Pielęgnowanie w chorobach nowotworowych jelita grubego.

Prezentacja na temat: "Pielęgnowanie w chorobach nowotworowych jelita grubego."— Zapis prezentacji:

1 Pielęgnowanie w chorobach nowotworowych jelita grubego.
mgr Marzena Kowalska

2 Jeśli nie znasz ojca swej choroby, to pamiętaj że jej matką jest zła dieta.

3 Jelito grube intestinum crassum
Jelito grube ( intestinum crassum ) rozciąga się od ujścia jelita cienkiego, gdzie znajduje się zastawka krętniczo – kątnicza Bauhina, aż do odbytu.

4 Jelito grube dzieli się na:
1.Jelito ślepe lub kątnicę ( caecum), Okrężnicę ( colon) Okrężnicę wstępującą (colon ascendes) Okrężnicę poprzeczna ( colon transversum) Okrężnicę zstępującą (colon descendens) Okrężnicę esowata ( colon sigmoideum)  Odbytnicę ( rectum)

5 W jelicie grubym odbywa się końcowy proces formowania kału.
Śluzówka jelita grubego nie tworzy kosmków jelitowych, jest jednak silnie pofałdowana, co zwiększa jego powierzchnię. W jelicie grubym zachodzi końcowy etap wchłaniania wody i soli mineralnych z resztek pokarmowych.

6 Rak jelita grubego (carcinoma colonis)
Rak jelita grubego najczęściej umiejscawia się 50% w odbytnicy 25% w esicy 25% reszta jelita Nowotwór najczęściej występuje u osób starszych.

7 Objawy kliniczne Zależą od umiejscowienia procesu nowotworowego, jego zaawansowania oraz rodzaju rozrostu. Jeżeli guz umiejscowiony jest w wyższym odcinku jelita grubego, a więc wstępnicy i poprzecznicy, objawy są niecharakterystyczne: uczucie pełności, biegunki na przemian z zaparciami.

8 Objawy kliniczne Guz w niższym odcinku jelita grubego powoduje zaparcia, stolce cienkie, uformowane jak ołówki. Rak odbytu powoduje stale uczucie parcia na stolec; po defekacji chory ma uczucie niepełnego wypróżnienia i po chwili odczuwa potrzebę oddania stolca.

9 Do innych objawów należą:
krwawienie utajone lub jawne stolce śluzowe wyczuwalny badaniem per rectum guz bóle w dole brzucha niezamierzone chudnięcie wzdęcia brzucha

10 Do innych objawów należą:
brak łaknienia niedrożność zmiana rytmu wypróżnień naprzemienne biegunki i zaparcia powiększenie wątroby wyczuwalny przez powłoki guz

11 EPIDEMIOLOGIA Polska należy do krajów o średniej zachorowalności na nowotwory złośliwe jelita grubego. Stanowią one około 8% wszystkich nowotworów u mężczyzn i 9% u kobiet. U mężczyzn jest nieco większa zachorowalności na raka odbytnicy niż okrężnicy, u kobiet odwrotnie.

12 EPIDEMIOLOGIA W różnych rejonach świata obserwuje się istotne różnice w zachorowalności. Do krajów o największym ryzyku zachorowania na raka jelita grubego należą Stany Zjednoczone i kraje Europy Zachodniej, natomiast najmniejszym kraje azjatyckie i afrykańskie.

13 Nowotwory jelita grubego w krajach o wysokich wskaźnikach zachorowalności, są drugim co do
częstości występowania i można przypuszczać, że już wkrótce znajdą się na pierwszym miejscu, wyprzedzając nowotwory tytoniozależne. W Polsce w ciągu roku u obu płci nowotwory jelita grubego, a wiec okrężnicy i odbytnicy, łącznie stanowią trzecią co do częstości występowania przyczynę zachorowań i zarazem trzecią przyczynę zgonów z powodu wszystkich nowotworów złośliwych.

14 W Polsce w 1991 roku zgłoszono 7849 zachorowań na nowotwory jelita grubego.
Uważa się, że główną rolę we wzroście zachorowalności na nowotwory jelita grubego odgrywają składniki pokarmowe.

15 Dieta uboga w nie podlegające strawieniu włókna roślin, a bogata w tłuszcze zwierzęce sprzyja
procesom nowotworowym w obrębie jelita grubego. Niedobór świeżych warzyw powoduje zwolnienie pasażu treści jelitowej. Obfitość tłuszczów dostarcza potencjalnego substratu do powstania karcynogenów w obrębie jelita grubego pod wpływem bakterii beztlenowych.

16 Wolny pasaż treści jelitowej wydaje się
wydłużać czas dziania karcynogenów, zawartych w pożywieniu i powstałych w jelicie grubym.

17 Czynniki środowiskowe Stany przed rakowe Czynniki genetyczne
ETIOPATOGENEZA Czynniki środowiskowe Stany przed rakowe Czynniki genetyczne

18 Czynniki środowiskowe
Sposób odżywiania - dieta bogata w krwiste mięso i tłuszcze zwierzęce, uboga w naturalne witaminy wapń i błonnik. Palenie papierosów. Brak wysiłku fizycznego. Powtarzające się zaparcia. Wiek powyżej 50 lat Usunięcie pęcherzyka żółciowego

19 Stany przed rakowe Pojedyncze polipy jelita grubego.
Zespól Lyncha (dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością) Inne zepoły polipowatości – zespół Pentza- Jeghersa (zespół polipowatości młodzieńczej). Choroby zapalne jelita grubego → wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego -Crohna.

