Pracownia Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w kontekście współpracy z bibliotekami w Polsce oraz współpracy z Konsorcjum UKD i MSAC Jolanta Hys.

Prezentacja na temat: "Pracownia Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w kontekście współpracy z bibliotekami w Polsce oraz współpracy z Konsorcjum UKD i MSAC Jolanta Hys."— Zapis prezentacji:

1 Pracownia Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w kontekście współpracy z bibliotekami w Polsce oraz współpracy z Konsorcjum UKD i MSAC Jolanta Hys Pracownia UKD (5 czerwca 2009 r.)

2 Współpraca z Konsorcjum UKD
Współpraca w ramach Multilingual Subject Access to Catalogues of National Libraries Spotkania warsztatowe UKD (4-5 grudnia 2008 r.; maja 2009 r.) Schemat układu działowego dla Bibliografii Dokumentów Kartograficznych BN i Bibliografii Wydawnictw Ciągłych BN)

3 Konsultacje, dyskusje, wnioski
UDC-development discussion – stworzona dla członków Editorial Team, UDC Advisory Board i zaproszonych UDC experts.

4 Współpraca z Konsorcjum UKD Przyszła rozbudowa działu 94(438)
94(438) Historia Polski – rozbudowa działu zgodnie z zaleceniami Konsorcjum UKD 94(438)”…/0960” From prehistory to the Early Middle Ages. Proto-Slavonic origins. Arrival of Slavonic Tribes to 960 94(438)”0960/1386” The Piast dynasty. The Anjou dynasty, 94(438)”1386/1572” The Jagiellon dynasty,

5 Współpraca z Konsorcjum UKD w zakresie wyodrębnienia poddziałów wspólnych miejsca dla wyrażenia polskich województw Na podstawie Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego (dane weryfikowane przez GUS) wniesione zostały poprawki do zaproponowanych przez Konsorcjum UKD symboli Skonsultowałyśmy zmiany w poddziale wspólnym miejsca (438) Polska. Zostały wyodrębnione poddziały wspólne miejsca dla polskich województw. Podział jest zgodny z przeprowadzoną w 1999 r. reformą administracyjną np.

6 Współpraca z Konsorcjum UKD Poddziały wspólne miejsca dla wyrażenia polskich województw
(438.1) Central and eastern Poland (438.11) Wojewodztwo mazowieckie (Masovian Voivodeship) Class here former provinces of Ciechanów, Ostrołęka, Płock, Radom, Siedlce, Warszawa ( ) Warszawa (Warsaw) (state capital)

7 Współpraca z Konsorcjum UKD Poddziały wspólne miejsca dla wyrażenia polskich województw
(438.4) North-western Poland (438.45) Województwo lubuskie (Lubusz Province). Gorzów Wielkopolski (capital) and Zielona Góra (capital) SN: Class here former provinces of Gorzów, Zielona Góra (438.46) Województwo wielkopolskie (Greater Poland Province). Poznań (capital) SN: Class here former provinces of Kalisz, Konin, Leszno, Piła, Poznań (438.47) Województwo zachodniopomorskie (West Pomeranian Province). Szczecin (capital)

8 Aktualności - MRF Skonsultowałyśmy wprowadzenie bądź modyfikacje poddziałów wspólnych języka: =162.2 Języki pomorskie = Język połabski = Język kaszubski Zgłoszony został przez Pracownię UKD pomysł wyodrębnienia języka śląskiego =162.1… (z rozbudową)

9 Aktualności - MRF =161.2 Język ukraiński
= Język rusiński. Język łemkowsko-rusiński, Język rusińsko-łemkowski, Język karpatorusiński. Język łemkowski (=161.25) Łemkowie Literatura ukraińska Literatura Łemków

10 Aktualności - MSAC MSAC (Multilingual Subject Access to Catalogues of National Libraries) Celem pilotowanego przez Czechy przedsięwzięcia MSAC jest stworzenie wielojęzycznego słownika przekładowego pomiędzy UKD a pozostałymi językami sztucznymi. Podjęto współpracę w ramach Multilingual Subject Access to Catalogues of National Libraries (MSAC). MSAC to kooperacja na gruncie UKD 7 bibliotek narodowych: Chorwacji, Czech, Łotwy, Litwy, Macedonii, Słowacji i Słowenii. Marie Balíková Czeska Biblioteka Narodowa (Praga)

11 Aktualności - MSAC Do MSAC-a wybierane są te symbole, które występują w kartotece wzorcowej Czech (CZENAS) Odpowiedniki słowne w języku angielskim pochodzą z LCSH W ramach współpracy w MSAC zostały przygotowane i przesłane polskie odpowiedniki słowne do działu 34 Prawo. Odpowiedniki w języku polskim zostały pobrane po pierwsze z tablic skróconych P058 oraz tablic pełnych z 1984 r. (FID 607), po drugie języka naturalnego, po trzecie z JHP BN.

