Gady Reptilia.

Prezentacja na temat: "Gady Reptilia."— Zapis prezentacji:

1 Gady Reptilia

2 Cechy charakterystyczne
są zmiennocieplne, oddychające płucami, czaszka styka się z tzw. atlasem za pomocą jednego kłykcia potylicznego, żuchwa stawowo łączy się z czaszką za pośrednictwem kości kwadratowej, skóra, niemal całkowicie pozbawiona gruczołów, podziału serca na lewą połowę tętniczą oraz prawą żylną.

3 Budowa zewnętrzna i wewnętrzna
gadów

4 Skóra jest sucha, szorstka lub delikatna, wytwarzająca rogowe tarcze (żółwie i krokodyle) lub tarczki i łuski (jaszczurki, węże), nieprzepuszczalna dla gazów, nie mogą więc oddychać przez skórę. miejsca styku łusek i tarczek są słabo zrogowaciałe, dzięki czemu gady zachowują dużą ruchliwość, u krokodyli naskórek zużywa się i odrasta w miarę złuszczania, a u jaszczurek i węży jest zrzucany w postaci wylinki , w skórze jaszczurek znajdują się gruczoły udowe, żółwie mają gruczoły u nasady kończyn, a krokodyle po bokach żuchwy, ubarwienie gadów zależy od rozmieszczenia komórek pigmentowych – melanoforów, lipoforów, alloforów i guanoforów.

5 Układ szkieletowy

6 Układ szkieletowy - czaszka
połączona jest z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia potylicznego, który ma trzy powierzchnie stawowe (środkową i dwie boczne), posiada otwory otoczone łukami kostnymi - zmniejsza to ciężar czaszki bez utraty odporności mechanicznej, żółwie i krokodyle mają czaszkę akinetyczną, tzn. kości szczęki są zrośnięte z puszką mózgową, u węży kości szczęki połączone są z czaszką ruchomo za pomocą więzozrostów – jest to tzw. czaszka kinetyczna, żuchwę gadów budują kości: zębowa, stawowa, nadkątowa, kątowa i wieńcowa. Kość kwadratowa łączy żuchwę z mózgoczaszką.

7 Typy czaszek u gadów

8 Typy czaszek u gadów Na podstawie planu rozmieszczenia otworów wyróżnia się 4 typy czaszki: anapsydalny – brak otworów skroniowych (anapsydy, współcześnie – żółwie), synapsydalny – jedna para otworów skroniowych nie sięgających kości ciemieniowej, stykające się z łukiem jarzmowym (synapsydy – "gady ssakokształtne"), parapsydalny – jedna para otworów skroniowych, bliższych grzbietowi czaszki, nie stykających się z kośćmi jarzmowymi (wymarłe gady morskie), diapsydalny – dwie pary otworów skroniowych. Czaszki współczesnych jaszczurek i węży pochodzą od tego typu, ale wiele składników uległo redukcji.

9 Układ szkieletowy - kręgosłup
Składa się przeważnie z 5 odcinków: szyjny – pierwszy kręg atlas. Nie posiada trzonu i składa się tylko z pierścienia kostnego. Drugi kręg – obrotowy. Następne kręgi mają budowę typową dla kręgów szyjnych, piersiowy (mostkowy) – kręgi opatrzone powierzchniami stawowymi dla żeber, lędźwiowy – kręgi bez powierzchni stawowych dla żeber, krzyżowy – przeważnie 2 kręgi, zrastają się za pośrednictwem żeber z miednicą, ogonowy – u niektórych kilka początkowych kręgów łączy się z krótkimi żebrami.

10 Układ szkieletowy - kręgosłup
kręgosłup jaszczurek jest w zasadzie podzielony na cztery odcinki: szyjny (8 kręgów), mostkowo-lędźwiowy (tułowiowy) (22 kręgi), krzyżowy (2 kręgi) i ogonowy (kilkadziesiąt kręgów), u beznogich jaszczurek i węży występuje tylko odcinek tułowiowy i ogonowy, brak mostka, u żółwi wyróżnia się odcinek szyjny, tułowiowy i krzyżowy, które są zrośnięte z płytkami kostnymi puklerza oraz ogonowy. Żebra są zrośnięte z płytkami kostnymi pancerza, więc nie ma ruchomej klatki piersiowej, kręgi gadów są przeważnie przodowklęsłe (u żółwi tyłowklęsłe).

