Ćwiczenia X dr Katarzyna Łucarz

Organy postępowania przygotowawczego Kodeks karny skarbowy rozróżnia finansowe i niefinansowe organy postępowania przygotowawczego. Według art. 53 § 37 finansowe organy postępowania przygotowawczego to: 1)urząd skarbowy, 2)inspektor kontroli skarbowej, 3)urząd celny. Organem nadrzędnym nad finansowym organem postępowania przygotowawczego jest: 1)miejscowo właściwa izba celna - w sprawach należących do właściwości urzędu celnego, 2)miejscowo właściwa izba skarbowa - w sprawach należących do właściwości urzędu skarbowego, 3)Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej -jeżeli postępowanie przygotowawcze prowadzi inspektor kontroli skarbowej, 4)Minister Finansów -jeżeli postanowienie lub zarządzenie wydał finansowy organ nadrzędny, wymieniony wyżej. Niefinansowe organy postępowania przygotowawczego wymienia art. 5 §38 i są to: 1)Straż Graniczna, 2)Policja, 3)Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 4)Żandarmeria Wojskowa, 5)Centralne Biuro Antykorupcyjne. Organem nadrzędnym nad Strażą Graniczną, Policją i ABW jest prokurator. Organem nadrzędnym nad Żandarmerią Wojskową jest prokurator wojskowy. W kwestii organu nadrzędnego nad CBA w Kodeksie mamy do czynienia z luką w prawie. Zastosowanie analogia legis (do ABW) wskazywałoby na prokuratora.

Zgodnie z art. 118 organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe są: 1)urząd skarbowy, 2)inspektor kontroli skarbowej, 3)urząd celny, 4)Straż Graniczna, 5)Policja, 6)Żandarmeria Wojskowa. Organami postępowania przygotowawczego wyłącznie w sprawach o przestępstwa skarbowe są też Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne. Obie służby specjalne zostały powołane do zwalczania m.in. działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. Ponadto, zgodnie z art. 134a, postępowanie przygotowawcze prowadzi prokurator, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Z kolei Żandarmeria Wojskowa prowadzi postępowanie przygotowawcze w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe popełnione przez żołnierzy (pojęcie „żołnierza" określa art. 53 § 36). W granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego niezbędnych czynności procesowych mogą dokonywać też upoważnieni przez urząd celny funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbie celnej. Po dokonaniu tych czynności przekazują jednak sprawę urzędowi celnemu do dalszego prowadzenia.

Zakres przedmiotowy postępowania przygotowawczego prowadzonego przez finansowe organy tego postępowania wynika z art Organy te mogą wszcząć postępowanie przygotowawcze także w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe nienależące do ich właściwości, ale po zabezpieczeniu dowodów przekazują sprawę do dalszego prowadzenia właściwemu organowi. Zakres przedmiotowy postępowania przygotowawczego prowadzonego przez niefinansowe organy postępowania przygotowawczego został określony w art. 134, zgodnie z nim zawiadamiają one niezwłocznie o prowadzeniu postępowania przygotowawczego właściwe finansowe organy postępowania przygotowawczego przez przesłanie odpisu postanowienia o jego wszczęciu, chyba że ograniczą swoje czynności do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa lub wykroczenia skarbowego oraz przekazania sprawy do dalszego prowadzenia tym organom. Żandarmeria Wojskowa o wszczęciu postępowania przygotowawczego zawiadamia niezwłocznie właściwego prokuratora wojskowego. W tym przepisie pominięto CBA, choć zasadne wydaje się tu również postępowanie analogiczne do tego, które dotyczy ABW (przesłanie odpisu postanowienia o wszczęciu postępowania przygotowawczego albo przekazanie sprawy właściwemu organowi).

Postępowanie przed sądem Właściwość rzeczowa i funkcjonalna W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe orzekają sady powszechne albo sądy wojskowe. Sądem powszechnym orzekającym w pierwszej instancji jest sąd rejonowy. Środki odwoławcze od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie rejonowym rozpoznaje sąd okręgowy. W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe popełnione przez żołnierzy orzekają sądy wojskowe. W sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych w pierwszej instancji orzeka: 1)wojskowy sąd garnizonowy, 2)wojskowy sąd okręgowy, gdy chodzi o przestępstwa skarbowe popełnione przez żołnierzy mających stopień majora lub wyższy (w sprawach o wykroczenia skarbowe zawsze orzeka wojskowy sąd garnizonowy, bez względu na rangę żołnierza). Środki odwoławcze od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji w wojskowym sądzie garnizonowym rozpoznaje wojskowy sąd okręgowy, a wydanych w pierwszej instancji w tym sądzie - Sąd Najwyższy Izba Wojskowa. Właściwość miejscowa Miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Jeżeli czyn popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a wcześniejsze kryterium nie może mieć zastosowania, właściwy jest sąd macierzystego portu statku. Jeśli czyn popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy jest sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze. Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu: 1)ujawniono przestępstwo, 2)ujęto oskarżonego, 3)oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał - zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu według przepisów poprzedzających, sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.

