1 września NIEMCY 17 września ZSRR

By spotkać się z Niemcami w Brześciu nad Bugiem.

Miasto w latach okupacji niemieckiej.

Już w październiku 1939 r. w Nawojowej powstała Placówka Amii Krajowej - „Narcyz”. Pierwszą organizatorką Placówki była nauczycielka Szkoły Podstawowej w Nawojowej – Jadwiga Seifert, która współpracowała z zaangażowaną w konspirację rodziną hrabiów Stadnickich.

Szkolenie żołnierzy do oddziałów partyzanckich (tajnej działalności). Organizowanie przerzutów osób przez granicę polsko-słowacką na Węgry. Wyrabianie nowych dokumentów osobom zagrożonym aresztowaniem. Współpraca z innymi tajnymi organizacjami, np. Batalionami Chłopskimi.

Józef Stadnicki ps.,,Madej’’ – komendant, Michał Baran ps.,, Jasny’’, Eugeniusz Ziller ps.,,Wyrwa’’- leśniczy lasów hrabiego Stadnickiego w miejscowości Frycowa, Tadeusz Kamiński ps.,,Tez’’, Stanisław Kociołek ps.,, Kozak’’, porucznik Stanisław Witowski ps.,,Juhas’’.

Władysław Poręba Wojciech Borek ps.,, Woda’’ Władysław Nowak Józef Hebda ps.,, Sietniak’’ Józef Zaczyk Jan Górski Czesław Borek Jan Majca i wielu innych …..

wśród znalezionych dokumentów znalazły się m.in. wykazy osobowe oddziałów partyzanckich, zaopatrzenie, zakup mundurów, meldunki z terenu i materiały szkoleniowe.

Jadwiga Seifert wskutek zdrady konfidenta aresztowana 20 lutego 1940 r. Więziona w Nowym Sączu i Tarnowie, 12 września 1940 r. wywieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück (nr obozowy 4607), a stamtąd do kolejnego – Buchenwald. Zginęła13 kwietnia 1945 r. raniona śmiertelnie odłamkiem pocisku armatniego pod Magdeburgiem na kilka godzin przed wyzwoleniem.

W wyniku,,wsypy’’- zdrady r. osiemnastu żołnierzy placówki,, Narcyz’’ zostało aresztowanych, wszystkich stracono – zostali rozstrzelani przez Niemców w Młodowie k/Piwnicznej. Dwudziestu żołnierzom tejże placówki udało się zbiec. Ci, którzy przeżyli, nadal prowadzili walkę z okupantem.

W tym dniu14 żołnierzy zostało ekshumowanych z Młodowa i przewiezionych do Nawojowej. Następnie uroczyście po żałobnej Mszy św. zostali pochowani we wspólnej mogile na Cmentarzu Parafialnym w Nawojowej. Na grobie ustawiono krzyż brzozowy i tablice z nazwiskami pomordowanych.

Cmentarz parafialny w Nawojowej.

Placówka,, Narcyz AK’’ pod tym kryptonimem trwała do czasu wejścia Armii Czerwonej tj. do dnia r. Stanisław Leszko – Komendant Obwodu,, Niwa’’ – po rozwiązaniu Placówki,, Narcyz AK’’ w Nawojowej napisał w swoim wspomnieniu, że wyżej wymieniona placówka to najbardziej zasłużona w jego obwodzie.

Cmentarz parafialny w Nawojowej.

To żołnierze, którzy po zakończeniu II wojny światowej nie złożyli broni i podjęli walkę z sowiecką okupacją Polski.

POLSKA PODZIEMNA ARMIA NIEPODLEGŁOŚCI oddział,, Żandarmeria.’’ Działał w Beskidzie Sądeckim w latach

Obaj zostali zamordowani przez Urząd Bezpieczeń- stwa- UB.

Stefan Balicki ps.,, Bylina’’ Michał Cabak ps.,, Kuna’’ Adolf Cecur ps.,, Jeleń’’

Adam Klimczak ps.,, Harnik’’ Józef Lichoń – Głębokie Marian Rembiasz ps.,,Bór’’ Stanisław Szajna ps.,,Orzeł’’ Franciszek Mizgała ps.,,Promień’’ Kazimierz Mółka ps.,,Szaman’’ Franciszek Rembiasz ps.,,Łąka’’ Mieczysław Remiasz ps.,,Orlik’’ Julian Twardowski ps.,,Rogacz ’’

W tym miejscu w zabudowaniach Józefa Fornagla ps.,,Ford’’ mieściła się Komenda Obwodu AK r. została ona spacyfikowana – spalona przez Niemców. Nikt nie zginął, dzięki ostrzeżeniu - żołnierze ukryli się w lesie.

