Działanie promieniowania ultrafioletowego na człowieka Czy solaria są bezpieczne? Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii, Gdański Uniwersytet.

Prezentacja na temat: "Działanie promieniowania ultrafioletowego na człowieka Czy solaria są bezpieczne? Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii, Gdański Uniwersytet."— Zapis prezentacji:

1 Działanie promieniowania ultrafioletowego na człowieka Czy solaria są bezpieczne? Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii, Gdański Uniwersytet Medyczny Kierownik: Prof. dr hab. med. Roman Nowicki Aneta Szczerkowska Dobosz

2 Słońce (łac. Sol) – centralna gwiazda Układu Słonecznego, największe naturalne źródło energii, światła i ciepła symbol władzy, siły

3 Parasol wł. parasole ( para sole przeciw słońcu) Słownik wyrazów obcych, PWN

4 1903 r. Niels Ryberg Finsen - nowoczesna fototerapia 1890 r. Palm – krzywica a niedobór słońca

5 Przyczyny zwiększonej ekspozycji skóry na promieniowanie UV Zmiany obyczajowe Wydłużenie życia Zastosowanie sztucznych źródeł energii świetlnej w celach kosmetycznych Zmniejszenie warstwy ozonowej

6 Zmiany obyczajowe jako przyczyna zwiększonej ekspozycji skóry na UV - kanony mody Gabrielle Bonheur Chanel (1883 – 1971)

7 Louis Reard, Paryż, 194 6 " bikini girls“ rzymskie ruiny Piazza Armerina, Sycylia Zmiany obyczajowe jako przyczyna zwiększonej ekspozycji skóry na UV - kanony mody

8 „ sunshine holidays” Zmiany obyczajowe - sposób spędzania wolnego czasu

9 Zmiany obyczajowe - sposób spędzania wolnego czasu „sunshine holidays”

10 Wydłużenie życia jako przyczyna zwiększonej ekspozycji skóry na UV

11 Zmniejszenie warstwy ozonowej jako przyczyna zwiększonej ekspozycji skóry na UV

12 Zastosowanie sztucznych źródeł energii świetlnej w celach kosmetycznych

13 Korzystne efekty działania promieniowania UV na człowieka

14 Niedobór światła słonecznego Sezonowe zaburzenia afektywne (SAD,seaso nal affective disorder) Saeed SA. Am Fam Phisician, 1998, 57, 1340. Hillhouse J. Arch Dermatol,2005 151, 1465.

15 Korzystne efekty działania promieniowania UV Właściwości przeciwbakteryjne ( < 300 nm, UVC )

16 Korzystne efekty działania promieniowania UV na człowieka - wpływ UVB na metabolizm witaminy D 3 Homeostaza wapniowa Regulacja miejscowej odpowiedzi immunologicznej

17 Korzystne efekty działania promieniowania UV w leczeniu chorób skóry Snellman E. Br J Dermatol 1993, 128,172. Naturalna klimatoterapia Skuteczność helioterapii nad Morzem Martwym (badania kontrolowane )

18 Korzystne efekty działania promieniowania UV w leczeniu chorób skóry PSORALENY (FUROKUMARYNY) Fotochemoterapia (PUVA) - niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne (320-400 nm) + psoraleny

19 Korzystne efekty działania promieniowania UV w leczeniu chorób skóry Fototerapia Leczenie Łuszczyca Bielactwo nabyte Atopowe zapalenie skóry Świerzbiączka guzkowa Fotodermatozy Pokrzywka barwnikowa Skórne chłoniaki T-komórkowe Pityriasis lichenoides chronica Liszaj płaski GVHD Profilaktyka Wielopostaciowe osutki świetlne Pokrzywka słoneczna Chronic actinic dermatitis

20 Psychiczne uwarunkowania nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV Tanoreksja - tanning behaviour zaburzone zachowanie związane z nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV o cechach psychicznego i behawioralnego uzależn ienia

21 Korzystanie z naturalnych i sztucznych źródeł światła może uzależniać Warthan M. Arch Dermatol, 2010, 141, 963. Wzorzec zachowania charakterystyczny dla chorób z uzależnienia od substancji – UV light substance related disorder (SRD) uwalnianie endogennych opioidów

22 Niekorzystne reakcje skóry na promieniowanie UV Wczesne Rumień Opalenizna Przerost naskórka Późne Fotostarzenie Fotokancerogeneza Fotodermatozy

23 Penetracja promieniowania UV do skóry UVB : 90 % pochłaniane w naskórku UVA : >50% do w-wy siateczkowatej i brodawkowatej

24 Wczesne efekty wpływu promieniowania UVB na skórę - ostre odczyny posłoneczne Rumień Oparzenie I stopnia Oparzenie II stopnia

25 Wczesne efekty wpływu promieniowania UVB na skórę - pigmentacja natychmiastowapóźna UVA UVA i UVB

26 Późne powikłania przewlekłej ekspozycji skóry na promieniowanie UV Kancerogeneza posłoneczna Posłoneczne starzenie skóry (fotostarzenie )

27 Rodzaje starzenia się skóry Zewnątrzpochodne starzenie skóry Fotostarzenie Wewnątrzpochodne starzenie skóry Chronosta rzenie Moulin G. i inni. Ann Dermat Venereol 1994,121, 721.