Tryby postępowania przed sądem Postępowanie sądowe w sprawach karnych skarbowych uregulowane zostało w tytule 11 Kodeksu karnego skarbowego (maja do niego zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania karnego, do których odsyła art. 113 § 1 k.k.s.). Zgodnie z art. 117 orzekanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe następuje w postępowaniach: 1) w przedmiocie udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (2) nakazowym, 3) uproszczonym, 4) w stosunku do nieobecnych, 5) zwyczajnym (tylko w sprawach o przestępstwa skarbowe, jeżeli było prowadzone śledztwo). 1) Postepowanie omówione na slajdach dedykowanych zaniechaniu ukarania.

2) Postępowanie nakazowe charakteryzuje znaczne odformalizowanie procedury. W trybie tym sąd orzeka na posiedzeniu bez udziału stron podstawie materiału zgromadzonego w aktach sprawy. Wydanie wyroku nakazowego następuje zatem bez rozprawy, czyli bez postępowania dowodowego przed sądem. Przesłanki pozytywne (art. 171 k.k.s.) : -w sprawie prowadzono dochodzenie -na podstawie zgromadzonego w aktach sprawy materiału dowodowego wina oskarżonego i okoliczności czynu nie budzą żadnych wątpliwości; w przeciwnym razie rozstrzygnięcie sprawy w trybie nakazowym nie wchodzi w rachubę -przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne -wystarczającą reakcją na czyn będzie kara lub środek karny dopuszczalny w ramach wyroku nakazowego, tj. a) za przestępstwo skarbowe kara grzywny do 200 stawek dziennych, kara ograniczenia wolności, a nadto środki karne przewidziane w k.k.s.(przepadek przedmiotów, ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów, przepadek korzyści majątkowej, ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej, zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej (wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska), podanie wyroku do publicznej wiadomości) b) za wykroczenia skarbowe kara grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, a także środki karne w postaci: przepadku przedmiotów lub ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów. Przesłanki negatywne: -stosuje się przepisy o odpowiedzialności posiłkowej, - zgłoszono interwencję co do przedmiotów podlegających przepadkowi, chyba że zostanie ona cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia do sądu aktu oskarżenia -zachodzą okoliczności obrony obowiązkowej z przyczyn wskazanych w art. 79 § 1k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. -jeżeli do aktu oskarżenia dołączono wniosek o zobowiązanie określonego podmiotu do zwrotu na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstwa skarbowego zarzucanego oskarżonemu.

Ad 3) Postępowanie uproszczone to szczególny - obok nakazowego - rodzaj postępowania. Zadaniem trybu uproszczonego jest ułatwienie i przyspieszenie postępowania bez zbędnych formalności proceduralnych, które są właściwe dla postępowania zwyczajnego. Uproszczenia sprowadzają się do możliwości zaniechania sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów. Sprawca ma oczywiście możliwość zapoznania się z nimi, gdyż od ich przedstawienia rozpoczyna się przesłuchanie, które podlega zaprotokołowaniu. Inne uproszczenie to możliwość zaniechania sporządzenia postanowienia o zamknięciu dochodzenia. W tym wypadku zapoznanie się podejrzanego z materiałami postępowania następuje na jego wniosek. Jeżeli akt oskarżenia wniósł do sądu finansowy organ postępowania przygotowawczego, udział tego organu lub jego przedstawiciela w postępowaniu uproszczonym w rozprawie jest obowiązkowy (art. 157 § 1). W trybie uproszczonym znajdują zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania karnego (art ) w zw. z art. 113 § l k.k.s.