20 Czynniki genetyczne Większość raków sporadycznych jelita grubego rozwija się w wyniku nakładających się mutacji genów supersorowych – APC , DCC, p 53. Prowadzą one do rozrostu nabłonka gruczołowego i powstania gruczolaka, a następnie do przemiany złośliwej w wyniku inaktywacji onkogenów – K-ras

21 PATOMORFOLOGIA

22 Makroskopowo wyróżnia się cztery typy raka jelita grubego:
Typ polipowaty- rośnie egzofitycznie do światła przewodu pokarmowego. Tendencja do występowania ognisk martwicy jest niewielka. Naciek w ścianie jelita rozwija się powoli. Typ wrzodziejący- penetruje stosunkowo szybko w głąb ściany jelita w części centralnej i otoczony jest wałkowatymi brzegami. Jego rozrost odbywa się obwodowo. Rokuje gorzej niż typ polipowaty

23 Makroskopowo wyróżnia się cztery typy raka jelita grubego:
Typ pierścieniowaty- zwęża światło jelita i doprowadza do jego niedrożności, Występuje najczęściej w okrężnicy esowatej i lewej połowie okrężnicy. Typ rozlany- nacieka rozlegle ścianę jelita, a sama błona śluzowa pozostaje przez długi czas nie zmieniona

24 OCENA HISTOLOGICZNA Gruczolakorak jelita grubego ze względu na zakres zróżnicowania komórek dzieli się na cztery stopnie (G1-G4) - dobrze zróżnicowany - średnio zróżnicowany - źle zróżnicowany - niezróżnicowany

25 Klasyfikacja histologiczna według WHO wyróżnia siedem postaci raka
Rak gruczołowy (adenocarcinoma). Rak gruczołowo-śluzowy (adenocarcinoma mucinosum). Rak śluzowo-komórkowy (adenocarcinoma mucocellulare) Rak plaskonablonkowy (carcinoma planoepithaliale)

26 Klasyfikacja histologiczna według WHO wyróżnia siedem postaci raka
5. Rak gruczołowo-plaskonablonkowy (carcinoma adenosquamosum) 6. Rak niezróżnicowany (carcinoma nondifferentiatum). 7. Niesklasyfikowany

27 Rozsiew procesu nowotworowego może następować pięcioma drogami
Przez ciągłość Przez sedymentacje w jamie otrzewnej Przez układ chłonny Drogą naczyniową Przez inplantację w czasie operacji

28 Klasyfikacja TMN T tumor M metastases N nodulus

29 Klasyfikacja kliniczno-patomorfologiczna TMN
Stopień 0 Tis N 0 M 0 Stopień I a T 1 Stopień I b T 2 Stopień II a T 3 Stopień II b T 4 Stopień III a każdy T N 1 Stopień III b N 2 Stopień IV każdy N M 1

30 Klasyfikacja Dukesa Stopień I A naciek obejmuje tylko błonę śluzową i podśluzową. Stopień II B naciek obejmuje całą ścianę, jednak bez zajęcia węzłów chłonnych. Stopień III C1 oprócz zajęcia całej ściany w węzłach chłonnych spotyka się komórki rakowe. Stopień IV C2 zaawansowania to obecność przerzutów do innych narządów.

31 Klasyfikacja Astlera-Collera
Klasa Opis A rak ograniczony do błony śluzowej i podśluzowej B 1 rak dochodzi do błony mięśniowej ale jej nie przekracza B 2 rak nacieka całą ścianę jelita, bez zajęcia węzłów chłonnych C 1 jak w B1, ale z zajęciem węzłów chłonnych C 2 jak w B2, ale z zajęciem węzłów chłonnych D przerzuty odległe

32 Rak okrężnicy Rak okrężnicy, jak większość nowotworów przewodu pokarmowego, nie daje przez długi czas charakterystycznych objawów klinicznych. Jednym z pierwszych objawów jest zmiana rytmu, ilości i jakości oddawanego stolca ( np. zaparcia na zmianę z biegunkami) oraz pojawienie się krwi w stolcu.

33 Rak okrężnicy Późniejsze objawy to niedokrwistość, utrata masy ciała i stopniowo nasilające się objawy niepełnej niedrożności. Jako badanie skriningowe powszechną akceptację zyskał test na krew utajoną w stolcu Haemocult.

34 Objawy kliniczne raka prawej połowy okrężnicy
- niecharakterystyczny, trudny do określenia tępy ból w okolicy podbrzusza po stronie prawej w okolicy pępka i nadbrzusza; objawy sugerujące zapalanie wyrostka robaczkowego u osób starszych - stolec ciemny, brunatny lub zmieszany z krwią - niedokrwistość - guz wyczuwalny w pod- lub śródbrzuszu po prawej stronie

35 Objawy kliniczne raka lewej połowy okrężnicy
- wzdęcia i (lub) bóle o charakterze kolki - świeża jasnoczerwona krew pokrywająca stolec - zmiana tzw. rytmu wypróżnienia, zaparcia wymagające użycia środków przeczyszczających, stolce zwężone (tzw. ołowkowate) - niedrożność podostra lub ostra (narastające wzdęcia, ból, nudności, wymioty)

36 Rak odbytnicy Rak odbytnicy (carcinoma recti) stanowi ponad 50% nowotworów jelita grubego i ok. 4% wszystkich rodzajów raka u człowieka. Rozwija się najczęściej u osób po 50 roku życia, nieco częściej u mężczyzn niż u kobiet (M/K=6/5) Histologicznie jest identyczny z rakiem okrężnicy.

