Problem prawa właściwego w przypadku naruszeń w sieci Internet dr Marek Świerczyński Uniwersytet Śląski Konferencja naukowa poświęcona bezpieczeństwu w sieci Internet, a w szczególności problematyce niezamawianej korespondencji elektronicznej (spam) Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Warszawa, 14 marca 2006 r.
Agenda Właściwości Internetu utrudniające stosowanie norm kolizyjnych Prawo właściwe dla zobowiązań z czynów niedozwolonych popełnianych przy pomocy Internetu – Projekt rozporządzenia Rzym II o prawie właściwym dla zobowiązań pozaumownych – Odrębna regulacja kolizyjna dla czynów nieuczciwej konkurencji? Zasada państwa pochodzenia a wyznaczenie prawa właściwego dla oceny naruszeń internetowych – art. 3 dyrektywy UE o handlu elektronicznym – Potrzeba wprowadzenia „zasady państwa pochodzenia” do polskiej ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną Stosowanie prawa publicznego w przypadku naruszeń internetowych – zasada terytorializmu i jej interpretacja w kontekście sieci Internet
Właściwości Internetu ogólnoświatowy (globalny) charakter, co powoduje, że informacja udostępniona w sieci (np. na stronach internetowych) może być dostępna na całym świecie interaktywność ułatwiająca wyszukiwanie informacji (np. ofert sprzedaży), niezależnie od tego, z jakiego kraju pochodzi ich autor (content provider) aterytorialność, która sprawia, że utrudnione jest sprawowanie kontroli nad siecią oraz egzekwowanie przepisów prawa. Żadne państwo nie sprawuje bezpośredniego i scentralizowanego nadzoru nad Internetem.
Prawo prywatne międzynarodowe – źródła prawa Prawo właściwe dla czynów niedozwolonych – art. 31 ustawy prawo prywatne międzynarodowe – konwencje bilateralne – UE: projekt rozporządzenia Rzym II Prawo prywatne międzynarodowe a zasada państwa pochodzenia wprowadzona przez dyrektywę o handlu elektronicznym
Ustawa Prawo prywatne międzynarodowe z 1965 r. Art. 31 § 2 Jeżeli strony są obywatelami tego samego państwa i mają w nim miejsce zamieszkania, zobowiązanie nie wynikające z czynności prawnej podlega prawu tego państwa Art. 31 § 1 W braku wspólnego obywatelstwa i miejsca zamieszkania stron w tym samym państwie, zobowiązanie nie wynikające z czynności prawnej podlega prawu państwa, w którym nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania Art. 7 Jeżeli nie można ustalić okoliczności, od których zależy właściwość określonego prawa obcego, albo jeżeli nie można stwierdzić treści właściwego prawa obcego, stosuje się prawo polskie
Projekt rozporządzenia Rzym II – zasady ogólne Art. 10 ust. 1. Strony mogą na drodze porozumienia zawartego po powstaniu sporu poddać zobowiązania pozaumowne prawu przez nie wybranemu […] Art. 3 ust. 2 Jeżeli osoba, której przypisuje się odpowiedzialność i poszkodowany mają stały pobyt w tym samym państwie w chwili wystąpienia szkody, zobowiązanie pozaumowne podlega prawu tego państwa Artykuł 3 ust. 1 Zobowiązanie pozaumowne z czynu niedozwolonego podlega prawu państwa, w którym szkodę poniesiono, bądź w którym istnieje zagrożenie poniesienia szkody, niezależnie od tego, w jakim państwie lub państwach miało miejsce zdarzenie wyrządzające szkodę, ani w jakim państwie wystąpiły pośrednie skutki tego zdarzenia Artykuł 3 ust. 3 Jeżeli z całokształtu okoliczności sprawy wynika, że istnieje znacznie ściślejsze powiązanie zobowiązania pozaumownego z innym państwem, właściwe jest prawo tego państwa. Znacznie ściślejsze powiązanie z innym państwem może polegać w szczególności na istnieniu wcześniejszego stosunku pomiędzy stronami, jak umowa, która jest ściśle związana z zobowiązaniem pozaumownym
Nieuczciwa konkurencja – odrębna regulacja kolizyjnoprawna? Zobowiązanie z czynu nieuczciwej konkurencji podlega prawu państwa, na którego terytorium konkurencja lub zbiorowe interesy konsumentów zostały naruszone lub mogą zostać naruszone bezpośrednio i w znacznym stopniu. Jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji narusza wyłącznie interesy oznaczonego konkurenta, stosuje się zasady ogólne. Zobowiązanie wynikające z prowadzenia na terytorium Wspólnoty reklamy podlega prawu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba reklamodawcy.