4) Postępowanie w stosunku do nieobecnych zostało uregulowane w art Przesłanki pozytywne: -sprawca przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego przebywa stale za granicą - nie można ustalić jego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju. Przesłanki negatywne: -wina sprawcy lub okoliczności popełnienia czynu zabronionego budzą wątpliwości - oskarżony o przestępstwo skarbowe ukrył się po wniesieniu do sądu aktu oskarżenia -w toku postępowania przed sądem ustalono jego miejsce zamieszkania lub pobytu w kraju. Odmienności w przebiegu postępowania w stosunku do nieobecnych: -nie stosuje się tutaj przepisów, których stosowanie wymaga obecności oskarżonego lub podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej -o zastosowaniu tego trybu organ prowadzący postępowanie wydaje postanowienie, które w postępowaniu przygotowawczym w sprawach o przestępstwa skarbowe wymaga zatwierdzenia przez prokuratora -Prezes sądu lub referendarz sadowy sadu właściwego do rozpoznania sprawy wyznacza nieobecnemu oskarżonemu obrońcę z urzędu. Udział obrońcy jest obowiązkowy także w postępowaniu odwoławczym. Poza tym dla nieobecnego podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej wyznacza się adwokata lub radcę prawnego, co jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa. -w razie osobistego zgłoszenia się skazanego do dyspozycji sądu lub ujęcia skazanego doręcza mu się odpis prawomocnego wyroku. Na wniosek skazanego złożony na piśmie w zawitym terminie 14 dni od daty doręczenia sąd, którego wyrok się uprawomocnił, wyznacza niezwłocznie rozprawę, a wydany w tej instancji wyrok traci moc z chwilą stawienia się skazanego na rozprawie.

5) Cechą odróżniającą tryb zwyczajny od trybów szczególnych jest to, że rozstrzygnięcie kwestii odpowiedzialności sprawcy, (zasadniczy cel postępowania) zostaje osiągnięty przy użyciu innych środków. W przypadku trybów szczególnych chodzi bowiem o maksymalne uproszczenie postępowania, tymczasem postępowanie zwyczajne powinno być prowadzone z zachowaniem najwyższych standardów gwarancji procesowych. Treść przepisu art. 117 § 2, przewidującego, że rozpoznanie sprawy o przestępstwo skarbowe „następuje także w postępowaniu zwyczajnym", pozwala jednak uznać, iż w postępowaniu karnym skarbowym regułą pozostaje orzekanie w tych sprawach w jednym z postępowań szczególnych, wymienionych w art. 117 § 1. Ustawodawca przyjął, że o zastosowaniu postępowania zwyczajnego decyduje więc to, że postępowanie przygotowawcze było prowadzone w formie śledztwa (a nie dochodzenia). Zgodnie z art. 151a § 1 obligatoryjnie śledztwo prowadzi się w sprawach o przestępstwa skarbowe: -popełnione w warunkach skutkujących nadzwyczajnym obostrzeniem kary na podstawie art. 37 § 1 lub art. 38 § 2 - jeżeli osobą podejrzaną jest sędzia lub prokurator, funkcjonariusz Policji, ABW, Agencji Wywiadu, CBA -jeżeli osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad nim, - jeżeli oskarżony lub osoba podejrzana jest pozbawiona wolności, -jeżeli zachodzą okoliczności dla obligatoryjnej obrony. Fakultatywnie śledztwo prowadzi się natomiast, jeśli zarządzi tak finansowy organ postępowania przygotowawczego ze względu na wagę lub zawiłość sprawy (art. 15la § 2) albo gdy taką decyzję podejmie prokurator, uznając, że wymagają tego okoliczności sprawy (art. 151b § 1).

Postępowanie mandatowe Postępowanie mandatowe zostało wprowadzone do k.k.s. dopiero w 1999 r. (art ), wcześniej nie było mu znane. Wprowadzenie postępowania mandatowego do Kodeksu karnego skarbowego stało się zasadne w związku z pozbawieniem organów finansowych ich dotychczasowych uprawnień orzeczniczych z dniem wejścia Kodeksu w życie, tj. 17 października 1999 r. Przekazanie orzecznictwa w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe do sądów (wcześniej kompetencje w tych kwestiach miały właśnie finansowe organy orzekające) zwiększyło w sposób istotny ich obciążenie. W tej sytuacji celowe stało się stworzenie odpowiednich mechanizmów procesowych odciążających sądy w zakresie drobniejszych czynów, przy jednoczesnym poszanowaniu zasady prawa do sądu. Postępowanie mandatowe zostało przejęte z postępowania w sprawach o wykroczenia z odpowiednimi modyfikacjami. Cechuje je maksymalne jego skrócenie i odformalizowanie w drobnych sprawach, jakimi są wykroczenia.