Na Obelisku obok tablicy głównej, z boku i na dole są tablice najbardziej zasłużonych żołnierzy,, Narcyz AK’’ oraz BCH współpracujących z Komendą Obwodu. Jest również tablica poświęcona 70- tej rocznicy Odzyskania Niepodległoś ci w Polsce w 1918 roku.

Tu pod Ostrą, na rozstaju dróg prowadzących do Starego Sącza, Makowicy i Nawojowej, w lasach Adama hr. Stadnickiego stała gajówka o nazwie,,Ostra’’. Służyła ona partyzantom jako kwatera. Po II wojnie światowej pozbawiono hr. Stadnickiego jego majątku. W ramach likwidacji śladów działalności Armii Krajowej na tym terenie gajówkę i budynki gospodarcze zburzono. Został ślad tylko po piwnicy……. W tym miejscu stoi dziś pomnik - obelisk. Powstał z inicjatywy byłych partyzantów –żołnierzy 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej, Jana Kociołka i kombatantów.

 Gajowy – Jan Pryszcz – członek Związku Walki Zbrojnej aresztowany w gajówce i zamordowany r. w Oświęcimiu.  sierżant Jan Szewczyk ps.,, Hans’’, dowódca plutonu oddziału Juliana Zubka ps.,,Tatar’’ – 9 kompanii 3 batalionu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich –AK Brał udział w kampanii wrześniowej 1939, po której dostał się do niemieckiej niewoli. Po 2 latach uciekł ze stalagu do Starego Sącza. Zaprzysiężony do Armii Krajowej w styczniu 1943 r. walczył przeciw Niemcom m.in. w Homrzyskach, Łabowej, Kamionce, Kosarzyskach, Nawojowej, Piwnicznej, Krynicy i w innych miejscach. Przeżył wojnę.

Antoni Plata ps.,, Skoczek’’ – urodzony w Nawojowej, z zawodu rymarz, zaprzysiężony do Armii Krajowej w maju Jako żołnierz oddziału partyzanckiego,,Tatar’’ brał udział w walkach z Niemcami oraz rozbrojeniach we Frycowej i Homrzyskach. Aresztowany w gajówce podczas obławy, był torturowany przez gestapo – ciągnięty w łańcuchach przez Homrzyska,,ku przestrodze’’. Jednak nie zdradził nikogo. Zginął bez śladu.

Siostra Julia w czasie okupacji prowadziła tajne nauczanie; języka polskiego, religii i historii w Wilnie. Została oskarżona o działalność polityczną i kontakty z partyzantami polskimi, następnie aresztowana i umieszczona w więzieniu Gestapo na Łukiszkach, gdzie poddano ją długotrwałym torturom. Od lipca 1944 roku Julia Rodzińska została więźniarką obozu koncentracyjnego w Stutthof. W listopadzie 1944 roku wybuchła w obozie epidemia tyfusu, jedynie siostra Julia służyła pomocą zarażonym. 20 lutego 1945 roku w baraku nr 27 zmarła z wycieńczenia. Beatyfikowana 13 czerwca 1999r. w Warszawie wśród 108 męczenników II wojny światowej.

Oprócz pomnika siostry Julii w ogrodzie pamięci znajdują się stacje drogi krzyżowej. Są tam wymienione wszystkie miejsca, gdzie Polacy przelewali krew za Ojczyznę w II wojnie światowej.

Foto: Shutterstock

     ujawnia-dokumenty-ak-znalezione-na-strychu-kosciola-w-nawojowej- zobacz-zdjecia  jr.htm ,, Śladami historii pomników walki i męczeństwa’’- opracował Adolf Cecur Wydawca: Okręgowy Zarząd Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Nowym Sączu VIII 2004r.  Stanisław Pióro,,Emir’’ Wspomnienia rodzinne. Nawojowa – Piwniczna - Nowy Sącz 2012r.  zdjęcia własne Mateusz Wiktor Jakub Mordarski