37 Rak odbytnicy Umiejscowienie anatomiczne nowotworu utrudnia usunięcia go od strony jamy brzusznej. Kanał miednicy mniejszej ogranicza zakres resekcji sąsiadujących tkanek, a w szczególności układu chłonnego. W celu uzyskania odpowiedniego marginesu zdrowych tkanek ze strony dystalnej często konieczne jest usuniecie zwieraczy odbytu i wytworzenie stomii w powłokach jamy brzusznej

38 Rak odbytnicy Można go łatwo zdiagnozować przez odbyt
Dostęp przez odbyt umożliwia zastosowanie w wybranych przypadkach różnych technik chirurgicznych w celu zachowania zwieraczy Zaawansowany rak odbytnicy może naciekać narządy sąsiednie, takie jak: gruczoł krokowy, pęcherz, macicę i pochwę.

39 Rak odbytnicy Kierunek przerzutów droga chłonną zależy od umiejscowienia guza. Rak umiejscowiony w górnej części odbytnicy daje przerzuty do węzłów chłonnych krezki odbytnicy i dalej wzdłuż tętnicy odbytniczej górnej i krezkowej dolnej do węzłów chłonnych okołoaortalnych. Przerzuty z guzów nisko umiejscowionych kierują się na boki ku węzłom chłonnym pachwinowym i biodrowym.

40 Objawy   Krwawienie podczas oddawania stolca jest najwcześniejszym objawem. Kolejny objaw do zaburzenie oddawania stolca. Rak umiejscowiony w odcinku esico-odbytniczym rośnie okrężnie i doprowadza do znacznego zwężenia światła jelita. Daje objawy wynikające ze zwężenia, takie jak: wzdęcia, gwałtowne odchodzenie gazów, zwężony stolec, kolki jelitowe.

41 Objawy Rak umiejscowiony w kanale odbytu rozwija się w sąsiedztwie zwieraczy, charakteryzuje się bólami podczas oddawania stolca, uczuciem niepełnego wypróżnienia i permanentnego parcia na stolec (pseudobiegunki). Często chory wydala czerwony śluz ( czerwona galaretka). Ból brzucha lub krocza jest objawem późnym.

42 Rak odbytu Ze względu na umiejscowienie dzielmy na nowotwory brzegu odbytu i kanału odbytu. W porównaniu z rakiem okrężnicy i odbytnicy rak odbytu występuje niezwykle rzadko. Rak kanału odbytu szerzy się ku górze do dolnej części odbytnicy i należy go odróżniać od gruczolakoraków wywodzących się z tej okolicy. Przerzuty występują w węzłach chłonnych pachwinowych.

43 Rak odbytu Rak brzegu odbytu rozwija się w miejscu połączenia skóry z dolną częścią błony śluzowej kanału odbytu, pokrytej nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Występuje 4 razy częściej u mężczyzn, zwykle w postaci owrzodzenia bądź tworu kalafiorowato- brodawkowego. Jest to zwykle wolno rosnący, rogowaciejący rak płaskonabłonkowy dobrze zróżnicowany.

44 DIAGNOSTYKA CHORÓB JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY
PODMIOTOWE wywiad dotyczący: lokalizacji bólu obecności krwawienia wycieku z odbytu wypróżnień (charakter i tryb) nietrzymania stolców rodzinnego występowania raka przebytych chorób zapalnych jelit występowania polipów jelita grubego

45 DIAGNOSTYKA CHORÓB JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY
PRZEDMIOTOWE dokładne zbadanie chorego oglądanie badanie palpacyjne per rectum USG brzucha ocenia wątrobę - ogniska przerzutowe skierowanie do poradni kolonoproktologicznej

46 DIAGNOSTYKA CHORÓB JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY
RADIOLOGICZNE wlew cieniujący z barytem lub gastrografiną (pozwala na ocenę patologii w obrębie jelita grubego) badanie pasażu jelitowego tomografia komputerowa (dgn układ limfatyczny) rezonans magnetyczny

47 DIAGNOSTYKA CHORÓB JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY
ENDOSKOPOWE anoskopia (wziernikowania odbytnicy) rektosigmoidoskopia (wziernikowanie odbytnicy i okrężnicy esowatej) kolonoskopia (wykonywane w diagnostyce całego jelita grubego aż po zastawkę Bauhina)

48 DIAGNOSTYKA CHORÓB JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY
LABORATORYJNE CEA antygen carcinoembrionalny i antygen alfa-fetoproteiny (markery nowotworowe) – oznacza się zarówno przed rozpoczęciem leczenia jak i po nim. Stężenie CEA powyżej 20 ng/ml oznacza przerzuty do wątroby bądź brak skuteczności chemioterapii

49 DIAGNOSTYKA CHORÓB JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY
badanie kału na krew utajoną (test dostępny w aptece) oznaczenie enzymów wątrobowych, poziomu cholesterolu, wapnia, żelaza (dla oznaczenia stopnia niedokrwistości z niedoboru żelaza w wyniku przewlekłego krwawienia)

50 DIAGNOSTYKA CHORÓB JELIT, ODBYTU I ODBYTNICY
CZYNNOŚCIOWE czas pasażu jelitowego – test służący do określenia przyczyn zaparć manometria (polega na pomiarze ciśnienia w kanale odbytniczym (prawidłowe ciśnienie wynosi 30 – 80 mm Hg)

51 Leczenie Chirurgiczne
Adjuwantowe - wspomagające, jest to substancja zwracająca uwagę organizmu na... Chemioterapia Teleradioterapia Objawowe (p/bólowe) Psychoterapia Leczniczo i paliatywnie

52 ODBYT BRZUSZNY –STOMIA
Rodzaje stomii kolostomia, ileostomia

53 KOLOSTOMIA Operacyjne wyprowadzenie światła jelita grubego na powierzchnię brzucha, umożliwiające wydalanie treści jelitowej, gdy jest to niemożliwe drogą naturalną.