Organy uprawnione do prowadzenia postępowania mandatowego: 1)finansowy organ postępowania przygotowawczego (urząd skarbowy, inspektor kontroli skarbowej, urząd celny) lub 2) jego upoważniony przedstawiciel albo upoważniony przez urząd celny funkcjonariusz celny pełniący służbę w izbie celnej; 3) niefinansowe organy postępowania przygotowawczego, gdy przepis szczególny tak stanowi. Nie wydaje się, aby dotyczyło to Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego, które - zgodnie z art. 118 § 2 - są organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe.

Przesłanki postępowania mandatowego to: 1)do szczególnych pozytywnych przesłanek postępowania mandatowego (warunkują możliwość załatwienia sprawy w tym trybie) zaliczamy : - czyn stanowi wykroczenie skarbowe - brak wątpliwości co do osoby sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego, - przekonanie organu, że wystarczającą reakcją na wykroczenie skarbowe będzie grzywna w granicach od jednej dziesiątej do podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, - zgoda sprawcy wykroczenia skarbowego na przyjęcie mandatu (zgodę tę odnotowuje się na dokumencie mandatu).

2) szczególne przesłanki ujemne to z kolei (uniemożliwiają załatwienie sprawy w tym trybie): - w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uiszczona –mamy tutaj przeszkodę względną, która przestaje istnieć w razie uregulowania należności wraz z odsetkami, - zachodzi kumulatywny zbieg przepisów określony w art. 7 § 1, a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego, - należałoby orzec przepadek przedmiotów (wszystkie obligatoryjne przypadki, fakultatywne, jeżeli organ uważa, że taki przepadek winien być orzeczony).

Aby postępowanie mandatowe było dopuszczalne, muszą być spełnione także ogólne przesłanki dodatnie oraz nie mogą wystąpić ogólne przesłanki ujemne warunkujące każde postępowanie, także o wykroczenie skarbowe. Nie można zatem sięgać po mandat, gdy sprawcą np. drobnego przemytu celnego okazuje się nieletnim albo jeżeli ze względu na znikomą szkodliwość czyn ten nie jest wykroczeniem. Upoważniony organ, wymierzając karę grzywny w drodze mandatu karnego jest obowiązany określić wykroczenie skarbowe zarzucane sprawcy oraz pouczyć go o warunkach dopuszczalności postępowania mandatowego, szczególnie zaś o skutkach prawnych braku zgody na przyjęcie mandatu. W tym ostatnim przypadku sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych przed sądem. Dochodzi do wszczęcia dochodzenia na zasadach ogólnych.

Kodeks karny skarbowy określa następujące rodzaje mandatów: 1) gotówkowy, wydawany ukaranemu po uiszczeniu kary grzywny bezpośrednio upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył, 2) kredytowany, wydawany ukaranemu za potwierdzeniem odbioru. Mandat karny gotówkowy można nałożyć na osobę czasowo tylko przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemającą stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu, jak również na osobę stale przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która czasowo opuszcza to terytorium. Mandat gotówkowy staje się prawomocny z chwilą uiszczenia kary grzywny upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył. Mandat kredytowany można nałożyć na osobę stale przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która ma stałe miejsce zamieszkania lub stałe miejsce pobytu. Mandat ten staje się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego. Mandat kredytowany powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia nałożonej kary grzywny w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Ponieważ będzie to już mandat prawomocny, wywoła skutek w postaci ściągnięcia grzywny przez urząd skarbowy w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Prawomocne uchylenie mandatu karnego Podstawy do niezwłocznego uchylenia to: 1) karę grzywny nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie skarbowe (np. w ogóle nie ma on znamion żadnego czynu zabronionego z k.k.s., albo też może okazać się, że realizuje on znamion przestępstwa skarbowego). Nie ma natomiast podstaw do uchylenia mandatu, którym wymierzono karę za czyn będący wykroczeniem skarbowym, ale ze złą kwalifikacją prawną (np. wskazano inne wykroczenie skarbowe), 2) mandat nałożono na osobę, która nie podpisała mandatu karnego, 3) mandat nałożono na osobę, która nie ponosi odpowiedzialności za wykrocznie skarbowe, 4) karę grzywny nałożono w wysokości wyższej niż podwójna wysokość minimalnego wynagrodzenia, z tym że w takim wypadku uchylenie mandatu następuje w części przekraczającej dopuszczalną jej wysokość, 5) karę grzywny nałożono wbrew zakazom określonym w art.137 § 2 pkt 2 i 4 k.k.s. Uchylenie mandatu następuje na wniosek ukaranego złożony w terminie zawitym 7 dni od daty przyjęcia mandatu lub z urzędu w każdym czasie. Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona kara grzywny. W przedmiocie uchylenia mandatu karnego sąd orzeka na posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo uczestniczyć ukarany, organ, który nałożył grzywnę lub jego funkcjonariusz albo przedstawiciel tego organu oraz uprawniony interwenient. Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu karnego. Uchylając mandat, nakazuje się podmiotowi, na którego rachunek pobrano grzywnę, niezwłoczny zwrot uiszczonej kwoty, chyba że czyn zarzucany sprawcy wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego, przestępstwa lub wykroczenia powszechnego. W takim wypadku uiszczoną kwotę zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie majątkowe grożących mu kar, środków karnych oraz kosztów postępowania. Nadzór administracyjny nad postępowaniem mandatowym finansowych organów postępowania przygotowawczego sprawuje Minister Finansów, a niefinansowych odpowiednio Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (Policja i Straż Graniczna) i Minister Obrony Narodowej (Żandarmeria Wojskowa).

