Pobierz prezentację
Pobieranie prezentacji. Proszę czekać
1
METODOLOGIA I METODYKA NAUK PRZYRODNICZYCH
Lucyna Wojas
3
Przypomnienie Hipoteza :
jednoznaczne stwierdzenie mówiące co jest potencjalnym wyjaśnieniem dla obserwacji [jakiegoś zjawiska]. możliwość jej weryfikacji: ODRZUCENIA lub POTWIERDZENIA
4
Sztuka eksperymentowania...
1. Odpowiednia grupa kontrolna 2. Randomizacja (lub eliminacja) wszystkich potencjalnych zmiennych zaburzających (confoundig variables)
5
Plan i specyfika eksperymentu
Natura jednostek eksperymentu Liczba i rodzaj zabiegów Właściwości miar odpowiedzi na zabieg
6
Najprostszy eksperyment
zmienna zależna (dependent variable) zmienna niezależna (independent variable)
7
wpływ zabiegu | treatment effect
grupa eksperymentalna | experimental group grupa kontrolna | control group
8
wpływ zabiegu | treatment effect
grupa eksperymentalna | experimental group grupa kontrolna | control group TREAT
9
wpływ zabiegu | treatment effect
grupa eksperymentalna | experimental group grupa kontrolna | control group TREAT
10
Najprostszy eksperyment
osobniki do zabiegów i kontroli powinny zostać przydzielone losowo zmienna niezależna (independent variable)
11
osobniki do zabiegu/ów i kontroli powinny być przypisane losowo
osobniki podlegające zabiegowi i kontroli muszą być traktowane jednakowo (poza zabiegiem)
12
osobniki do zabiegu/ów i kontroli powinny być przypisane losowo
osobniki podlegające zabiegowi i kontroli muszą być traktowane jednakowo (poza zabiegiem)
13
osobniki do zabiegu/ów i kontroli powinny być przypisane losowo
osobniki podlegające zabiegowi i kontroli muszą być traktowane jednakowo (poza zabiegiem)
14
Blocking – grupowanie Termin od eksperymentów rolniczych
Blok – fragment ziemi wybrany tak aby żyzność, czy położenie nie wpływało na zabieg
15
Blocking – grupowanie Jeśli jedna ze zmiennych może wpływać na wyniki eksperymentu możemy ją „poblokawać” np. młody średni stary Prędkość biegu Prędkość biegu Dieta A Dieta B Dieta A Dieta B
16
Zabieg eksperymentalny
Grupowanie Jeśli testujemy obiekt o różnych porach dnia powinniśmy mieć losową próbę (+/- równą) w każdej z nich zabieg rano południe wieczór Zabieg eksperymentalny Grupa 1 (N=12) Grupa 2 (N=11) Grupa 3 (N=13) Zabieg kontrolny Grupa 4 (N=11) Grupa 5 (N=13) Grupa 6 (N=12)
17
Completely randomised design - całkowita losowość
* Manipulujemy jedną zmienną * Pozostałe zmienne na tym samym poziomie (lub losowe i niewielkie odchylenie) * Możliwe kiedy inne czynniki poza zabiegiem nie są istotne (np.pogoda, płeć) plusy minusy Bezpośrednie porówanie gupy kontrolnej i eksperymentalnej Nie można testować interakcji pomiędzy zmiennymi Łatwy do przeprowadzenia i analizy
18
Obiekty eksperymentu
19
Rozkład zabiegów Chwytamy i podajemy testosteron
Chwytamy i podajemy flutamide Chwytamy i podajemy placebo
20
Rozkład zabiegów Chwytamy i podajemy testosteron
Chwytamy i podajemy flutamide Chwytamy i podajemy placebo
21
Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
Rozkład zabiegów Ustalanie terytoriów Parowanie się Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
22
Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
Rozkład zabiegów Ustalanie terytoriów Parowanie się Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
23
Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
Rozkład zabiegów Ustalanie terytoriów Parowanie się Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
24
Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
Rozkład zabiegów Ustalanie terytoriów Parowanie się Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
25
Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
Rozkład zabiegów Ustalanie terytoriów Parowanie się Wysiadywanie jaj i klucie piskąt Pseudozabiegi: Czas w sezonie Model = Zabieg x Pseudozabieg ŹLE!
