrady małżeńskie Zanik więzi małżeńskich Nasilenie zjawisk parologicznych SPADEK LICZBY ZAWIERANYCH MAŁŻEŃSTW SPADEK DZIETNOSCI ZANIK TRADYCYJNYCH FUNKCJI RODZINY

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA MAŁŻEŃSTWO Równoprawny związek między kobietą a mężczyzną Oboje składają oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego w obecności dwóch pełnoletnich świadków Ślub kościelny wyznaniowy W obecności duchownego oświadczają wolę jednoczesnego zawarcia związku małżeńskiego Duchowny sporządza zaświadczenie , podpisane przez małżonków i dwóch świadków Duchowny przesyła oświadczenie do urzędu stanu cywilnego przed upływem 5 dni Akt małżeństwa sporządza urząd stanu cywilnego

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA PRZESZKODY W ZAWARCIU ZWIĄZKU MAŁŻEŃSKIEGO: Nieskończone 18 lat ( z ważnych powodów sąd rodzinny może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat) Ubezwłasnowolnienie ze względu na chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy Pozostawanie w związku małżeńskim( zakaz bigamii) Krewni w linii prostej ( np. ojciec – córka) Rodzeństwo ( rodzone, przyrodnie) Przysposabiający z przysposobionym Powinowactwo w linii prostej ( zięć – teściowa) – z ważnych powodów za zgodą sądu można w/w przypadki małżeństwo będzie unieważnione

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA POKREWIEŃSTWO – wspólni przodkowie W linii prostej Jedna osoba pochodzi od drugiej np. dziadek, ojciec, syn, wnuk Wstępni – ci od których się pochodzi ( dziadek, ojciec) Zstępni – potomkowie ( dzieci, wnuki, prawnuki) W linii bocznej - wujowie, ciotki Stopnie pokrewieństwa Liczba urodzeń od wspólnego przodka Rodzice i dzieci – pierwszy stopień Dziadek i wnuk – drugi stopień Stryj i bratanek – trzeci stopień Cioteczni bracia – czwarty stopień POWINOWACTWO – związek rodzinny, który istnieje między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka Też linie i stopnie Powinowactwo wygasa w przypadku unieważnienia małżeństwa, a nie w razie jego ustania

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA USTAWOWA WSPÓLNOTA MAJĄTKOWA Powstaje z mocy prawa w chwili zwarcia małżeństwa i trwa przez okres trwania związku Majątek odrębny Nabyty przed zwarciem ślubu lub środki pochodzące z jego sprzedaży Darowizna, zapis testamentowy lub dziedziczony ustawowo Przedmioty służące do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków Majątek pochodzący z nagród za osiągnięcia jednego z małżonków Prawa autorskie Przychód z odszkodowań za uszkodzenie ciała

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA WSPÓLNOTA MAJĄTKOWA Na mocy aktu notarialnego można dokonać rozszerzenia, ograniczenia lub wyłączenia wspólnoty ustawowej Przed zawarciem małżeństwa – intercyza W trakcie trwania małżeństwa też można Z ważnych powodów można sądownie żądać zniesienia wspólności majątkowej

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA USTANIE MAŁŻEŃSTWA Śmierć jednego z małżonków Uznanie za zmarłego Rozwód Orzeka sąd okręgowy Trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego i nie ma nadziei na jego wznowienie Separacja Pociąga za sobą konsekwencje prawne podobne jak rozwód, ale nie można ponownie zawrzeć związku małżeńskiego

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA POCHODZENIE DZIECKA OJCOSTWO – jeżeli dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa, albo w ciągu 300 dni od jego ustania lub unieważnienia – domniemanym ojcem jest mąż ZAPRZECZENIE OJCOSTWA Wystąpić mogą: mąż matki ( w ciągu 6 m-cy od kiedy dowiedział się o urodzinach), matka dziecka ( w ciągu 6-m-cy od narodzin), dziecko po uzyskaniu pełnoletniości( nie później niż w ciągu 3 lat) lub prokurator Zaprzeczyć ojcostwa nie można po śmierci dziecka Dziecko urodziło się więcej niż 180 dni przed ślubem i mąż matki zaprzeczył, że jest ojcem

RODZINA W ŚWIETLE PRAWA PRZYSPOSOBIENIE – ADOPCJA Przyjęcie do rodziny na mocy orzeczenia sądu osoby małoletniej obcej, krewnej lub powinowatej Stosunki prawne jak między rodzicami a dziećmi naturalnymi Różnica wieku musi wynosić co najmniej 18 lat