Współczesne doktryny polityczne

Prezentacja na temat: "Współczesne doktryny polityczne"— Zapis prezentacji:

1 Współczesne doktryny polityczne
Damian Latocha

2 Spis treści Ideologia Doktryna Program polityczny
Związek między ideologią, doktryną i programem politycznym Rodzaje doktryn Współczesne doktryny polityczne Podział doktryn na lewicowe, centrowe i prawicowe

3 Ideologia pojęcie występujące w filozofii i naukach społecznych oraz politycznych, które określa zbiory poglądów służących do całościowego interpretowania i przekształcania świata

4 Doktryna synteza podstawowych założeń ideologii, racji stanu, interesu narodu lub społeczeństwa oraz głównych zasad, form i możliwości ich urzeczywistnienia; podstawa programu działania politycznego

5 Program polityczny zbiór celów i zamierzeń tworzący pewien system warunkujących się i planowych działań, na ogół przyjmuje formę dokumentu, w którym autorzy informują: co zamierzają zrobić, kiedy chcą to zrealizować, dlaczego chcą to zrealizować

6 Związek między ideologią, doktryną i programem politycznym
Ideologia Doktryna pozwala zastosować w praktyce teorie zawarte w ideologii. Natomiast program polityczny jest dostosowaniem doktryny do aktualnej sytuacji społecznej, politycznej i ekonomicznej. Przykład: Ideologia konserwatyzmu  podstawową wartością jest prawo do własności prywatnej Doktryna konserwatyzmu  postulat wprowadzenia ochrony prawnej własności prywatnej Program konserwatystów  żądanie jak najszybszego wprowadzenia ustawy reprywatyzacyjnej Doktryna Program polityczny

7 Rodzaje doktryn Konserwatywne Reformistyczne Rewolucyjne Reakcyjne
Utopijne

8 Doktryna konserwatywna
Zwana jest również zachowawczą, powszechnie uważa się ją za dążenie do utrzymania istniejących stosunków społecznych i politycznych. Występują niemal we wszystkich ruchach i partiach politycznych (np. „beton” w PZPR).

9 Doktryna reformistyczna
(łac. „reformo” - przekształcam). Zakłada ewolucyjny sposób wprowadzenia reform społecznych i politycznych. Reformizm jest podstawą współczesnej socjaldemokracji.

10 Doktryna rewolucyjna Rewolucja jest podstawowym i najlepszym sposobem wprowadzania zmian. Przykładem jest marksizm-leninizm, maoizm oraz współcześnie doktryny wywodzące się z islamskiej doktryny religijnej (rewolucja islamska w Iranie, działalność afgańskich Talibów)

11 Doktryna reakcyjna Optuje za przywróceniem albo utrzymaniem przestarzałego ustroju, nie przystającego do rzeczywistości politycznej. Przykładem może być nawoływanie do powrotu PRL-u lub ruchy monarchistyczne w Polsce.

12 Doktryna utopijna doktryna stawiająca sobie cele polityczne, społeczne, gospodarcze niemożliwe do zrealizowania w danym momencie. Przykładem zastosowania utopii politycznych jest Francja XVIII wieku.

13 Współczesne doktryny polityczne
Konserwatyzm Liberalizm Socjalizm Komunizm Socjaldemokratyzm Chadecja Anarchizm

14 Konserwatyzm podstawowe wartości:
tradycja, naród, rodzina, hierarchia, autorytet, odpowiedzialność, wolność osobista, własność, poszanowanie prawa główni myśliciele: pierwszy Irlandczyk Edmund Burke pojecie konserwatyzm rozpowszechnił Francuz Francois-René Chateaubriand miejsce jednostki w życiu społecznym: człowiek nigdy nie będzie doskonały człowiek jest z natury słaby, więc powinien się odwoływać do religii, wiedzy przodków, autorytetów ludzie nie są sobie równi Edmund Burke – ojciec konserwatyzmu

15 Przykładem konserwatyzmu był program ekonomiczny
społeczeństwo: wspólnota nadrzędna wobec jednostki społeczeństwo hierarchiczne ciągłość historyczna krytykują społeczeństwa masowe przeciwni rewolucyjnym zmianom stosunek do demokracji: współcześnie: demokracja przedstawicielska godzi autorytet państwa i wolność obywateli; są za władzą elit bezwzględne respektowanie zasad rządów prawa gospodarka: prywatna własność i wolna konkurencja minimum ingerencji państwa w gospodarkę Przykładem konserwatyzmu był program ekonomiczny M. Thatcher w Wielkiej Brytanii, efektem którego było ograniczenie budownictwa socjalnego, reprywatyzacja przedsiębiorstw, zniesienie dodatków socjalnych.