12 Aktualności – MSAC - współpraca
Przygotowano 550 odpowiedników słownych do 550 symboli UKD boundaries – granice ( /.2) Berlin Wall, Mur Berliński, ( ) Oder-Neisse Line (Germany and Poland) - Granica na Odrze i Nysie Łużyckiej : borderconflicts - konflikty graniczne territorial changes – law - zmiany terytorialne

13 Aktualności MSAC - Współpraca
Peacekeeping forces – Siły pokojowe 341.9 Private international law - prawo międzynarodowe prywatne aliens law - prawa cudzoziemców 341.96:339.5 international trade law - prawo handlowe międzynarodowe 341:342 international and municipal law - prawo międzynarodowe i prawo krajowe 341:502/504 international environmental law - prawo międzynarodowe ochrony środowiska 342 public law - prawo publiczne 342 constitutional law - prawo konstytucyjne

14 Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych – 4-5 grudnia 2008 r.
W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele największych bibliotek publicznych z dziewięciu województw i pracownicy BN. Celem spotkania było poznanie opinii i potrzeb środowiska bibliotek publicznych wykorzystujących UKD do porządkowania książek na półkach oraz do charakteryzowania treściowego książek.

15 Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych – 4-5 grudnia 2008 r.
Trudności klasyfikowania literatury pięknej Dział 94 Historia UKD w klasyfikowaniu materiałów biograficznych Układ działowy wg UKD w wolnym dostępie do półek

16 Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych – 4-5 grudnia 2008 r.
Poza wymienionymi tematami zwrócono uwagę na następujące problemy: a) Reklasyfikacja związana z wprowadzeniem symboli z tablic skróconych P058. Zwrócono uwagę na możliwość rozwiązania problemu reklasyfikacji z pomocą kartoteki wzorcowej UKD. Symbole z poprzednich wydań tablic odsyłałyby do wydania bieżącego.

17 Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych – 4-5 grudnia 2008 r.
b) Adekwatność a prostota charakterystyk treściowych zgodnych z UKD. Potrzeby bibliotek publicznych są różne, uzależnienie od wielkości zbiorów, charakteru piśmiennictwa. Małe biblioteki (filie bibliotek wojewódzkich) wykorzystują UKD do układu działowego książek na półkach w księgozbiorze podręcznym, jako sygnaturę miejsca. Biblioteki duże, wojewódzkie stosują UKD w jej dwóch funkcjach – języka opisu treści dokumentu i sygnatury miejsca.

18 Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych – 4-5 grudnia 2008 r.
c) Przetłumaczenie pliku wzorcowego UKD (MRF) na język polski. d) Przewodnik Bibliograficzny (PB) jako wzorzec opracowania rzeczowego zbiorów. Uczestnicy spotkania podkreślili znaczenie PB w kształtowaniu metody klasyfikowania dokumentów.

19 Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych – 4-5 grudnia 2008 r
Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek publicznych – 4-5 grudnia 2008 r. oraz spotkanie z bibliotekarzami biblioteka akademickich – maja 2009 r. Schemat klasyfikacji do ustawienia księgozbioru w wolnym dostępie. Zastosowanie UKD do układu działowego księgozbioru w wolnym dostępie do półek (Doświadczenia Biblioteki Politechniki Świętokrzyskiej, Biblioteki Akademii Ekonomicznej i Uniwersytetu Śląskiego – Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka) Odpowiedniki słowne w indeksach UKD w systemach zautomatyzowanych

20 Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek akademickich – 19-20 maja 2009 r.
W spotkaniu (poza przedstawicielami BN) wzięli udział przedstawiciele bibliotek akademickich, w tym politechnik (Białostocka, Lubelska, Warszawska), uniwersytetów (Kielecki, Szczeciński, Śląski, Warszawski, Zielonogórski) Akademii Ekonomicznej (Katowice), Akademii Wychowania Fizycznego (Katowice, Warszawa)

21 Spotkanie z bibliotekarzami bibliotek akademickich stosującymi UKD 19-20 maja 2009 r
Tematyka spotkania: Kartoteka haseł wzorcowych UKD w katalogu komputerowym Biblioteki Politechniki Białostockiej O formatach dla Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej (format UNIMARC, format MARC 21, Format for Authority Data – pole 080, Format for Bibliographic Data – pole 08X, Format for Classification Data) Używanie odpowiedników słownych do symboli UKD w zautomatyzowanym indeksie UKD Poddziały wspólne miejsca, czasu i podział alfabetycznym A/Z (praktyka Przewodnika Bibliograficznego, możliwości teoretyczne, przydatność w katalogach komputerowych)