26
Factorial design – zabieg czynnikowy
* Umożliwia równoczesne testowanie kilku czynników na obiekt eksperymentu (zabieg, płeć, pora dnia) * Pozwala na testowanie interakcji pomiędzy zmiennymi
27
Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
Rozkład zabiegów Ustalanie terytoriów Parowanie się Wysiadywanie jaj i klucie piskąt
28
Zmienna dodatkowa: Czas w sezonie
Rozkład zabiegów OK! Ustalanie terytoriów Parowanie się Wysiadywanie jaj i klucie piskąt Zmienna dodatkowa: Czas w sezonie Model = Zabieg x Czas
29
Wyniki z poprawnego eksperymentu
30
Matched – pairs design eksperyment sparowany
Wykorzystywany kiedy spodziewamy się dużych różnic odpowiedzi pomiędzy osobnikami Każdy osobnik testowany jest przynajmniej dwa razy (sam dla siebie jest kontrolą)
31
Eksperyment sparowany
Wykorzystywany kiedy spodziewamy się dużych różnic odpowiedzi pomiędzy osobnikami Każdy osobnik testowany jest przynajmniej dwa razy (sam dla siebie jest kontrolą)
32
Repeated measures – powtarzane pomiary
Wielokrotne powtarzanie pomiarów jednego obiektu Umożliwia analizę nawet w przypadku braku niektórych pomiarów dla poszczególnych obiektów (GEE, GLMM) os. 1 2 3
33
Rozkład eksperymentów
1. 2. 3. 4. 5. Ustalanie terytoriów Parowanie się Wysiadywanie jaj i klucie piskąt 6. Zmienne dodatkowe: czas w sezonie, kolejność pseudopowtórzeń Model= Zabieg x Czas x Kolejność
34
4 pytania – Tinbergen 1963 Horyzont czasowy: AKTUALNY
Horyzont czasowy: HISTORYCZNY Bezpośredni Proximate Jak to działa? Jak się rozwija? Ostateczny Ultimate Do czego służy? Jak wyewoluował?
35
Badanie „rozwoju” Horyzont czasowy: AKTUALNY
Horyzont czasowy: HISTORYCZNY Bezpośredni Proximate Jak to działa? Jak się rozwija? Ostateczny Ultimate Do czego służy? Jak wyewoluował? Tinbergen 1963
36
Badanie „rozwoju” Longitudinal measurement – „wzdłużne” os. 1 2 3
37
Badanie „rozwoju” Cross-sectional experiment - przekrojowe os. 1 2 3
38
Wzdłużne vs. przekrojowe
Badana jest wielkość repertuaru hipotetycznego ptaka Samce dożywają do 5 lat Dla 10 samców odnotowywano wielkość repertuaru (w jednym lub więcej sezonów)
39
Wzdłużne vs. przekrojowe
Badania przekrojowe (każdy z ptaków miał raz oceniony repertuar w wieku 1-5) r=0.58
40
Wzdłużne vs. przekrojowe
Badania wzdłużne (każdy z ptaków miał co roku raz oceniony repertuar w wieku 1-5)
41
Wzdłużne vs. przekrojowe
To nie repertuar wzrasta z wiekiem ale ptaki o różnym repertuarze różnią się przeżywalnością
42
Błąd systematyczny Selekcjonowanie np. osobników do eksperymentów
Np. w badaniach dotyczących wchłaniania witaminy A u człowieka pod uwagę bierzemy tylko niebieskookie kobiety
43
Błąd systematyczny Selekcjonowanie np. osobników do eksperymentów
Np. ślimaki dzielą się na dorodne i niedorodne i tylko te pierwsze należy brać pod uwagę w badaniach
44
Błąd systematyczny Selekcjonowanie np. osobników do eksperymentów
Procedury próbkowania np. ...
45
Proporcje płci w populacjach nornika w środowiskach
o różnej presji drapieżniczej
46
Proporcje płci w populacjach nornika w środowiskach
o różnej presji drapieżniczej
47
Proporcje płci w populacjach nornika w środowiskach
o różnej presji drapieżniczej
48
prowadzi do błędnych lub niekonkluzywnych wyników
Błąd systematyczny Selekcjonowanie np. osobników do eksperymentów Procedury próbkowania prowadzi do błędnych lub niekonkluzywnych wyników
49
Kiedy osiągniemy sukces
Posiadamy odpowiednie możliwości techniczne
50
Kiedy osiągniemy sukces
Posiadamy odpowiednie możliwości techniczne Nie wprowadzamy błędu systematycznego (systematic bias) i minimalizujemy błąd losowy
51
Kiedy osiągniemy sukces
Posiadamy odpowiednie możliwości techniczne Nie wprowadzamy błędu systematycznego (systematic bias) i minimalizujemy błąd losowy Potrafimy określić, czy eksperyment przebiega oraz jest wykonywany prawidłowo!!!
52
Kiedy osiągniemy sukces
Posiadamy odpowiednie możliwości techniczne Nie wprowadzamy błędu systematycznego (systematic bias) i minimalizujemy błąd losowy Potrafimy określić, czy eksperyment przebiega oraz jest wykonywany prawidłowo!!!
54
Wrony i trąbiki Hipteza Błędy Eksperyment
Podobne prezentacje
© 2024 SlidePlayer.pl Inc.
All rights reserved.