16 John Locke – jeden z głównych myślicieli
Liberalizm podstawowe wartości: w centrum jednostka ludzka dlatego: wolność, indywidualizm, racjonalność, równość wobec prawa, tolerancja, pluralizm, własność prywatna główni myśliciele: John Locke, Karol Monteskiusz, Adam Smith miejsce jednostki w życiu społecznym: Człowiek zajmuje miejsce centralne są realistami: obok pozytywnych cech człowieka widzą jego wady zasługa liberałów: rozbudowa koncepcji praw człowieka John Locke – jeden z głównych myślicieli liberalizmu

17 Friedrich von Hayek – współczesny myśliciel liberalny,
Liberalizm społeczeństwo wszyscy ludzie są równi i wolni instytucje powinny stwarzać ludziom warunki do korzystania z praw, ale o swoją pozycję i dobrobyt każdy musi zabiegać samodzielnie nie wolno odbierać lepszym i dawać gorszym bo to zabija wolność jednostki państwo i system polityczny państwo powinno tylko zapewnić bezpieczeństwo oraz warunki swobodnego działania jednostek w sferze prywatnej i gospodarczej zwolennicy ustroju parlamentarnego gospodarka zasada wolnego rynku leseferyzm (fr. laissez faire – pozwólcie działać) Adam Smith „niewidzialna ręka rynku” krytykują ingerencję państwa w gospodarkę Friedrich von Hayek – współczesny myśliciel liberalny, Laureat Nagrody Nobla

18 Socjalizm podstawowe wartości: szczególne znaczenie ma zło
relatywizm – różne wartości (nawet te uważanie za uniwersalne są względne) równość – wobec prawa i nie tylko wspólna własność, wzajemna współpraca i altruizm główni myśliciele: wywodzącej się z utopijnej filozofii politycznej rozwijanej w latach 30. i 40. XIX wieku we Francji (Henri de Saint-Simon) i Anglii (Robert Owen) Henri de Saint-Simon

19 Pia Elda Locatelli – przewodnicząca Włoskiej Partii Socjalistycznej
Socjalizm miejsce jednostki w życiu społecznym: dzięki wolności i nieograniczonym możliwościom rozumu człowiek jest najważniejszą istotą w kosmosie człowiek ma wartościować świat człowiek ma tak przekształcać rzeczywistość, żeby służyła szczęściu innych ludzi społeczeństwo: zmniejszenie nierówności społecznych upowszechnienia świadczeń socjalnych sprawiedliwy podział dóbr społeczeństwo bez ubóstwa gospodarka: państwo powinno ingerować w gospodarkę państwa Pia Elda Locatelli – przewodnicząca Włoskiej Partii Socjalistycznej

20 Karol Marks – jeden z twórców komunizmu
podstawowe wartości: komunizm jest odmianą socjalizmu  bazuje na podobnych wartościach główni myśliciele: Karol Marks, Fryderyk Engels społeczeństwo: nieustanna walka klas, dotycząca panowania ekonomicznego posiadaczy nad robotnikami ( burżuazja awlcząca z klasą robotniczą) konieczna rewolucja i przejęcie środków pordukcji każdy dostaje wg potrzeb państwo: zanikanie państw powstanie wspólnoty międzynarodowej Karol Marks – jeden z twórców komunizmu

21 Komunizm człowiek i jego miejsce w społeczeństwie:
człowiek jest samodzielny człowiek nie ma wartości jako indywiduum społeczeństwo: dla potrzeb ogółu można poświęcać jednostki brak przywileju własności własność wspólna wartością nadrzędną gospodarka: Gospodarka zarządzana centralnie tzw. „centralnie planowanie” Pierwsze próby wprowadzenia komunizmu wprowadził Lenin, który w 1917 roku rozpoczął rewolucję październikową

22 Socjaldemokratyzm podstawowe wartości:
równość, sprawiedliwość społeczna, wolność, solidarność, wspólnota zasada sprawiedliwości społecznej podział wytworzonego dochodu, wyrówujący nierówności społecznych główni myśliciele: Ferdynand Lassalle 1825 – 1864 Edward Berstein 1850 – 1932 po II wojnie światowej: Willy Brandt, Olof Palme, Bruno Kreisky, Francois Mitterand, Tony Blair, Gerhard Schröder miejsce jednostki w życiu społecznym w każdej jednostce tkwią możliwości i talenty, które rozwijają się w sprzyjających warunkach stwarzanie osobom biednym i poszkodowanym przez los odpowiednie zabezpieczenia Ferdynand Lassalle

