SPOSOBY POZNAWANIA ŚWIATA „Nauczyli mnie mnóstwa mądrości…..” J Tuwim Opracowała Bożena Smolik

PODZIAŁ NAUK Nauka Nauki humanistyczne Nauki ścisłe Nauki matematyczne Nauki przyrodnicze FIZYKACHEMIAGEOGRAFIAGEOLOGIABIOLOGIA

Biologia zajmuje się organizmami żyjącymi na Ziemi, a w szczególności ich budową i czynnościami życiowymi W XVI w. intensywnie poznawano budowę organizmu człowieka i działanie wielu jego narządów. Pierwsze próby naukowego opisania organizmów przedstawiono w starożytności. W XVII w. Antoni van Leeuwenhoek skonstruował mikroskop i jako pierwszy ujrzał mikroorganizmy. W XVIII w. Karol Linneusz stworzył podwaliny systematyki. W XIX w. Theodor Schwann i Matthias Schleiden ogłosili komórkową teorię budowy organizmów, a Grzegorz Mendel stworzył podstawy genetyki. Wiek XX przyniósł wiele odkryć technicznych, które pozwoliły naukom biologicznym na bardzo szybki rozwój.

Biologia jest pasjonującą i bardzo obszerną dziedziną wiedzy. A oto jej niektóre dyscypliny. Czy wiesz czym się zajmują? BIOLOGIA genetykaekologiaanatomiafizjologiamorfologiasystematyka

Ze względu na przedmiot badań w biologii wyodrębnia się np. : botanika mikrobiologia biochemia antropologia cytologia mikologia zoologia biotechnologia Inżynieria genetyczna histologia Biologia molekularna

1.Poziom molekularny jako najbardziej szczegółowy (biologia molekularna, biochemia) 2.Poziom komórkowy ( cytologia, histologia) 3. Poziom organizmu (anatomia, fizjologia) 4. Poziom zajmujący się jednostkami wyższymi niż organizm (ekologia) Tradycyjny podział biologii ze względu na przedmiot badań jest współcześnie zastępowany podziałem ze względu na stopień szczegółowości badania istot żywych.

Jeszcze w pierwszej połowie XIX wieku w szpitalach nie odkażano rąk i narzędzi chirurgicznych. Zalecenie profesora Ignacego Semmelweisa mycia rąk w roztworze chlorowanego wapna spotkało się z niezrozumieniem i brakiem akceptacji. Dopiero w 1879 r Ludwik Pasteur wykazał przyczynę ropiejących ran, czyli odkrył istnienie chorobotwórczych bakterii. Biologia jest nauką ścisłą. Posługuje się ściśle zdefiniowanymi pojęciami naukowymi. Biologia, tak jak i inne nauki, uczy myśleć. Ktoś, kto ma duży zasób wiedzy nie przyjmuje wszystkich informacji bezkrytycznie, nie poddaje się manipulacjom np. reklam Także dzisiaj nowe technologie wywołują obawy i niepokój, jak np. kwestia przekształconych genetycznie roślin. Odkrycia biologii zmieniają nasze życie choć nie zawsze jesteśmy na to gotowi

JAK ZOSTAĆ BADACZEM? Badania biologiczne polegają przede wszystkim na szukaniu zależności między działaniem określonych czynników a zmianami, które zachodzą pod ich wpływem. Dobry badacz to osoba uważnie obserwująca swoje otoczenie i dostrzegająca zjawiska, które nie wzbudzają zainteresowania innych. Ciekawość to główna cecha badacza. Stawia pytania o przyczyny i prawidłowości dostrzeżonych zjawisk. Badacz prowadzi obserwacje i doświadczenia, szuka informacji w książkach, Internecie… Docieka odpowiedzi, dyskutuje, wyciąga wnioski. Ty też możesz zostać badaczem!

O obserwacji i eksperymencie słów kilka

OBSERWACJA BIOLOGICZNA -Jest podstawowym źródłem wiedzy biologicznej -Obserwator nie wprowadza żadnych zmian w otaczającym go środowisku -Do analizy zjawisk używa narządów wzroku, węchu, słuchu lub specjalnych przyrządów, zależnie od wielkości obserwowanego obiektu ( np. lupa, binokular, mikroskop) -Obserwator zawsze ustala cel obserwacji, czyli obiekt lub zjawisko, które będzie obserwował -Wyniki obserwacji dokumentuje w formie opisu, rysunku, fotografii, nagrania filmowego, tabeli wyników pomiarów -Na końcu formułuje wniosek obserwacji Obserwacje mikroskopowe są dzisiaj bardzo popularne -Czy znasz zasady obserwacji mikroskopowych? -Czy prowadziłeś samodzielnie obserwacje mikroskopowe? -Czy wykonywałeś samodzielnie preparat mikroskopowy?

