Zapożyczenia jako świadectwo kontaktu Polaków z innymi krajami

Prezentacja na temat: "Zapożyczenia jako świadectwo kontaktu Polaków z innymi krajami"— Zapis prezentacji:

1 Zapożyczenia jako świadectwo kontaktu Polaków z innymi krajami
Zapożyczenia jako świadectwo kontaktu Polaków z innymi krajami. Omów problem, posługując się przykładami z różnych epok. Jonatan Olszewski

2 Wstęp Języki Wiek X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX Łacina
Czeski Niemiecki Ukraiński Włoski Węgierski Turecko-tat. Francuski Rosyjski Angielski Grecki

3 Słowa zapożyczone z języka łacińskiego
Łacina Okres Słowa zapożyczone z języka łacińskiego Epoka Odrodzenia efekt, foremny, honor, inwazja, kolumna, kwestia, norma, porcja, respekt, ruina XVI wiek akt, artykuł, cela, ceremonia, dekret, egzekucja, figura, historia, komisarz, msza

4 Słowa zapożyczone z języka czeskiego
Język czeski Okres Słowa zapożyczone z języka czeskiego XIV i XV wiek biskup, czcionka, duchowieństwo, hańba, harcerz, istota, jałmużna, jedwab, kielich, kulawy, książę, nabożeństwo, obywatel, pawlacz, praca, robot, serce, sprawiedliwość, starosta, szkoła, tasak, twarz, uprzejmy, wesele, więzień, władza, własność, wstyd, zakonnik, zwiastować

5 Słowa zapożyczone z języka niemieckiego Budownictwo i rzemiosło
Język niemiecki Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języka niemieckiego XIII wiek Rolnictwo folwark, grunt, pług, spichlerz Budownictwo i rzemiosło budowa, bednarz, belka, blacha, cegła, dach, klamka, kreda, malarz, mur, rura, rynna, strych, szyba, szyna, ślusarz, śruba, waga, walec, warsztat Życie miejskie burmistrz, bruk, gmina, jarmark, ratusz, rynek, wójt Życie codzienne kołnierz, kufer, kształt, obcas, papier, spacer, szlaban, szpilka, szuflada, talerz, zegar, żagiel Przemysł hałda, huta, sztolnia Prawo czynsz, grunt, koszt, ławnik, okres, warunek Okupacja wojenna Terminologia wojskowa firer, folksdojcz, Gestapo, policmajster, szturm, Wehrmacht

6 Słowa zapożyczone z języka włoskiego
Język włoski Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języka włoskiego XVI i XVII wiek Architektura bank, belweder, fontanna, pałac, sala Muzyka a capella, balet, fortepian, koncert, kwartet, opera, pianino, sonata, tempo Ogrodnictwo i nazwy żywności cytryny, kalafiory, kalarepy, makarony, pizza, pomarańcze, pomidory, risotto, selery, spaghetti, szparagi

7 Słowa zapożyczone z języka węgierskiego Panowanie Stefana Batorego
Język węgierski Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języka węgierskiego Panowanie Stefana Batorego Jeździectwo konne deresz (koń siwej maści), forga (pióropusz u konia) Organizacja wojskowa giermek (zbrojny sługa rycerza), hajduk (żołnierz piechoty węgierskiej), orszak (drużyna) Ubiór wojskowy dolman (węgierski strój narodowy), magierka (czapka węgierska) Zbroja czekan (broń służąca do ściągania jeźdźca z konia), kord (krótki miecz)

8 Język turecko-tatarski
Okres Słowa zapożyczone z języka turecko-tatarskiego XVII wiek arbuz, bazar, dywan, dzida, dziryt (oszczep), jogurt, kaftan, karaluch, kawior, kebab, kobza, kołczan, kotara, maczuga, szarańcza, torba, topór, tulipan, turban

9 Słowa zapożyczone z języka francuskiego
Język francuski Okres Słowa zapożyczone z języka francuskiego XVII i XVIII wiek awangarda, bluza, bransoleta, bulwar, butik, dama, falbany, fotel, gabinet, galanteria, garderoba, gorset, jury, makijaż, maniery, manikiur, parkiet, perfumy, purée ziemniaczane, rewanż, salon, szampan, szarża XIX wiek amper, elektroda, gram, grawitacja, hektar, metr, tona

10 Języki wschodniosłowiańskie
Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języków wschodniosłowiańskich XVI i XVII wiek Słownictwo nacechowane negatywnym zabarwieniem hołota, hultaj, morda, ohydny, wiedźma XX wiek Terminologia wojskowa katiusza (wyrzutnia pocisków rakietowych, montowana na samochodach ciężarowych), gruzownik i kukuruźnik (samoloty) Rolnictwo kolektywizacja, kombajn oraz terminy techniczne takie jak obróbka Życie codzienne czajnik, fufajka (ciepła kurtka)

11 Słowa zapożyczone z języka greckiego
Język grecki Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języka greckiego XIX i XX wiek Nazwy nauk geometria, gramatyka, logika, matematyka Terminy naukowe atom, cykl, elektron, hipoteza, metoda, synteza Terminy polityczne demokracja, monarchia Sztuka i literatura dramat, liryka, melodia, poezja, retoryka

12 Słowa zapożyczone z języka angielskiego
Język angielski Okres Słowa zapożyczone z języka angielskiego XX wiek baseball, bikini, blues, bluff, bobslej, boks, budżet, country, doping, dres, dubbing, drink, dżem, dżentelmen, dżinsy, , fan, faul, folder, frustracja, gadżet, gej, gol, golf, hamburger, hit, hobby, hokej, hol, hot-dog, internet, jazz, jogging, kakao, keyboard, klub, koktajl, komputer, kontener, korporacja, kowboj, laser, mecz, mikser, notebook, OK-okey, partner, poliester, popcorn, prezenter, quiz, radio, radar, rekord, relaks, rewolwer, ring, rock and roll, rugby, serial, show, skaner, skuter, spiker, sport, start, strajk, stres, supermarket, telewizja, tenis, tunel, toster, trend, trener, trening, weekend, western

13 Podsumowanie

14 Dziękuję za uwagę

15 Bibliografia I. LITERATURA PODMIOTU.
Artykuły prasowe ("Gazeta wyborcza", "Newsweek Polska", "Rzeczpospolita"). Reklamy i programy telewizyjne. Artykuły udostępnione w Internecie. II. LITERATURA PRZEDMIOTU. Red. S. Urbańczyk, Encyklopedia języka polskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992, hasła: Czystość języka, Wpływy obce, Zapożyczenia. Red. A. Markowski, Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa 1999, hasła: Anglicyzmy, Bohenizmy, Galicyzmy, Germanizmy, Hellenizmy, Hungaryzmy, Italianizmy, Latynizmy, Slawizmy, Turcyzmy, Zapożyczenia. W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1967, dostępny także na stronie Red. E. Sobol, Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1996; dostępny także na stronie Materiały on-line Zakładu Historii Języka Polskiego dostępne na stronie