Interwencja (art. 119 oraz art ) Instytucja ta służy zabezpieczeniu roszczenia osób trzecich do przedmiotów zagrożonych przepadkiem. Interwenient roszczący sobie prawo do przedmiotów podlegających przepadkowi może dochodzić swych roszczeń w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Interwenient to podmiot, który - nie będąc podejrzanym lub oskarżonym w postępowaniu w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe zgłosił w tym postępowaniu roszczenie do przedmiotów podlegających przepadkowi (art. 53 § 41). Z tą chwilą staje się on stroną w postępowaniu w sprawie o przestępstwo/wykroczenie skarbowe (obok oskarżyciela publicznego i oskarżonego, a w odniesieniu do samych przestępstw skarbowych - także obok podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej).

W toku całego postępowania przysługują mu uprawnienia w granicach interwencji (dochodzonych przez niego roszczeń). Może korzystać z pomocy pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego. W sprawach o wykroczenia skarbowe interwenient może mieć tylko jednego pełnomocnika. Za interwenienta, który nie jest osobą fizyczna, czynności procesowych może dokonać także organ uprawniony do działania w jego imieniu. Interwencja może być zgłoszona do chwili rozpoczęcia przewodu sądowego w pierwszej instancji. Jeżeli interwenient w zgłoszeniu nie podał miejsca swego zamieszkania, pobytu lub siedziby lub podał co do tego nieprawdziwe dane, zgłoszenie jest bezskuteczne. Interwencję zgłasza się pisemnie albo ustnie do protokołu. Interwenient może być przesłuchany w charakterze świadka. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie prawidłowo zawiadomionego o terminie interwenienta lub jego pełnomocnika nie jest przeszkodą do jej przeprowadzenia i wydania orzeczenia. W razie nieuwzględnienia interwencji koszty wynikające z jej zgłoszenia ponosi interwenient. W razie prawomocnego orzeczenia przepadku przedmiotów, co do których uprawniony podmiot nie zgłosił interwencji we właściwym czasie z przyczyn od siebie niezależnych, odpowiedzialność Skarbu Państwa ocenia się według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art Kodeksu cywilnego). Roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wygasa, jeżeli powództwa nie wytoczono w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia, w którym powód dowiedział się o prawomocnym orzeczeniu przepadku przedmiotów, nie później jednak niż przed upływem daty uprawomocnienia się tego orzeczenia.

Środki zaskarżenia Podział środków zaskarżenia: 1.środki zaskarżenia: środki odwoławcze (apelacja oraz zażalenie) i sprzeciwy 2.środki nadzwyczajne: kasacja i wznowienie postępowania

Środki odwoławcze Środki odwoławcze służą kontroli instancyjnej nieprawomocnych rozstrzygnięć lub innych niż decyzje czynności w postępowaniu karnym skarbowym. Środek odwoławczy składa się na piśmie w sądzie, który wydał zaskarżone rozstrzygnięcie i który bada spełnienie warunków formalnych. Środek odwoławczy spełnia warunki formalne, jeżeli jest dopuszczalny i złożony przez osobę uprawnioną w terminie określonym dla danego środka. Środki odwoławcze mają cechy dewolutywności i suspensywności. Dewolutywność oznacza przeniesienie rozpoznania sprawy do sądu wyższej instancji. Suspenywność oznacza wstrzymanie wykonania zaskarżonego rozstrzygnięcia na skutek wniesienia środka odwoławczego. Postępowanie odwoławcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe odbywa się na podstawie przepisów art k.p.k. (w zw. z art. 113 § l k.k.s.) oraz art k.k.s. Środkami odwoławczymi są: 1)apelacja, 2)zażalenie.