54 KOLOSTOMIA Stomia jednolufowa
Im większa część jelita grubego została zachowana, tym bardziej uformowany jest stolec.

55 KOLOSTOMIA Stomia odbarczająca, pętlowa, dwulufowa
Jest to rodzaj rozwiązania tymczasowego

56 KOLOSTOMIA Ze względu na lokalizację anatomiczną wyróżnia się kolostomię na kątnicy coecostomia poprzecznicy transversostomia esicy sigmostomia Treść wydzielana przez sigmostomię i transversostomię przypomina normalny stolec, zaś wydzielina coecostomii jest płynna.

57 KOLOSTOMIA Kolostomia wyłaniana jest najczęściej po stronie lewej w dół od pępka (wyjątkiem jest coecostomia). Prawidłowa stomia powinna być nieco wypukła (od 0,5 do 1,5 cm powyżej skóry).

58 KOLOSTOMIA Coecostomia wykonywana jest jako zabieg ratujący życie u chorych z niedrożnością jelita grubego w ciężkim stanie ogólnym. Coecostomia polega na wprowadzeniu do kątnicy drenu Petzera i wyprowadzeniu go przez powłoki.

59 KOLOSTOMIA Powikłania kolostomii
Wczesne: niedokrwienie, krwawienie, obrzęk, wpadnięcie i wyjątkowo ewentracja przez otwór stomijny (wytrzewienie) Późne: zwężenie, wypadanie, przepuklina okołostomijna, zmiany skórne wokół stomii

60 KOLOSTOMIA Kolektomia to częściowe lub całkowite (totalne) chirurgiczne usunięcie jjelita grubego. Proktokolektomia to usunięcie jelita grubego razem z odbytnicą.

61 KOLOSTOMIA Stomia ostateczna to stomia wyłoniona po chirurgicznym usunięciu aparatu zwieraczowego odbytu, kiedy nie ma już możliwości przywrócenia ciągłości przewodu pokarmowego.

62 KOLOSTOMIA Stomia czasowa
Istnieje teoretyczna możliwość odtworzenia ciągłości, gdyż aparat zwieraczowy pozostaje nienaruszony. Ocenia się, że mniej niż 50% czasowych stomii ulega likwidacji.

63 ILEOSTOMIA Jest to operacyjne wyprowadzenie światła jelita cienkiego na powierzchnię brzucha, umożliwiające wydalanie płynnej treści jelitowej. Zazwyczaj umieszczana jest po prawej stronie brzucha, nieco poniżej pępka.

64 ILEOSTOMIA Widoczne podrażnienia skóry spowodowane są zawartością żrących enzymów w treści wydostającej się z przetoki.

65 ILEOSTOMIA Najczęściej wykonuje się w następstwie usunięcia całego jelita grubego razem z odbytem. Wyłonienie ileostomii może być też następstwem usunięcia fragmentu jelita cienkiego, np. z powodu jego nowotworu.

66 ILEOSTOMIA Ileostomia zazwyczaj wykonywana jest na stałe, choć czasami, jeżeli pozostawione są zwieracze odbytu, możliwe jest odtworzenie naturalnej drogi wydalania poprzez uformowanie z końcowej części jelita cienkiego wewnętrznego zbiornika (poucha) i połączenie go z odbytem.

67 Pouch Wewnętrzny zbiornik jelitowy J, S lub W (w zależności od kształtu zbiornika). Wewnętrzny zbiornik konstruuje się z fragmentu jelita cienkiego i przyłącza do odbytu. Takie rozwiązanie nie wymaga stomii, a stolec jest wydalany naturalną drogą przez odbyt. Można je zastosować tylko u osób, u których oszczędzono odbyt, ponieważ zbiornik taki może funkcjonować tylko z udziałem mięśni zwieracza odbytu.

68 Pouch Operację wykonuje się w kilku etapach (jednym z etapów są ćwiczenia Kegla) pouchitis

69 Pouch Ćwiczenia Kegla mają na celu wzmocnienie mięśni zwieracza odbytu, a więc mięśni, które pozwalają kontrolować wypróżnianie się. Ćwiczenia rozpoczyna się przed operacją, a następnie wznawia się je 3 tygodnie po operacji. Wykonuje się je o dowolnej porze i w dowolnej pozycji, na stojąco, na siedząco lub na leżąco, w czasie na przykład pracy, jazdy samochodem, oglądania telewizji.

70 Pouch Ćwiczenia polegają na napinaniu i rozluźnianiu mięśni zwieracza odbytu tak jakbyś próbował powstrzymać wypróżnienie; trzymać napięte przez 10 sek. Powtarzać to dziesięć razy - co stanowi jeden zestaw. Takich zestawów należy wykonać sześć do dziesięciu dziennie. Przed operacją zamknięcia stomii wykonuje się pomiar siły mięśni zwieracza odbytu.

71 Pielęgnacja w szpitalu

72 POSTĘPOWANIE PRZEDOPERACYJNE
    Stosowanie diety płynnej lub kleikowej na kilka dni przed operacją. Podawanie pacjentowi parafiny 3x dziennie. Oczyszczenie jelita grubego, np. poprzez podanie doustnie ok.10l odpowiednio przygotowanych roztworów elektrolitów w przeddzień operacji. Wykonanie płuczącego wlewu doodbytniczego. Wykonanie niezbędnych badań diagnostycznych (m.in. badanie krwi na układ krzepnięcia, badanie moczu)

73 POSTĘPOWANIE PRZEDOPERACYJNE
Dokładne przygotowanie higieniczne (kąpiel, umycie włosów, umycie pępka). Podanie pacjentowi doustnie antybiotyku, wieczorem w dniu poprzedzającym operację i dożylnie tuż przed operacją. Poinformowanie pacjenta, aby pozostał na czczo (12 h przed operacją nie spożywać posiłków, a płynów nie spożywać 6 h przed operacją).