23 Socjaldemokratyzm społeczeństwo
w XIX w. w społeczeństwie decydującą rolę odgrywają dwie klasy społeczne, które są w konflikcie  reformy miały ten konflikt zlikwidować współcześnie – realizowana polityka reform przeobraziła społeczeństwo państwo i system polityczny państwo jest instytucją neutralną, wyrażającą i uzgadniającą interesy różnych grup społecznych przywiązują dużą wagę do demokratycznych zasad, wartości i rozwiązań ustrojowych gospodarka do II wojny światowej uznawali uspołecznienie własności po II wojnie światowej: koncepcja „państwa dobrobytu” sprawiedliwy podział dóbr współcześnie: poszukiwanie „trzeciej drogi”: budowanie nowych form solidarności społecznej w warunkach nowoczesnej, podlegającej procesom globalizacji gospodarki rynkowej Tony Blair – były premier Wielkiej Brytanii; uznawany za socjaldemokratę

24 Chadecja podstawowe wartości: wiara w Boga
człowiek widziany przez pryzmat jego życia doczesnego jak i egzystencji pozadoczesnej godność osoby ludzkiej, miłość, sprawiedliwość, solidarność, odpowiedzialność, jedność praw i obowiązków, rodzina, własność prywatna, praca, pluralizm, pokój główni myśliciele: odwołują się do encyklik papieskich Leon XIII, Pius XI, Jan XXIII , Paweł VI, Jan Paweł II dokumenty II soboru watykańskiego Leon XIII

25 Chadecja godność osoby ludzkiej respektowanie godności ludzkiej
poszanowanie praw człowieka godne życie i sprawiedliwe traktowanie społeczeństwo solidaryzm – nadrzędność dobra wspólnego nad interesami grup i jednostek społeczeństwo jako organizm szczególna rola rodziny państwo i system polityczny ustrój demokratyczny, respektujący prawa człowieka duża rola demokracji lokalnej zasada pomocniczości (subsydiarności) – decyzje dotyczące jednostek i grup społecznych powinny być podejmowane na szczeblu im najbliższym gospodarka respektowanie własności prywatnej społeczna gospodarka rynkowa, umiarkowana ingerencja państwa ludzkiej pracy nie można traktować instrumentalnie Jan Paweł II

26 Pierre-Joseph Proudhon
Anarchizm podstawowe wartości: wolność należy odrzucić wszystko to, co ją ogranicza m.in.. autorytety główni myśliciele: jako pierwszy tego pojęcia użył Pierre-Joseph Proudhon Michaił Bakunin, Piotr Kropotkin państwo: jest największym zagrożeniem dla wolności – jego struktury powinny zostać całkowicie zlikwidowane państwo jest utożsamiane ze złem wyrządzonym ludziom, z narzuconymi na nich ograniczeniami, które krępują jednostkę społeczeństwo: w miejsce państwa miałyby powstać dobrowolne stowarzyszenia i wspólnoty ludzi Pierre-Joseph Proudhon

27 Anarchizm Nurty: Anarchizm indywidualistyczny – odrzuca państwo, społeczeństwo, rodzinę i religię jako form przymusu Anarchizm radykalistyczny – oparcie nowego ładu na syndykatach, czyli dobrowolnych stowarzyszeniach obywateli Anarchizm komunistyczny – anarchizm + komunistyczna wizja gospodarki Johnny Rotten – wokalista zespołu Sex Pistols, twórców piosenki „Anarchy in the U.K.” inspirowanej ideologią anarchistyczną

28 Podział doktryn na lewicowe, centrowe i prawicowe
Doktryny Lewicowe Prawicowe Centrowe nierówność społeczna jest nieodłączną cechą społeczeństwa Utrzymanie struktury społeczeństwa w którym występują warstwy i grupy o różnym poziomie majątkowym podkreślają takie wartości jak: kultura, tradycje narodowe i państwowe głównie: konserwatyści i chadecy pełna realizacja idei sprawiedliwości społecznej przeciwnicy poglądu, że nierówność jest zjawiskiem naturalnym domagają się: braku dyskryminacji społecznej większych praw dla kobiet, mniejszości niwelowania różnic majątkowych zasiłki dla bezrobotnych, system stypendialny głównie: komuniści, socjaliści, socjaldemokraci utrzymanie równowagi pomiędzy interesami różnych warstw i grup społecznych różnice majątkowe nie powinny być niwelowane przez państwo, a przez społeczeństwo (stowarzyszenia, fundacje) głównie: konserwatyści i liberałowie

29 Materiały źródłowe P. Leszczyński, T. Snarski: Wiedza o społeczeństwie. Vademecum maturalne OPERON, Gdynia 2008, Strona internetowa: Strona internetowa: Strona internetowa: Z. Smutek, J. Maleska, B, Surmacz: Wiedza o społeczeństwie. OPERON, Gdynia 2005.