Apelacja jest środkiem odwoławczym od wyroku sądu pierwszej instancji, który służy stronom. Podmiot odpowiedzialny posiłkowo może wnieść apelację z powodu nałożenia odpowiedzialności posiłkowej, z powodu skazania oskarżonego natomiast tylko wtedy, gdy skazanie jest podstawą tej odpowiedzialności. Warunkiem złożenia apelacji jest otrzymanie przez stronę wyroku z uzasadnieniem. Apelację na piśmie wnosi się w terminie 14 dni od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem. Jest to termin zawity, a więc nieprzekraczalny, choć przywracalny. Apelację rozpoznaje sąd wyższej instancji od tego, który wydał zaskarżony wyrok (dewolutywność). Apelację od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie rejonowym rozpoznaje sąd okręgowy. Apelację od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji w wojskowym sądzie garnizonowym rozpoznaje wojskowy sąd okręgowy, a wydanych w pierwszej instancji w tym sądzie - Sąd Najwyższy Izba Wojskowa. W art. 165 na finansowy organ postępowania przygotowawczego został nałożony obowiązek brania udziału w rozprawie w sądzie odwoławczym, jeżeli organ ten wniósł apelację. Udział w rozprawie odwoławczej prokuratora nie wyłącza udziału w niej finansowego organu postępowania przygotowawczego w charakterze oskarżyciela publicznego. Jeżeli apelacja spełnia warunki formalne, sąd pierwszej instancji przyjmuje ją i przekazuje akta sądowi odwoławczemu, o czym zawiadamia strony, obrońców i pełnomocników. Sąd odwoławczy rozpoznaje apelację od wyroku sądu pierwszej instancji na rozprawie, a w wypadkach przewidzianych w ustawie - na posiedzeniu, np. w razie wystąpienia bezwzględnej podstawy uchylenia zaskarżonego orzeczenia (na podstawie art. 439 k.p.k. w zw. z art. 113 § l k.k.s.). Jeżeli apelacja dotyczy winy oskarżonego, sąd odwoławczy obowiązany jest do kontroli całego wyroku. Jeżeli natomiast apelacja podnosi kwestię kary, uważa się ją za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych. Zakaz reformationis in peius w stosunku do apelacji oznacza, że sąd odwoławczy nie może pogorszyć sytuacji procesowej oskarżonego w razie zaskarżenia orzeczenia wyłącznie na jego korzyść. Chodzi o stworzenie oskarżonemu warunków do korzystania z kontroli odwoławczej przez wyeliminowanie obaw zwiększenia dolegliwości, wynikających z zapadłego orzeczenia. O utrzymaniu w mocy, uchyleniu lub zmianie wyroku sądu pierwszej instancji sąd odwoławczy orzeka wyrokiem. Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w minie 14 dni. Jeżeli sąd utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną, uzasadnienie sporządza się na wniosek strony, chyba że zostało zgłoszone zdanie odrębne. W uzasadnieniu należy podać, czym kierował się sąd, wydając wyrok, oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sąd uznał za zasadne albo niezasadne.