74 POSTĘPOWANIE PRZEDOPERACYJNE
Przygotowanie pola operacyjnego, w operacjach odbytu należy okolice odbytu ogolić w promieniu 20cm. Poinformowanie pacjenta, aby wyjął protezy zębowe, szkła kontaktowe, ściągnął biżuterię, krótko obciął paznokcie i zmył lakier do paznokci. Założyć zgłębnik żołądkowy, cewnik Foleya, venflon.

75 POSTĘPOWANIE PRZEDOPERACYJNE
Zmniejszenie niepokoju, zapewnienie bezpieczeństwa po przez stałą obecność przy pacjencie, wsparcie psychiczne. Sprawdzenie i skompletowanie całej dokumentacji lekarskiej i pielęgniarskiej. Założenie przez pacjenta czystej bielizny operacyjnej. Wykonanie premedykacji - zasady. Przewiezienie na blok operacyjny.

76 Pielęgnacja stomii  Pielęgnacja stomii rozpoczyna się w pierwszej dobie po operacji wg zasad: a skórę brzucha należy myć ciepłą wodą i delikatnym mydłem (pH 5,5), nie należy używać do zmywania spirytusu, eteru ani benzyny – powodują podrażnienia i wysuszają skórę,

77 Pielęgnacja stomii anie należy obawiać się dotykania stomii i spłukiwania błony śluzowej jelita wodą, aosuszać skórę wokół stomii gazą lub delikatnym ręcznikiem, aprzy odklejaniu sprzętu stomijnego wykonywać wszystkie czynności delikatnie, nie uszkadzając skóry.

78 POSTĘPOWANIE POOPERACYJNE:
Monitorowanie podstawowych funkcji życiowych (ciśnienie, tętno, ciepłota ciała, oddechy, ocena barwy skóry i błon śluzowych, kontrola świadomości pacjenta). Prowadzenie karty pooperacyjnej. Podawanie pacjentowi zleconych leków przeciwbólowych i płynów infuzyjnych. Obserwacja rany, drenów i stomii - worek na stomii przezroczysty.

79 POSTĘPOWANIE POOPERACYJNE:
Jeśli są zaparcia, codziennie rano doustnie, 1 łyżkę Psyllium z wodą lub sokiem, działa łagodząco na zaparcia pooperacyjne oraz w naturalny sposób łagodnie rozluźnia kanał stomii. Stosowanie nasiadówki co najmniej 4x dziennie, pozwala to utrzymać czystość rany i zmniejsza dolegliwości bólowe. Temperatura wody powinna być zbliżona do temperatury ciała. Nasiadówka nie powinna trwać dłużej niż 15min.

80 POSTĘPOWANIE POOPERACYJNE:
Stosowanie działań zapobiegających zaburzeniom układu oddechowego - fizjoterapeuci Przygotowanie do samoopieki od pierwszej doby. Dbanie o ogólny komfort chorego, poprzez umożliwienie kontaktu z rodziną, lekarzem, zapewnienie spokojnej atmosfery. Wspieranie psychiczne pacjenta, okazywanie zrozumienia i pomocy w rozwiązywaniu problemów. Zachęcać pacjenta do oglądania swojej stomii

81 POSTĘPOWANIE POOPERACYJNE:
Stosowanie żywienia pozajelitowego. Poinformowanie pacjenta o stosowaniu odpowiedniej diety ubogo resztkowej. Pielęgnacja drenów. Obserwacja ilości i zabarwienia wydzieliny spływającej przez dreny do zbiorniczków. Ocena żywotności stomii.

82 POSTĘPOWANIE POOPERACYJNE:
Kontrola stanu nawodnienia skóry. Obserwacja powrotu perystaltyki jelit po operacji (osłuchiwanie stetoskopem, odchodzenie gazów, oddanie stolca). Współudział we wczesnym uruchamianiu pacjenta po operacji zwracając uwagę na stan pacjenta.

83 POSTĘPOWANIE POOPERACYJNE:
Współudział w zastosowaniu diety płynnej po powrocie perystaltyki jelit, odpowiednio od niewielkich ilości do coraz większych. Obserwacja pacjenta w kierunku stopnia tolerancji przewodu pokarmowego na wprowadzenie odżywiania drogą fizjologiczną. Stosowanie profilaktyki przeciwzakrzepowej. Podawanie heparyny drobnocząsteczkowej zgodnie z obowiązującymi zasadami i kartą zleceń lekarskich.

84 Problemy pielęgnacyjne w domu

85 Sprzęt stomijny Na podst. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia r., Dz. U. nr 85 z dnia r., od 1 stycznia 2004 r. obowiązują jednolite limity miesięczne na sprzęt stomijny w całej Polsce. - kolostomia zł - ileostomia zł - urostomia zł

86 Sprzęt stomijny Wniosek na sprzęt stomijny, wystawia lekarz specjalista lub lekarz POZ Wniosek wydawany jest na miesiąc lub trzy miesiące. Musi być on potwierdzony przez właściwą komórkę organizacyjną NFZ. Na podstawie potwierdzonego wniosku chory może odebrać osobiście sprzęt stomijny w wybranym przez siebie sklepie specjalistycznym.