11 Szkielet – pasa barkowego, miednicowego, kończyn
Pas barkowy kość krucza, kość przedkrucza, łopatka, obojczyk. Pas miednicowy kość bezimienna (kość biodrowa, kulszowa, łonowa). Kończyna przednia kość ramieniowa, kości przedramieniowe (łokciowa, promieniowa), kości ręki (nadgarstek, śródręcze i kości palców). Kończyna tylna kość udowa, kości podudzia (kość piszczelowa i kość strzałkowa), kości stopy (kości stępu, śródstopia, palców). U węży i beznogich jaszczurek szkielet pasów barkowego i miednicowego jest przeważnie zredukowany i pozostają części szczątkowe.

12 Uzębienie u żółwi brak, u większości gadów, oprócz agam i kameleonów, podlegają stałej wymianie (polifiodontyzm), zęby mogą występować na kościach szczękowych, żuchwie, lemieszu, kościach podniebiennych i skrzydlastych (formy prymitywne) lub na kościach szczękowych i żuchwie (formy młodsze filogenetycznie), u niektórych są podobne do siebie (homodontyzm), a u innych zróżnicowane (heterodontyzm).

13 Uzębienie – typy osadzenia
akrodontyczne – osadzone podstawą na kościach szczęki lub żuchwy np. agamy, pleurodontyczne – przytwierdzone z boku kości, np. legwany, tektodontyczne – osadzone w zębodołach - tylko krokodyle.

14 Układ mięśniowy silny zanik metamerii mięśniowej,
rozwinięcie się mięśni szyjnych, rozwój mięśni międzyżebrowych, odgrywających ważną rolę w mechanizmie oddychania, skomplikowaną muskulaturą kończyn.

15 Układ pokarmowy jama gębowa, wyraźnie odgraniczoną od gardzieli (gruczoły przyżuchwowe, językowe, wargowe, jadowe), u żółwi i krokodyli występuje kostne podniebienie oddzielające przewody nosowo-gardzielowe od jamy gębowej. przełyk, żołądek, jelito cienkie, którego przedni odcinek – dwunastnica – tworzy charakterystyczną pętlę, w której znajduje się trzustka, przewód trzustkowy wpada do dwunastnicy w tym samym miejscu co przewód wątrobowy, wątroba jest płatowata i posiada woreczek żółciowy,

16 Układ oddechowy narządy oddechowe rozwinięte są zawsze jako płuca, jedynie u żół­wi miękkoskórych obok zdecydowanie płucnego istnieje jeszcze również oddychanie tlenem rozpuszczonym w wodzie przy pomocy kosmkowatych utworów w gardzieli, podobne urządzenie mają węże morskie, ale tam tlen z wody dostaje się przez śluzówkę jamy ustnej i dziąsła.

17 Układ oddechowy pofałdowane płuca, z wyjątkiem krokodyli (gąbczaste),
wentylację płuc uwydatniają ruchy klatki piersiowej, u węży i padalców jedno płuco ulega redukcji, a drugie jest wydłużone i może tworzyć worek powietrzny, powietrze do płuc dostaje się przez szczelinę krtaniową oraz przez tchawicę rozdzielającą się na oskrzela i oskrzeliki.

18 Układ oddechowy U gadów o bu­dowie wydłużonej, „wężokształtnych" płuca są długie i kiszkowate, a jedno z nich bywa zawsze mniej lub bardziej zredukowane. U wężów i jaszczurek występuje od­dychanie wsysające, tzn. powietrze wciągane jest do płuc przez rozszerzenie klatki piersiowej, a przez jej ściśnięcie wydychane. U żółwi, tkwiących w uniemożliwiającym takie ruchy pancerzu, klatka piersiowa nie może wykonywać skurczów i rozkurczów oddechowych, toteż u nich, podobnie jak u płazów, występuje oddychanie wtłacza­jące-przez poruszanie dnem gardzieli.

19 Układ krwionośny serce zbudowane jest z dwóch przedsionków oraz komory podzielonej niepełną przegrodą na dwie części, w czasie skurczu przegroda przylega do górnej części serca, więc następuje dobre oddzielenie krwi żylnej od tętniczej, jedynie u krokodyli przegroda jest pełna (serce z dwóch przedsionków i dwóch komór), zatoka żylna gadów jest słabo rozwinięta, pień tętniczy podzielony na 3 tętnice: tętnicę płucną, aortę lewą i aortę prawą. wwww.biologia.opracowania.pl

20 Układ nerwowy kresomózgowie podzielone jest na dwie półkule,
kora mózgowa dobrze rozwinięta, międzymózgowie małe i słabo rozwinięte, obecna szyszynka i przysadka, śródmózgowie zawiera ośrodki wzrokowe i słuchowe, móżdżek nieduży, ale dobrze rozwinięty, rdzeń przedłużony (zamózgowie) posiada esowate wygięcie.