Eksperyment biologiczny Jest to badanie przeprowadzone w ściśle zaplanowanych warunkach, według określonych zasad Polega na celowym wywołaniu konkretnych zjawisk w układach biologicznych i obserwowaniu ich przebiegu Jego celem jest sprawdzenie (weryfikacja) wcześniej postawionej hipotezy Eksperymentowanie jest bardzo ciekawe Czy przeprowadzałeś kiedyś eksperyment biologiczny? Czy wiesz, że eksperymentując nie należy krzywdzić zwierząt?

Zasady eksperymentu biologicznego Badaniu powinna być poddana odpowiednia (jak największa) liczba osobników, by uzyskane wyniki były wiarygodne Doświadczenie przeprowadza się na organizmach tego samego gatunku i w tym samym wieku, dzięki czemu wyklucza się błędy w interpretacji wyników W każdym doświadczeniu ustala się próbę doświadczalną i kontrolną Doświadczenie musi być powtarzalne - nie wystarczy tylko ogłosić wyniki. Inni badacze powinni osiągnąć takie same rezultaty w tych samych warunkach Przebieg eksperymentu należy udokumentować, a na podstawie spostrzeżeń sformułować wniosek (należy zapisywać wszystkie spostrzeżenia, nawet te, które z pozoru nie mają wiele wspólnego z doświadczeniem. Może przyczynią się do nieoczekiwanego odkrycia?)

ETAPY EKSPERYMENTU BIOLOGICZNEGO 1.Sformułowanie problemu badawczego. 2. Sformułowanie hipotezy. 3. Zaplanowanie doświadczenia: - zaplanowanie zestawu doświadczalnego i kontrolnego - ustalenie liczby powtórzeń - określenie czasu przebiegu doświadczenia - ustalenie sposobu odnotowywania wyników 4. Przeprowadzenie doświadczenia. 5. Zanotowanie spostrzeżeń. 6. Opracowanie wyników. 7. Sformułowanie wniosków. 8. Weryfikacja hipotezy

Co to jest problem badawczy ? Problem badawczy ma formę pytania i zaczyna się od słów: Dlaczego……………? W jaki sposób………? Od czego zależy …..? Czy…………………..?

Co to jest hipoteza? Hipoteza jest to próba odpowiedzi na pytanie zawarte w problemie badawczym. Hipoteza może być zdaniem prawdziwym lub fałszywym. Jest to założenie wyniku, które musimy sprawdzić doświadczalnie. Podczas weryfikacji potwierdzamy naszą hipotezę lub ją obalamy Jeśli hipotezę obaliliśmy, stawiamy nową. Istotą doświadczenia jest sprawdzenie postawionej hipotezy

Reklama diety odchudzającej Pani Monika od 3 miesięcy codziennie biega dwie godziny i stosuje rewelacyjny preparat odchudzający „POŻERACZ TŁUSZCZU” Pani Monika schudła już 3 kg! Stosuj „POŻERACZ TŁUSZCZU” a schudniesz na pewno!

Z a d a n i a do wykonania 1.Na czym polega manipulacja w przedstawionej wcześniej reklamie? / 1 punkt 2.Które dziedziny biologii zajmują się najniższym poziomem organizacji przyrody? / 1 punkt 3.Napisz, która czynność jest A. obserwacją; B. doświadczeniem 1) określenie wpływu nadmiernego zasolenia podłoża na wzrost rośliny 2) pomiar temperatury ciała człowieka (utwórz pary) / 1punkt 4.Uzupełnij schemat obrazujący przebieg metody naukowej: obserwacja -> problem badawczy -> > doświadczenie -> > > teoria naukowa / 2 punkty

Karta odpowiedzi (skopiuj, wypełnij i odeślij na moją pocztę do oceny) 2. Sposoby poznawania świata …………………..2………… ……… Uwaga: Z każdej lekcji możesz zdobyć maksymalnie 5 punktów. Suma wszystkich punktów na końcu tego kursu może uczynić Ciebie szczęśliwym zwycięzcą. Postaraj się. Bądź systematyczny i punktualny. Życzę powodzenia