87 Sprzęt stomijny Zamiennie w ramach refundacji, można wybrać sobie środki do pielęgnacji następujących firm: CONVATEC DANSAC COLOPLAST BRAUN

88 IRYGACJA STOMII W 1974 Hollister wyprodukował pierwszy zestaw irygacyjny Irygacja to zabieg oczyszczający jelito grube ze stolca za pomocą wlewu, wykonywany codziennie co najmniej przez dwa tygodnie, następnie co dwa dni. Wytwarza odruch oddawania stolca o tej samej porze dnia, zapobiegając niekontrolowanym wypróżnieniom. Irygacje można rozpocząć około 4 miesiące po operacji.

89 IRYGACJA STOMII Irygacja trwa około 30 – 40 minut
Zabieg ten, zwłaszcza początkowo musi być wykonywany pod ścisłym nadzorem pielęgniarki stomijnej. Bywa, że osoby, które wykonują irygacje nie muszą nosić worków stomijnych, a stomię zabezpieczają niewielkimi nakładkami - minikapy. Na noc zaleca się nakładanie worków.

90 IRYGACJA STOMII Jest to dobry sposób na kontrolowanie wypróżnień w odstępach 24 lub 48 godz. a nawet 72 godz. Zestaw do irygacji składa się z plastikowego zbiornika na wodę z długą rurką i drugą krótszą rurką z regulatorem przepływu wody oraz stożka. Niektórzy producenci oferują zamknięte pojemniki, które mają tylko otwór służący do wlewania bieżącej wody.

91 IRYGACJA STOMII Inni oferują pojemniki otwarte od góry, można je po każdym użyciu wysuszyć i łatwiej je czyścić (mieszanką bieżącej wody i zwykłego octu lub domowego wybielacza). Należy w ten sposób czyścić pojemnik i rurkę ze stożkiem co najmniej raz w miesiącu. Zbiornik firmy Coloplast jest otwarty od góry i ma wbudowany termometr, który pokazuje temperaturę zarówno w °C jak i °F. Zbiorniki te zawsze mają podziałkę co 0,5 l.

92 IRYGACJA STOMII Rękaw do irygacji - jest to długi matowy lub przeźroczysty worek plastikowy, otwarty od góry i od dołu. Występują jednoczęściowe i dwuczęściowe. Klamerki, które znajdują się w zestawie oraz  środek nawilżający.

93 IRYGACJA STOMII Haczyk w ubikacji do zawieszenia zbiornika z wodą. Zbiornik z wodą powinien być tak powieszony na haczyku, aby jego dolna część znajdowała się na wysokości ramienia, kiedy pacjent stoi. Niektóre instrukcje mówią, żeby był na wysokości ramienia w pozycji siedzącej. Na rurce zawsze znajduje się regulator przepływu wody, na wypadek, gdyby woda płynęła zbyt szybko.

94 IRYGACJA STOMII Kiedy będzie po irygacji, potrzeba kilku chusteczek lub ligniny, aby się wytrzeć i mały woreczek plastikowy na zużyty rękaw. W pierwszym tygodniu irygacji potrzeba czasu około 1 godziny i spokoju aby nauczyć się zabiegu. Najlepiej rozpocząć w weekend.

95 IRYGACJA STOMII Przed irygacją poleca się zjeść śniadanie, wypić kawę , herbatę - jelito zareaguje na pokarm lepszą perystaltyką. Używamy bieżącej wody o temperaturze ciała lub nawet nieco chłodniejszej. To pomoże trochę podrażnić jelito. Nigdy nie należy stosować wody zbyt ciepłej. Środek nawilżający nakłada się na stożek.

96 IRYGACJA STOMII Rurkę zbiornika należy odpowietrzyć.
Irygację rozpoczynamy od 0,5 litra wody stopniowo zwiększając do 1 litra (1,5 litra). Jeżeli pojawi się parcie na stolec wysuwa się stożek, stolec wypływa przez rękaw wprost do sedesu. Można powtórzyć irygację (300 ml.) w celu uzyskania płynnego stolca. Toaleta ciała i mycie sprzętu.

97 IRYGACJA STOMII Nie wykonywać irygacji, kiedy aktywna jest choroba (wzjg, ch.Crohna lub zapalenie uchyłka). Nie wykonuje się irygacji, gdy wystąpi biegunka Wypadanie stomii,  przepuklina okołostomijna mogą utrudnić irygacje. Osoby przechodzące chemio- lub radioterapię nie irygują się przez około 6 tyg. Zazwyczaj w tym czasie system pokarmowy jest rozregulowany.

98 Worki stomijne Płytki należące do sprzętu dwuczęściowego mogą pozostawać na skórze do tygodnia, a worki jednoczęściowe do trzech dni. Przy kolostomii można uniknąć noszenia worków, jeśli wykonuje się irygacje Wówczas zamiast dużych worków wystarczają niewielkie nakładki stoma caps - średnica 10 cm, okrągły, filtr węglowy, 1 lub 2 częściowy.

99 Worki stomijne Coloplast ma w ofercie zatyczki Conseal - nowością jest piankowa zatyczka, którą wkłada się do stomii, okrągłą płytkę przykleja się do brzucha. Zaletą tej zatyczki jest to że całkowicie redukuje odgłosy i utrzymuje stolec. Braun Biotrol oferuje Iryfix: prostokątną zatyczkę o wym. 8 x 6 cm. filtr węglowy - umieszcza się w stomii.