Zażalenie jest środkiem odwoławczym od postanowień, zarządzeń i innych czynności w wypadkach wskazanych w ustawie. Zażalenie przysługuje stronom, a także osobie, której postanowienie bezpośrednio dotyczy. Wnosi się je w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia, a jeżeli ustawa nakazuje doręczenie postanowienia - od daty doręczenia. Zażalenie na postanowienie finansowego organu postępowania przygotowawczego rozpoznaje organ nadrzędny, a w wypadkach przewidzianych przez ustawę - prokurator sprawujący nadzór nad tym postępowaniem albo sąd. Zażalenie na postanowienia niefinansowych organów postępowania przygotowawczego rozpoznaje prokurator, a w wypadkach przewidzianych przez ustawę - sąd (w odniesieniu do Żandarmerii Wojskowej - prokurator wojskowy, a w wypadkach przewidzianych przez ustawę - sąd wojskowy). Zażalenie na postanowienie sądu może uwzględniać ten sam sąd, który je wydał jeżeli orzeka w tym samym składzie. W innych wypadkach prezes sądu przekazuje zażalenie niezwłocznie sądowi powołanemu do rozpoznania zażalenia. Właściwy do rozpoznania zażaleń na wydane w sprawach o wykroczenia skarbowe w postępowaniu przed sądem rejonowym postanowienia i zarządzenia, zamykające drogę do wydania wyroku (np. postanowienie o umorzeniu postępowania karnego), jest sąd okręgowy, zaś pozostałych zażaleń niezamykających drogi do rozstrzygnięcia - sąd rejonowy w innym równorzędnym składzie. Zażalenie nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postanowienia, ale sąd, który je wydał, lub sąd powołany do rozpoznania zażalenia może jednak wstrzymać wykonanie tego postanowienia (suspensywność względna). Uznając zasadność zażalenia, organ odwoławczy stwierdza niezgodność czynności z prawem lub brak czynności i zarządza, co należy, zwłaszcza w celu naprawienia skutków uchybienia oraz zapobieżenia podobnym uchybieniom w przyszłości, a także podejmuje inne przewidziane w ustawie środki.

Nadzwyczajne środki zaskarżenia Nadzwyczajne środki zaskarżenia służą kontroli i wzruszaniu prawomocnych orzeczeń, tj. wyroków i postanowień kończących postępowanie sądowe. Orzeczenie staje się prawomocne, jeżeli upłynął termin do składania środka odwoławczego od orzeczeń pierwszej instancji, odmówiono skutecznie przyjęcia środka odwoławczego, strona cofnęła środek odwoławczy, sąd odwoławczy w wyniku wniesienia środka odwoławczego orzekł o utrzymaniu w mocy zaskarżonego orzeczenia albo o jego zmianie. Postępowanie w zakresie nadzwyczajnych środków zaskarżenia w prawie karnym skarbowym regulują przepisy art k.p.k. (w zw. z art. 113 § l k.k.s.) oraz art. 165,167a, 169 i 170 k.k.s. Nadzwyczajne środki zaskarżenia w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe to: 1)kasacja, 2)wznowienie postępowania.

Kasacja przysługuje od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie. Do wniesienia kasacji od wyroku sądu w sprawie o przestępstwo skarbowe są uprawnione strony. Strona, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeżeli orzeczenie sądu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzyść. Ograniczenie to nie dotyczy bezwzględnych podstaw uchylenia orzeczenia ( wskazanych w art. 439 k.p.k.). Kasację od każdego prawomocnego wyroku sądu kończącego postępowanie może wnieść także Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich, a w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych - Naczelny Prokurator Wojskowy. Podmiot odpowiedzialny posiłkowo lub interwenient może wnieść kasację wyłącznie przez pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym (przymus adwokacko- radcowski). Kasację w sprawie o wykroczenie skarbowe może natomiast wnieść wyłącznie Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich (odpowiednio także Naczelny Prokurator Wojskowy). Strona wnosi kasację do Sądu Najwyższego za pośrednictwem sądu odwoławczego w terminie 30 dni od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem należy zgłosić w sądzie, który wydał orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia orzeczenia. Kasacja wnoszona przez stronę powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym (przymus adwokacko- radcowski). Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich, a także Naczelny Prokurator Wojskowy wnoszą kasację bezpośrednio do Sądu Najwyższego. Do kasacji wnoszonej przez wymienione podmioty nie stosuje się terminu do wniesienia kasacji, niedopuszczalne jest jednak uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Jest to termin prekluzyjny, a więc nieprzekraczalny i nieprzywracalny. W razie wniesienia kasacji Sąd Najwyższy może wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia, wydając w tym zakresie postanowienie na posiedzeniu bez udziału stron.

Kasacja może być wniesiona tylko z powodu wystąpienia bezwzględnych podstaw uchylenia orzeczenia lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Bezwzględne podstawy uchylenia orzeczenia stanowiące podstawę kasacji to uchybienia, o których mowa w art. 439 k.p.k. (w zw. z art. 113 § l k.k.s.) i są nimi: a) nienależyta obsada sądu wydającego orzeczenie, b) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego, c) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu, d) orzeczono karę, środek karny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie, e) orzeczenie zostało wydane, mimo że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone, f) oskarżony zmarł, g) nastąpiło przedawnienie karalności, h) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów, i) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy, j) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była akurat obowiązkowa.