21 Układ wydalniczy w czasie rozwoju zarodkowego funkcjonują pranercza, a u gadów dorosłych nerka ostateczna, u samic pranercza ulegają całkowitemu zanikowi, a u samców przekształcają się w najądrze, od nerek odchodzą moczowody, którymi do kloaki spływa mocz, do kloaki otwiera się też pęcherz moczowy, który występuje jednak tylko u żółwi i jaszczurek, ostatecznym produktem przemian białkowych jest silnie stężony kwas moczowy, ponieważ gady są urikoteliczne i oszczędzają gospodarkę wodną organizmu.

22 Układ chłonny jest dobrze rozwinięty,
złożony jest z pni chłonnych, zatok i serc limfatycznych, śledziona leży w krezce w pobliżu żołądka.

23 Układ rozrodczy, rozmnażanie
układ rozrodczy żeński złożony jest z parzystych jajników oraz jajowodów uchodzących do kloaki, układ rozrodczy męski zbudowany jest z jąder, wychodzą z nich kanaliki tworzące najądrza, z którego wychodzą nasieniowody łączące się z kloaką. U wszystkich samców oprócz hatterii występuje narząd kopulacyjny. jaja są typu polilecytalnego – zawierają duże ilości żółtka w osłonkach pergaminowatych, a u żółwi i krokodyli w wapiennych skorupkach. zapłodnienie wewnętrzne, jajorodne, jajożyworodne lub żyworodne, rozwój prosty, zarodki tworzą błony płodowe – owodniowce.

24 Jaja u gadów mają odpowiednie osłony (skorupę wapienną i pergaminową),
zarodek wykształca błony płodowe, właściwa komórka jajowa to kula żółtkowa, owodnia (z ektodermy) – tworzy pęcherz wokół zarodka, zapewnia zarodkowi środowisko wodne , chroni przed urazem, wyschnięciem, omocznia (z endodermy ) – gromadzą się w niej szkodliwe metabolity. Jest to zarodkowy pęcherz moczowy - wydaliną zarodków jest kwas moczowy, kosmówka (z ektodermy) – umożliwia kontakt zarodka z otoczeniem; odpowiada za wymianę gazową; są w niej wyrostki – kosmki; u żyworodnych ssaków kosmówka bierze udział w tworzeniu łożyska które zapewnia kontakt z otoczeniem, a jego otoczeniem jest organizm matki, mezoderma uczestniczy w tworzeniu każdej błony.

25 Zmysły - wzrok najlepiej rozwinięty zmysł gadów,
u węży obie powieki są zrośnięte, a warstwy ich skóry stają się przezroczyste w partiach leżących przed gałką oczną, u większości jaszczurek, żółwi i kro­kodyli występuje jeszcze trzecia powieka (błona migawkowa, ako­modacja następuję przez zmianę krzywizny soczewki. Tylko u węży przez bezpośrednie przybliżanie lub oddalanie soczewki przez mięśnie, siatkówka nie zawiera pręcików, a tylko czopki.

26 Zmysły – oko ciemieniowe
jest to wy­pukłość wierzchniej partii międzymóżdża, leży pod przezroczystym miejscem skóry i przedstawia się, jako pęcherzyk z soczewkowatym tworem, wewnątrz znajdują się, komórki zmysłowe wrażliwe na światło, a pomiędzy nimi komórki pigmentowe, ma on budowę oka bezkręgowców, często kształtem i zabarwieniem odcina się od otoczenia, szczególnie dobrze wykształcone jest oko ciemieniowe u padalca, jedynie u hatterii jest dziś jeszcze utrzymany związek oka ciemieniowego z szyszynką.

27 Zmysły - słuch składa się z ucha wewnętrznego i środkowego, które łączy się z gardzielą przewodami Eustachiusza, w uchu środkowym znajduje się strzemiączko, ucho środkowe przykryte jest błoną bębenkową, ucho wewnętrzne różnicuje się i tworzy ślimak, u węży nie ma jamy bębenkowej, ale występuje kostka słuchowa.

28 Zmysły – dotyk, węch narządy dotyku w skórze (plamki dotykowe, pory w łuskach), zmysł dotyku jest bardzo rozwinięty i osiąga wysoki stopień wykształcenia szczególnie u tych gadów, które używają do tego celu języka, węże mogą swym rozdwojonym językiem wyczuwać ciała stałe, wcale ich nie dotykając, odczuwają one prawdopodobnie fale powietrzne wywołane szybkimi ruchami tego narządu, a odbite od owych przedmio­tów, wrażenia węchowe są odbierane przez zakończenia nerwowe znajdujące się w części węchowej jamy nosowo-gardzielowej oraz przez narząd Jacobsona odchodzący od górnej części jamy gębowej.

29 Koniec 