100 Worki stomijne Braun Biotrol oferuje także Petite, nieco mniejsze niż Iryfix, twardsze, wykonane z dwóch warstw, bardziej odstają od ciała, są w stanie utrzymać stolec. W ileostomii stałe noszenie worków jest konieczne, ponieważ wydalanie stolca jest zupełnie niekontrolowane. Worek trzeba opróżniać kilka razy dziennie (przeciętnie 4-6).

101 Dieta Osoby ze stomią nie muszą utrzymywać specjalnej diety.
Zaleca się aby po operacji wprowadzać nowe pokarmy stopniowo, obserwować jak organizm na nie reaguje i ewentualnie zrezygnować czasowo z potraw gorzej tolerowanych. Obowiązują znane reguły zdrowego żywienia: należy jeść regularnie, urozmaicony pokarm, jeść powoli i dobrze żuć.

102 Dieta Przy ileostomii należy pić około 2 litry, ponieważ słabsze jest wchłanianie w jelicie cienkim, jelito dopiero musi się „nauczyć” wchłaniać wodę. Picie zbyt małej ilości wody powoduje szybkie odwodnienie, osłabienie, złe samopoczucie, uczucie ciągłego zmęczenia i łatwej męczliwości. Powoduje zarówno zaparcia, jak i biegunki. Najlepiej pić niegazowaną wodę mineralną, soki, ziołowe herbatki, kawę i zwykłą herbatę. Alkohol nie jest zabroniony, ale niewskazany.

103 Dieta Zamiast 2-3 dużych posiłków dziennie spożywać 4-6 mniejszych posiłków. W przypadku usunięcia fragmentu jelita cienkiego, pacjenci mogą mieć również problemy z wchłanianiem pokarmów (skrócone jelito ma mniejsze możliwości trawienne). Im większa część jelita została usunięta, tym większe powoduje to zaburzenia (zespół krótkiego jelita).

104 Dieta Gdy pozostawiony kawałek jelita cienkiego nie jest w stanie przyswajać pokarmów w ilości wystarczającej do życia, konieczne jest żywienie pozajelitowe -dożylne.

105 Dieta Jeśli problemem są nadmierne wydzielanie gazów i nieprzyjemnych zapachów, można unikać produktów: brokuły, brukselka, fasola, groch, grzyby, kalafior, kapusta, kukurydza, napoje gazowane, ogórki, piwo, szpinak. Produkty, które mogą powodować nieprzyjemne zapachy: brokuły, brukselka, cebula, czosnek, jajka, kalafior, kapusta, ryby, szparagi, niektóre przyprawy.

106 Biegunka Pod pojęciem "biegunka" rozumiemy stan, gdy stolec wyraźnie zmienił konsystencję na rzadszą niż dotychczas i jest go znacznie więcej. Treść wydobywająca się z ileostomii zawsze jest półpłynna. Pierwsze tygodnie po operacji jest nawet bardzo rzadka, z czasem jelito cienkie "uczy się" wchłaniać wodę i stolec jest gęstszy.

107 Biegunka Przy ostrej biegunce, gdy stolec jest rzadki prawie tak jak woda, należy skontaktować się z lekarzem, gdyż grozi to odwodnieniem. Biegunki mogą być spowodowane zatruciem pokarmowym, błędem żywieniowym (ciężkostrawne potrawy), piciem zbyt małej ilości wody.

108 Biegunka W przypadku biegunki należy zwiększyć ilość wypijanych płynów. Dieta powinna wówczas zawierać pokarmy, które zagęszczają stolec, np. ryż, banany, ser, kluski, grzanki. Unikać potraw rozluźniających stolec: piwo i inne alkohole, ostre przyprawy, świeże owoce (z wyjątkiem bananów) i warzywa, zielony groszek, szpinak, suszone śliwki.

109 Zaparcia Zaparcie u ileostomika najczęściej jest spowodowane błędem żywieniowym lub niestrawnością. Ileostomia przestaje wydalać stolec, następuje wzdęcie brzucha i odczuwa się silny ból kolkowy, napływający falami. Zaparcie może trwać od kilkunastu godzin do kilku dni, zazwyczaj mija samoistnie.

110 Zaparcia Blokadę mogą powodować niektóre produkty spożywcze, jednak w dużym stopniu zależy to od indywidualnych możliwości jelita. W czasie trwania zaparcia należy ograniczyć jedzenie, pić dużo wody, soki ze wszystkich owoców można pić bez ograniczeń. Bardzo pomocne może być masowanie lub delikatne uciskanie brzucha, a także ćwiczenia - "brzuszki" lub przysiady.

111 Zaparcia Wykonać irygację.
Wprowadzić do jadłospisu surowe jabłka, popcorn, pomarańcze, mandarynki, grejpfruty, grzyby, orzechy, wiórki kokosowe, mak, szczypiorek. Przy dłużej trwających zaparciach konieczne jest udanie się do lekarza, gdyż może to spowodować nawet skręt jelit.

112 Ubranie Konieczność noszenia worków nie ma większego wpływu na sposób ubierania się. Trudno co prawda polecać obcisłe dżinsy, ale poza tym nie ma przeszkód, żeby nosić co kto lubi. Worki są niewielkie i niewidoczne pod ubraniem. W przypadku doboru stroju kąpielowego warto pamiętać, że strój wzorzysty lepiej niż jednokolorowy zamaskuje nierówności.

113 Kąpiele Można brać prysznic i kapać się wannie zarówno z workiem jak i bez. Woda nie powoduje odklejania się worków. Nie może też dostać się do jelita przez stomię, gdy kąpiemy się bez worka.