Kasację od wyroku Sąd Najwyższy rozpoznaje na rozprawie, natomiast kasację od postanowienia może rozpoznać na posiedzeniu, w którym strony mogą wziąć udział. Sąd Najwyższy oddala kasację (bezzasadna lub oczywiście bezzasadna) albo zaskarżone orzeczenie uchyla w całości lub w części (kasacja zasadna lub oczywiście zasadna). Sąd Najwyższy może oddalić na posiedzeniu bez udziału stron kasację wniesioną przez stronę w razie jej oczywistej bezzasadności. Oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnej nie wymaga pisemnego uzasadnienia. Z kolei uwzględnić w całości na posiedzeniu bez udziału stron kasację wniesioną na korzyść oskarżonego Sąd Najwyższy może w razie jej oczywistej zasadności. Uchylając zaskarżone orzeczenie, Sąd Najwyższy: -przekazuje sprawę właściwemu sądowi do ponownego rozpoznania albo -umarza postępowanie, -a jeżeli skazanie jest oczywiście niesłuszne - uniewinnia oskarżonego. Z chwilą uchylenia wyroku wykonanie kary ustaje, a karę już wykonaną - w wypadku późniejszego ponownego skazania - zalicza się na poczet nowo orzeczonej kary. Niedopuszczalna jest kasacja od orzeczenia Sądu Najwyższego zapadłego w następstwie rozpoznania kasacji.

Wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, które dotyczy każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. W stosunku do spraw o wznowienie nie obowiązuje termin, z jednym wyjątkiem: niedopuszczalne jest wznowienie postępowania z urzędu na niekorzyść oskarżonego po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Wznowienie może być przeprowadzone pomimo wykonania kary, zatarcia skazania oraz okoliczności wyłączającej ściganie. Wznowienie postępowania może nastąpić na wniosek strony lub z urzędu. Wniosek o wznowienie postępowania, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego. Tak samo wniosek podmiotu odpowiedzialnego posiłkowo lub interwenienta może być wniesiony wyłącznie przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym (przymus adwokacko-radcowski). Wniosek o wznowienie na korzyść może złożyć w razie śmierci skazanego osoba najbliższa. Wówczas prezes sądu wyznacza do obrony praw oskarżonego obrońcę z urzędu, chyba że wnioskodawca ustanowił już obrońcę. Postępowanie wznawiane jest z urzędu tylko w razie ujawnienia się jednego z uchybień wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k., jeśli nie były one przedmiotem rozpoznania w trybie kasacji. Sądem właściwym do orzekania w sprawach o wznowienie postępowania jest sąd okręgowy, w kwestii zaś wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem sądu okręgowego - sąd apelacyjny. O wznowieniu postępowania zakończonego orzeczeniem sądu apelacyjnego lub Sądu Najwyższego orzeka Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów. Orzeczenie o wznowieniu postępowania sąd wydaje na posiedzeniu bez udziału stron.

Podstawy wznowienia postępowania określa art. 540 k.p.k. (w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.). Zgodnie z tym przepisem postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli: a)w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia (propter falsa) b)po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, wskazujące m.in. - na to, że skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze -skazano go za przestępstwo skarbowe (wykroczenie skarbowe) zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary bądź błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary -sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne skarbowe, błędnie przyjmując popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu - w zakresie rozstrzygnięcia o nałożeniu odpowiedzialności posiłkowej wznowienie następuje, gdy po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, wskazujące na to, że niesłusznie nałożono tę odpowiedzialność. Orzekając o wznowieniu postępowania, sąd uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę właściwemu sądowi do ponownego rozpoznania. Od tego orzeczenia środek odwoławczy nie przysługuje. Uchylając zaskarżone orzeczenie, sąd może wyrokiem uniewinnić oskarżonego, jeżeli nowe fakty lub dowody wskazują na to, że orzeczenie to jest oczywiście niesłuszne, albo też postępowanie umorzyć. Od wyroku uniewinniającego lub umarzającego postępowanie przysługuje środek odwoławczy, chyba że orzekł tak Sąd Najwyższy. Na postanowienie oddalające wniosek lub pozostawiające go bez rozpoznania przysługuje zażalenie, chyba że orzekł o tym sąd apelacyjny lub Sąd Najwyższy.