22 Współpraca w BN Układ wg UKD dla Bibliografii Wydawnictw Kartograficznych Układ wg UKD dla Bibliografii Wydawnictw Ciągłych Układ wg UKD dla Bibliografii Zawartości Czasopism i klasyfikowanie zgodne z UKD (w planach)

23 Aktualności – Bibliografia Dokumentów Kartograficznych
W ramach współpracy z Zakładem Wydawnictw Kartograficznych przygotowujemy układ działowy wg UKD dla Bibliografii Dokumentów Kartograficznych. Układ ten zostanie wykorzystany w planowanej prezentacji Bibliografii Wydawnictw Kartograficznych w formacie PDF. Zaproponowany podział systematyczny pozwoli na wyszukiwanie dokumentów kartograficznych według poddziałów wspólnych miejsca

24 Aktualności - Bibliografia Dokumentów Kartograficznych
Kod ISO opracowany przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną. Służy do kodowania nazw państw, terytoriów zależnych oraz jednostek ich podziałów administracyjnych. Jest odmianą geokodu. Kody dla województw w Polsce: PL-DS województwo dolnośląskie PL-KP województwo kujawsko-pomorskie PL-LU województwo lubelskie PL-LB województwo lubuskie 912(438)DS Województwo dolnośląskie 912(438)KP Województwo kujawsko-pomorskie 912(438)LU Województwo lubelskie 912(438)LB Województwo lubuskie

25 Aktualności - Bibliografia Dokumentów Kartograficznych
Schemat układu dokumentów kartograficznych 912(100) Świat 912(15) Kosmos. Niebo 912(23) Góry. Wyżyny 912(25) Równiny. Niziny 912(261) Ocean Atlantycki. Atlantyk 912(261.24) Morze Bałtyckie. Bałtyk 912(261.26) Morze Północne 912(262) Morze Śródziemne

26 Aktualności – Bibliografia Wydawnictw Ciągłych
Pracownia UKD w ramach współpracy z Zakładem Wydawnictw Ciągłych przygotowuje układ działowy wg UKD dla Bibliografii Wydawnictw Ciągłych. Układ ten zostanie wykorzystany w planowanej prezentacji Bibliografii Wydawnictw Ciągłych w formacie PDF, np. ](1-32) Czasopisma regionalne i lokalne ] Czasopisma mniejszości narodowych ] Czasopisma kobiece 351/ (05) Dzienniki urzędowe 64(05) Gospodarstwo domowe. Kucharstwo. Gastronomia. Hotelarstwo. Robótki ręczne

27 Aktualności – Bibliografia Wydawnictw Ciągłych
Bibliografia publikowana jest kwartalnie jako plik PDF. Bibliografia ma układ działowy według klasyfikacji UKD. Rok 2009

28 Czy kolejne tłumaczenie dokonane na zbiorze Master Reference File powinno uwzględniać pełne tłumaczenie? Pozwoliło by to na stworzenie podstawy dla dogodnych adaptacji: Dla bibliotek operujących całym słownictwem MRF Dla bibliotek potrzebujących bardzo skróconych wydań

29 Jak powinno wyglądać kolejne wydanie tablic?
Jak szczegółowe powinny być symbole wybrane z MRF wprowadzane do zasobu tablic skróconych. Może spotkania pracowników bibliotek pedagogicznych i szkół wyższych, dla których zasób skrócony tablic jest niewystarczający, z pracownikami BN byłyby pożądane. Uzgodnienia w kwestiach stosowania UKD są przez wymienione biblioteki podejmowane – ale BN ich nie zna.

30 Czy opracowanie ujednoliconego schematu – układu działowego książek na półkach jest możliwe
Biblioteki w regionach przygotowują schematy klasyfikacyjne dla bibliotek filii. Ta praca jest przygotowywana w różnych ośrodkach. Z naszych obserwacji i rozmów wynika, że oczekuje się od Biblioteki Narodowej przygotowania takich właśnie schematów.

