Zarządzanie kryzysowe obszarem NATURA 2000 mgr inż. Małgorzata Leja w warunkach powodzi na przykładzie Małopolskiego Przełomu Wisły (km 254+000 – 307+000) Risk management in Natura 2000 sites under condition of flooding on the example of “Małopolski Przełom Wisły” (km 254+000 – 307+000) Projekt z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014 (Środki norweskie, Europejski Obszar Gospodarczy, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej), Program Operacyjny (PL02) „Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów”, Obszar programowy: Różnorodność biologiczna i działania na rzecz ekosystemów. Powódź w 2010 w Sandomierzu - identyfikacja przyczyn Autorzy*: dr inż. Agnieszka Woś, dr inż. Maciej Wyrębek, dr inż. Jacek Florek, mgr inż. Małgorzata Leja Oraz wykonawcy: Prof. dr hab. inż. Wojciech Bartnik, dr hab. inż. Leszek Książek, dr hab. inż. Andrzej Strużyński, dr inż. Mateusz Strutyński *Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie Obsługa projektu: Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki, Al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków, tel. 12 662 41 72, www.kiw.ur.krakow.pl/bprojects/2014/rmn2000.htm

Powódź w 2010 w Sandomierzu - identyfikacja przyczyn Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki Powódź w 2010 w Sandomierzu - identyfikacja przyczyn Wojciech Bartnik Sandomierz, 03 grudnia 2015r.

Analiza przyczyn awarii obwałowania Dane wyjściowe do analizy (pomiary terenowe, rodzaj i aktualność danych) Analiza przyczyn awarii obwałowania Analiza uwarunkowań hydrologicznych Związek układu pionowego i poziomego rzeki Wisły Transport rumowiska wleczonego-sedymentacja Wpływ roślinności na warunki przepływu Opracowanie modelu hydrodynamicznego Analiza wyników modelowania Wnioski Przyczyny niezidentyfikowane

Plan sytuacyjny SANDOMIERZ Powierzchnia zlewni A = 31 810 km2 Spadek I = .00017 (rejon Połańca .00028 rejon Tarnobrzega 0.0007)

Warstwa wektorowa cieków (format GIS) OKREŚLENIE I ZEBRANIE DANYCH WEJŚCIOWYCH Warstwa wektorowa cieków (format GIS) Warstwa wektorowa zlewni (format GIS) Numeryczny Model Terenu (TIN, ASCII) Mapa topograficzna (TIFF) Ortofotomapa (GRID) Warstwa wektorowa glebowo-rolnicza (RASTER, shapefile) Warstwa wektorowa form użytkowania zlewni (RASTER, shapefile)

Pomiary terenowe przepływ rozkład prędkości konfiguracja dna pobór prób rumowiska pomiar spadku zwierciadła wody inwentaryzacja śladów po powodzi 6

Ortofotomapy z lat 2003,2009,2010

Lokalizacja przekrojów pomiarowych (batymetria)

Lokalizacja pikiet geodezyjnych na koronie wałów

Analiza uwarunkowań hydrologicznych

kulminacja w 2010 ???? Profil hydrologiczny przepływów kulminacyjnych na Wiśle– lipiec 1997 r Szczucin Kraków Karsy Warszawa Sandomierz Zawichost Stachy J., Bogdanowicz E., 1997, Przyczyny i przebieg powodzi w Lipcu 1997, Powódź 1997 vol. 2, IMGW, Warszawa, str. 195-208. 11

Wodowskaz Sandomierz Kulminacja 6800 m3/s w roku 1997 Q1% 7500 m3/s średni błąd 1250 m3/s (za okres obserwacji 1921-1995) Kulminacja 5270 m3/s w 2010 ? Kulminacja 6048 m3/s w 2010 - hipotetyczna

Związek układu pionowego i poziomego rzeki Wisły Transport rumowiska wleczonego-sedymentacja Profil podłużny dna Wisła w Sandomierzu od 263+636 km do 269+714 km w latach 2001 i 2011

Układ poziomy-Sandomierz Widok z góry Wisły w Sandomierzu z wrysowanymi łukami 14

Analiza układu pionowego i poziomego Sandomierz od 263+636 km do 269+714 km 15

Identyfikacja zmian morfologicznych po przejściu fali powodziowej Transport rumowiska wleczonego-sedymentacja Identyfikacja zmian morfologicznych po przejściu fali powodziowej 16

Zmiana konfiguracji przekroju poprzecznego 2001 i 2011

sedymentacja rumowiska wleczonego na terasie zalewowej

Opracowanie modelu hydrodynamicznego . Identyfikacja form pokrycia terenu w przekroju poprzecznym

Mapy prezentujące obszary o tych samych rodzajach pokrycia terenu dla lat:

Modelowanie 2D odbywa się na siatce NMT, wykorzystano NMT w postaci plików w formacie TIN metodą skaningu laserowego (LIDAR) w czerwcu 2010 r. W celu właściwego odwzorowania rzędnej korony obwałowań rzeki Wisły do NMT wprowadzono rzędne korony obwałowań pomierzone bezpośrednio w terenie

obwałowania rzeki Wisły posiadają II klasę budowli hydrotechnicznych, przepływem miarodajnym jest przepływ Q1%, wymagane minimalne wzniesienie korony wałów ponad poziom zwierciadła wody miarodajnej wynosi 1,0 m. dla stanu międzywala uwzględniającego zmiany w morfologii (osadzanie się rumowiska) i aktualnego pokrycia roślinnością przepływ 5270 m3/s mieści się w międzywalu,

dla hipotetycznej wartości kulminacji fali powodziowej równej 6048 m3/s dochodzi do przelania się wody przez korony obwałowań rzeki Wisły na odcinku powyżej Huty Szkła – o długości około 1500 m od miejsca realnego przerwania wału w 2010 r., warstwa przelewającej się przez obwałowanie wody w tym przypadku osiąga miąższość rzędu 20cm,

Przyczyny niezdefiniowane most w budowie 2010 Phot. soulman Phot. sandomierzmost.promost.pl (3) 26

stan techniczny wałów Infiltracja przez korpus wałów na skutego użytego materiału budowlanego: brak ekranu iłowego użyto gruntu pylasto-gliniastego z licznymi wkładkami gruntów piaszczystych 27

Wnioski Brak równowagi hydrodynamicznej na prostych odcinkach uregulowanych zwiększona depozycja rumowiska zmiejsza przepustowość koryta o około 10% zasięg strefy interakcji koryta głównego i terenów zalewowych jest funkcją warunków wegetacji brak przepustowości międzywala dla Q1% trudności w ocenie przepływu katastrofalnego

Powódź w 2010 w Sandomierzu - identyfikacja przyczyn Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki Powódź w 2010 w Sandomierzu - identyfikacja przyczyn Wojciech Bartnik Sandomierz, 03 grudnia 2015r. 29