114 Podróżowanie Dobrą zasadą jest zabierać w podróż więcej sprzętu niż sądzimy, że będzie nam potrzebne. W przypadku podróży samolotem, sprzęt należy mieć zawsze przy sobie, w bagażu podręcznym. Nie zostawiać sprzętu w nagrzanym samochodzie, bo klej może się rozpuścić.

115 Seks Stomia nie musi i nie powinna wpływać na życie seksualne.
Przede wszystkim, nie należy się obawiać, że można stomię uszkodzić w czasie stosunku. Jedynym problemem może być przełamanie oporów przed przyznaniem się do stomii.

116 Seks W rzeczywistości, tak jak i w innych sprawach w kontaktach międzyludzkich, wszystko zależy od umiejętności rozmawiania i zdolności wzajemnego zrozumienia się. Faktem jest, że można mieć udane życie seksualne ze stomią, tak jak można mieć nieudane życie seksualne bez stomii.

117 10 wskazówek, które pomogą zapanować nad workami
1. Trzeba wypróbować różne rodzaje worków i różnych producentów, zanim pacjent zdecyduje się na jeden typ. Jeśli worki jednoczęściowe zawodzą, należy spróbować dwuczęściowych i na odwrót. 2. Jeśli płytka kwadratowa przyklejona jest tak, że krawędź jest równoległa do ziemi, spróbować zmienić orientację płytki na skórze tak, żeby to przekątna płytki była równoległa do ziemi.

118 10 wskazówek, które pomogą zapanować nad workami
3. Dokładnie należy przyciąć otwór w płytce, żeby przylegał do stomii. Nie może być zbyt mały, bo wtedy płytka nie przylega dokładnie i treść jelitowa może pod nią podciekać. Jeśli będzie za duży, to wydzielina będzie drażniła skórę wokół stomii. Generalnie otwór w płytce powinien mieć taką samą średnicę jak stomia. 4. Jeśli na skórze są nierówności lub fałdy, można spróbować wyrównać je pastą uszczelniającą.

119 10 wskazówek, które pomogą zapanować nad workami
5. W przypadku podrażnień skóry dobrze działa pasta uszczelniająco-gojąca. 6. Przed naklejeniem worka skórę wokół stomii dobrze jest przemyć czystą wodą, najlepiej bez żadnych środków. Nie należy też używać żadnych kremów. Jeśli na skórze zostały pozostałości starej płytki, można je usunąć przy pomocy płynów lub chusteczek specjalnie przeznaczonych do przemywania skóry.

120 10 wskazówek, które pomogą zapanować nad workami
7. Przed naklejeniem płytki skóra musi być idealnie wysuszona. Można sobie pomóc suszarką do włosów, byle nie przesadzić z temperaturą i się nie poparzyć. 8. Po naklejeniu płytki i nałożeniu worka, należy płytkę docisnąć ręką i przytrzymać tak przez około minutę. Ma to na celu rozgrzanie płytki i lepsze przyczepienie jej do skóry. Przed naklejeniem na skórę płytkę można włożyć na chwilę pod pachę, żeby się trochę rozgrzała.

121 10 wskazówek, które pomogą zapanować nad workami
9. W przypadku stomii płaskich warto wypróbować płytek wklęsłych, tzw. convex. Są znacznie droższe, ale powinny się trzymać dłużej na skórze i mogą być bardziej niezawodne. 10. Jeśli problemy nie znikają, najlepiej spotkać się z pielęgniarką stomijną. Można spróbować kontaktować się z infoliniami producentów sprzętu, gdzie dyżurują pielęgniarki stomijne.

122 Sprzęt dodatkowy gaziki ułatwiające czyszczenie skóry z treści jelitowej i resztek sprzętu stomijnego pasty, kremy, pudry, gaziki gojące podrażnienia pasty uszczelniające, kleje tzw. "druga skóra" gaziki zwiększające przyczepność worków stomijnych

123 Powikłania ileostomii
Dermatologiczne Treść wydostająca się z ileostomii, zawiera duże ilości kwasów żółciowych i soku trzustkowego, które niszczą (trawią) skórę w okolicy przetoki. Dlatego ileostomicy, dużo częściej niż pacjenci posiadający inne stomie, mogą mieć problemy z nadżerkami skóry wokół stomii oraz nieszczelnością sprzętu stomijnego.

124 Powikłania ileostomii
Podrażnienia skóry wokół stomii mogą być spowodowane też miejscowymi reakcjami alergicznymi na składniki płytki worka stomijnego lub środków pomocniczych (past, pudrów itp.). Uczulenia na sprzęt stomijny zdarzają się jednak coraz rzadziej, nowoczesny sprzęt wykonywany jest z substancji hypoalergicznych.

125 Powikłania ileostomii
Chirurgiczne Niedokrwienie stomii Martwica stomii (zwykle spowodowana jej niedokrwieniem) Wypadanie stomii (związane najczęściej z niewłaściwym jej przymocowaniem do powłok brzusznych)

126 Powikłania ileostomii
Wpadanie (wciągnięcie) stomii - może być spowodowane niedostatecznym "uwolnieniem" jelita w trakcie operacji, a w efekcie nadmiernym jego napięciem (wciągnięcie następuje w tym przypadku już w okresie pooperacyjnym). W późniejszym okresie wpadanie stomii może być skutkiem znacznego wzrostu masy ciała, blokadą stomii, przepukliną. Powikłanie to bardzo utrudnia zaopatrzenie przetoki w sprzęt stomijny, a czasami zmusza do interwencji chirurgicznej.

127 Powikłania ileostomii
Zakażenie okołostomijne Przetoka okołostomijna Przepuklina okołostomijna (występuje znacznie rzadziej niż przy kolostomii)

128 KONIEC