28 Fotostarzenie – obraz kliniczny Plamy soczewicowate Zmiany naczyniowe Zaskórniki, prosaki posłonec zne

29 Fotostarzenie – obraz kliniczny Erytromelanoza międzymieszkowaKroplista hypomelanoza

30 Fotostarzenie – obraz kliniczny Skóra gruba, szorstka, nieelastyczna Głębokie zmarszczki Przerost gruczołów łojowych Upośledzone gojenie

31 Fotokancerogeneza Ekspozycja na UV Uszkodzenie DNA Mutacje Transformacja nowotworowa

32 Wpływ promieniowania UV na układ immunologiczny w skórze – działanie immunosupresyjne Duthie M.S. Br J Dermatol 1999, 140, 995.

33 Stan przednowotworowy ( rak kolczystokomórkowy ) 75% chorych w wieku 80-90 lat Rogowacenie słoneczn e

34 Nieczerniakowe nowotwory skóry Karagas MR. J Natl Cancer Inst. 2002, 94, 224. Rak kolczystokomórkowy Rak podstawnokomórkowy

35 Czerniak skóry De Vries E. International Journal of Cancer, 2003, 107,119. ↑ częstości zachorowań Szczyt zachorowań: 20-45 r.ż. Przyczyna ¾ zgonów z powodu nowotworów skóry Najwyższy wskaźnik zachorowań - Australia, Skandynawia

36 Czerniak skóry – epidemiologia

37 Czerniak skóry – czynniki ryzyka

38 Solaria a ryzyko nowotworów skóry Związek między korzystaniem z solariów a zwiększonym ryzykiem raków skóry (BCC) Dodatnia korelacja z wiekiem, w którym rozpoczyna się korzystanie z solariów

39 Profilaktyka - ochrona skóry przed promieniowaniem UV Ochrona naturalna skóry przed UV Ochrona zewnętrzna - filtry Związki naturalne

40 Profilaktyka - ochrona skóry przed promieniowaniem UV związki naturalne Antyoksydanty Tokotrienole beta-karoten, flawonoidy (kwarcetyna), witamina E i jej estry, wyciągi roślinne Gingo biloba, Echinacea,Thea sinensis) Nichols J i inni.: Arch Dermatol Res. 2010, 302 :71-83.

41 Fototypy skóry wg. Fitzpatricka Fototyp skóryKolor skóry Skłonność do oparzeń i opalania I BiałyZawsze rumień, nigdy pigmentacja II Biały Zawsze rumień, potem niewielka pigmentacja III BiałyNiewielki rumień, silna pigmentacja IV Oliwkowy Bez fazy rumieniowej, silna pigmentacja V Brązowy Bez fazy rumieniowej VI CzarnyNigdy rumień

42 Profilaktyka - ochrona zewnętrzna skóry przed UV Strategie „shade – seeking” Mechaniczna ochrona skóry Strategie „shade – seeking”

43 Profilaktyka - ochrona skóry przed UV - filtry słoneczne Zabezpieczenie przed ostrymi odczynami posłonecznymi Profilaktyka fotostarzenia fotokancerogenezy, fotodermato z

44 Profilaktyka - ochrona skóry przed promieniowaniem UV – dobry filtr Określona trwałość fotochemiczna Ochrona wobec UVB i UVA Brak przenikania przez barierę skóry właściwej Bez środków przeciwzapalnych w składzie

45 Ochrona skóry przed promieniowaniem UV - filtry słoneczne - problemy Brak poczucia zagrożenia -wydłużanie czasu ekspozycji na słońce Niedobór wit. D ? Rola suplementacji Boyd AS. J AM Acad Dermatol, 1995, 33,941. Green A. Lancet 1999, 354, 723.

46 Regulacje prawne dotyczące korzystania z solariów Lancet oncology, 2009,10, 751.

47 Zasady racjonalnego korzystania z solariów (wg WHO) Przeciwwskazania fototyp I lub II znamiona barwnikowymi na skórze, z dużą ilością piegów oparzenia słoneczne w dzieciństwie osoby poniżej 18 roku życia stany przednowotworowe/ nowotwory skóry uszkodzenia posłoneczne skóry przyjmowanie leków/kosmetyków uwrażliwiających na promienie UV Sugerowane środki ostrożn ości sprawne technicznie solarium okulary ochronne z filtrem UV odstępy > 48 godzin nadzór wykwalifikowanego personelu zakaz stosowania tzw. "przyspieszaczy opalania"

48 Rola środków masowego przekazu w zmianie postrzegania opalonej skóry „Moda” na nieopalanie się Do solarium z dowodem osobistym !

49 Propagowanie bezpiecznych sposobów ekspozycji na UV Akcje edukacyjne w szkołach Publiczne kampanie edukacyjne http://www.czerniak-stop.pl/ http://www.badajznamiona.pl/

50