31 UKD w jego funkcji porządkowania zbiorów i sygnatury miejsca w BN
Repozytorium dokumentów elektronicznych (online i offline) BN Wyszukiwanie wg działów UKD w Bibliografii Dokumentów Kartograficznych i w Bibliografii Wydawnictw Ciągłych Układ działowy w Czytelni Głównej BN

32 Funkcje UKD A jeśli do ustawienia książek na półkach to w funkcji symbolu skróconego, spełniającego funkcję sygnatury miejsca A funkcja adnotacyjna – wyrażenie zawartości A funkcja wyszukiwawcza – funkcjonowanie w zbiorze wyszukiwawczym

33 UKD w funkcji adnotacyjnej i wyszukiwawczej
Adekwatność indeksowania (szczegółowe i szerokie indeksowanie a potrzeby bibliotek) Gramatyka UKD w obliczu funkcjonowania UKD w środowisku komputerowym. - zapis poziomy a zapis pionowy w indeksie UKD - kartoteki wzorcowe a format dla klasyfikacji

34 Postulowana kartoteka wzorcowa
W bazie tej można przeglądać i wyszukiwać dokumenty według symboli UKD, ale także według słów z UKD czyli haseł przedmiotowych utworzonych z odpowiedników słownych UKD. Zbiory te stanowią rodzaj słowników, w których obok przyjętych w systemie nazw ujednoliconych występują ich warianty – nazwy odrzucone. Nazwy odrzucone powiązane są z odpowiednimi nazwami ujednoliconymi, co umożliwia tworzenie odsyłaczy ogólnych.

35 Kompatybilny format klasyfikacyjny przystosowany do przetwarzania symboli UKD ma być stosowany do:
Komunikowania użytkownikom zmian w klasyfikacji Utrzymania tablic klasyfikacyjnych Utrzymania kartotek wzorcowych i kontroli danych Rozszerzenia rzeczowego dostępu do katalogów online Pomocy dla klasyfikatorów

36 Kompatybilny format klasyfikacyjny
Format umożliwia postkoordynacyjne wykorzystanie symboli UKD w wyszukiwaniu, a więc dekompozycję symboli rozwiniętych i złożonych oraz wyszukiwanie na podstawie każdego znaczącego ich elementu, a także wyszukiwanie na podstawie wyrażeń naturalnych odpowiadających znaczeniu poszczególnych symboli UKD.

37 Format powinien zapewnić:
Notację rozróżniającą rodzaje symboli (symbole główne, symbole pomocnicze) Powiązania między elementami symboli rozwiniętych Zapis odpowiednika słownego symbolu Identyfikację łańcucha hierarchicznego poprzedzającego klasę znakowaną danym symbolem

38 Format powinien zapewnić:
Zapis odsyłaczy porównawczych, objaśnień, zaleceń dotyczących indeksowania Zapis informacji o wcześniej stosowanych symbolach tematu zastąpionych danym symbolem aktualnym Wskazanie wydania tablic, z których użyty symbol został zaczerpnięty Wskazanie języka publikacji tablic

39 MARC PROPOSAL NO NAME: Proposal : Definition of Field 080 in the MARC 21 Authority Format SOURCE: Biblioteca Nacional de España SUMMARY: This paper proposes adding Field 080 to the MARC 21 Authority Format to contain a Universal Decimal Classification Number to be used for name, series and subject records.

40 Pole 080 w Format for Authority Data - Biblioteka Narodowa Hiszpanii
042 $a PCMPBC BNEP 00 080 0$a $2 2000 150 $aGestión de recursos inmobiliarios 450 $aFacility management 450 $aGestión de activos inmobiliarios 550 $aCondiciones de trabajo 670 $aLCSH$b(Facility management) 670 $aRAMEAU$b[Implantation (organisation)-Planification

41 Rekord bibliograficzny – Biblioteka Narodowa Hiszpanii
080   245 10  Estrategias y tácticas de Overhaul 650 7  Gestión de recursos inmobiliarios

42 Format for Classification Data
Dr Maria Inês Cordeiro, Portugal (UDC Editor-in-chief) Dr Aida Slavic, United Kingdom (Associate Editor) Nie ma implementacji MARC 21 Format for Classification for UDC

43 Format for Classification Data – adaptacja PUKD - przykład
153 Symbol klasyfikacji (niepowtarzalne) 453 Symbol odrzucony (pole powtarzalne). W naszej sytuacji tylko symbole z wcześniejszych wydań tablic, kierujące do wydań poprzednich 553 Tropy. Symbole wchodzące w relacje z symbolem przyjętym (relacje hierarchiczne i kojarzeniowe). 753 Hasła indeksowe

44 Odwzorowanie pól formatu dla klasyfikacji w polach formatu danych bibliograficznych
Rekord bibliograficzny 080 %a symbol UKD %x poddział wspólny Rekord wzorcowy 153 %a symbol i poddział wspólny UKD %j odpowiednik słowny

45 Dziękuję za uwagę Jolanta Hys