Bezpośrednie skutki nieuczciwej konkurencji Bezpośrednie skutki nieuczciwej konkurencji: umieszczanie na stronie WWW informacji dotyczących maksymalnego zasięgu, w jakim dostarczane są zakupione towary lub usługi on-line okoliczność, że zawartość strony WWW sporządzono w danym języku rejestracja nazwy stanowiącej element adresu w danej domenie krajowej lub jednej z domen regionalnych określenie w danej walucie ceny towarów i usług oferowanych za pośrednictwem strony WWW wskazanie informacji kontaktowych, np. adresu korespondencyjnego, telefonu, faksu w danym kraju
Przykłady naruszeń i wskazanie prawa właściwego (1)
Przykłady naruszeń i wskazanie prawa właściwego (2)
Przykłady naruszeń i wskazanie prawa właściwego (3)
Zasada państwa pochodzenia Państwa Członkowskie mogą podejmować środki mające na celu odstąpienie od ust. 2 w odniesieniu do określonej usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli spełnione są określone warunki (art. 4 ust. 4–6)
Zasada państwa pochodzenia – propozycja uregulowania Zobowiązanie związane ze świadczeniem usług drogą elektroniczną podlegają prawu wybranemu przez strony. Wybór powinien być wyraźny. Strony mogą dokonać wyboru prawa właściwego w każdym czasie. Wybór nie może naruszać praw osób trzecich. Jeżeli strony nie dokonały wyboru prawa, zobowiązanie związane ze świadczeniem usług drogą elektroniczną podlega prawu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba usługodawcy.
Tendencje rozwiązywania kolizji systemów prawnych w Internecie pierwszoplanowe znaczenie uzyskują normy jurysdykcyjne, które określają właściwość sądów danego państwa dla rozpatrzenia sporu, gdy tymczasem normy kolizyjne wyznaczające prawo właściwe zaczynają pełnić drugoplanową rolę, bądź są w ogóle są pomijane przez sądy przy rozpatrywaniu sporów Dotychczas w orzecznictwie sądowym widoczne było dążenie do stosowania w sprawach z zakresu odpowiedzialności deliktowej, tak jak w sprawach karnych, zasady terytorializmu w czystej postaci, skutkującej stosowaniem w każdym przypadku prawa siedziby sądu orzekającego, także przy rozpatrywaniu spraw dotyczących osób pochodzących z innego obszaru prawnego obecnie ustawodawcy dążą do zwiększenia pewności prawnej poprzez rozszerzanie zakresu autonomii woli stron w przedmiocie wyboru prawa właściwego, również w przypadku zobowiązań deliktowych W planowanych regulacjach następuje stopniowe odejście od wyłącznego stosowania terytorialnych kryteriów wyznaczania prawa właściwego opartych na lokalizacji danych zdarzeń na rzecz przyznawania coraz szerszego znaczenia kryteriom personalnym, tj. zarówno siedzibie przedsiębiorcy (np. w ramach zasady państwa pochodzenia), jak i miejscu zwyczajnego pobytu poszkodowanego (np. w dziedzinie odpowiedzialności za produkt czy w przypadku naruszeń dóbr osobistych) na rozwiązania kolizyjnoprawne oddziałują koncepcje powstające w orzecznictwie USA. W szczególności dotyczy to doktryny tzw. nakierowania przekazu (targeting, focalisation)
Dziękuję za uwagę Marek Świerczyński