Definicje pieniądza (1) wg Gustawa Schmöllera Pieniądz jest prawnie określonym, powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym, który może: –wyrażać, –przechowywać, –przekazywać wartość dóbr i usług, –a którego wartość powinna być ściśle związana z wartością produkcji wytworzonej na obszarze danego kraju.

Definicja pieniądza (2) Jest to powszechnie akceptowany z mocy prawa lub zwyczaju środek regulowania zobowiązań, pełniący rolę powszechnego ekwiwalentu.

Rodzaje pieniądza ▲Wymiana barterowa. ▲Pełny pieniądz towarowy – ekonomiczne zastosowanie – (Rzym-sól kamienna, Ameryka Północna-muszle, tytoń). ▲Pieniądz kruszcowy (metale szlachetne – srebro, złoto). ▲Reprezentatywny pieniądz towarowy – certyfikaty lub banknoty wymienialne na złoto lub srebro. ▲Pieniądz papierowy (banknoty). ▲Pieniądz bezgotówkowy (rozrachunkowy, „plastikowy”).

Barter ▲Jest to wymiana bezgotówkowa, czyli towar (bądź usługa) za towar lub usługę. Strony uzgadniają wartość towarów lub usług i dążą do tego, żeby bilans był zerowy. ▲Barter dawniej stosowany był w społeczeństwach o prymitywnym systemie ekonomicznym, nie posiadających lub nie znających pojęcia pieniądza; w starożytnym Rzymie powodem jego stosowania była utrata wartości pieniądza. ▲W dzisiejszych czasach barter używany jest w wymianie handlowej w celu obejścia restrykcji walutowych lub z krajami cierpiącymi na brak zasobów walut wymienialnych.

Od metalowej sztaby do monety ▲W poł. III tysiąclecia p.n.e. w starożytnym Egipcie zaczęto używać pieniądz w formie metalowych sztab, w razie potrzeby ciętych na mniejsze części. ▲Wkrótce pieniądz w podobnej postaci pojawił się w Chinach. ▲Najstarsze okrągłe metalowe monety są znane z Sardes w Lidii (Azja Mniejsza) z ok. 650 p.n.e.

Pełny pieniądz towarowy ▲Skórki z łasiczki, lisa czy wiewiórki, płótno, grudy soli, kruszce, miód i wosk to pierwsze środki płatnicze, tzw. płacidła. ▲Pierwsze środki płatnicze miały ogromną wartość. Szczególnie sól, którą opłacano m.in. kary sądowe, była wielkim bogactwem.

Pieniądz rozrachunkowy ▲Jest to pieniądz nie istniejący w sensie fizycznym, funkcjonujący jedynie jako zapis na rachunku bankowym. ▲Takie cechy pieniądza rozrachunkowego czyniły go odpornym na „psucie monety” (obniżanie zawartości szlachetnego kruszcu w monecie i zmniejszanie jej ciężaru), przez co stał się czynnikiem stabilizującym system pieniężny w epoce pierwszych banków publicznych. ▲Podobne cechy czyniły w XX w. pieniądz rozrachunkowy środkiem regulowania zobowiązań międzynarodowych (SDR, ECU, rubel transferowy).

Funkcje pieniądza ▲Pośrednik wymiany towarowej (środek wymiany). ▲Jednostka rozrachunkowa (miernik wartości). ▲Środek przechowywania wartości (gromadzenie bogactwa, środek tezauryzacji). ▲Pieniądz jako miernik odroczonych płatności - regulowania zobowiązań (środek płatniczy)

W prezentacji wykorzystano informacje z portali: