GLEBA Opracował: Anna Pietruszka.

Prezentacja na temat: "GLEBA Opracował: Anna Pietruszka."— Zapis prezentacji:

1 GLEBA Opracował: Anna Pietruszka

2 SKŁAD GLEBY FAZA STAŁA GLEBY FAZA PŁYNNA GLEBY FAZA GAZOWA GLEBY

3 SKŁAD GLEBY Faza stała to składniki mineralne, organiczne, oraz żyjące w glebie organizmy. Pomiędzy jej cząstkami tworzą się przestrzenie, wypełnione przez płyny lub gazy.

4 SKŁAD GLEBY Faza płynna to woda oraz rozpuszczone w niej pierwiastki i związki chemiczne. Faza gazowa to powietrze glebowe. Faza płynna i gazowa są konkurencyjne wobec siebie. Zadaniem rolnika/ogrodnika jest stworzenie odpowiednich dla roślin stosunków wodno-powietrznych w glebie.

5 FAZA STAŁA GLEBY SKŁAD MECHANICZNY GLEBY SKŁADNIKI MINERALNE GLEBY
SKŁADNIKI ORGANICZNE GLEBY ORGAZNIZMY ŻYWE W GLEBIE

6 SKŁAD MECHANICZNY (GRANULOMETRYCZNY) GLEBY
Skład mechaniczny (granulometryczny) gleby określa procentową zawartość w glebie cząstek o różnej średnicy. Wyróżniamy: Części szkieletowe Części ziemiste

7 SKŁAD MECHANICZNY (GRANULOMETRYCZNY) GLEBY
Części szkieletowe Kamienie Okruchy skał i minerałów o średnicy 20 i więcej mm Żwir Cząstki o średnicy mm (żwir gruby) i 1-10 mm (żwir drobny)

8 SKŁAD MECHANICZNY (GRANULOMETRYCZNY) GLEBY
Części ziemiste – średnica <1 mm Piasek Pył Części spławialne

9 SKŁAD MECHANICZNY (GRANULOMETRYCZNY) GLEBY
Piasek Składa się z minerałów, głównie kwarcu, skaleni i miki Średnica cząstek 0,1 – 1 mm Piasek gruby, średni i drobny Pył Drobne cząstki gleby o średnicy 0,02–0,1 mm Głównie krzemionka, kwarc, domieszki minerałów ilastych

10 SKŁAD MECHANICZNY (GRANULOMETRYCZNY) GLEBY
Części spławialne (ilaste) Składają się z minerałów ilastych, cząstek próchnicy, wodorotlenków żelaza, glinu, fosforu i manganu, także z bezpostaciowej krzemionki Średnica cząstek poniżej 0,02 mm Cząstki te: Zwiększają pojemność wodną gleb i zawartość składników pokarmowych

11 SKŁAD MECHANICZNY (GRANULOMETRYCZNY) GLEBY
Części spławialne Gleby o zbyt dużej zawartości cz. spł.: Zbyt zwięzłe Mało przewiewne Ciężki Zimne Problem z uprawą Skłonność do zaskorupiania się i głębokiego pękania podczas suszy

12 Wpływ frakcji na właściwości gleby piasek
Wpływa rozluźniająco na spoistość gleby Zwiększa przepuszczalność i przewiewność Gleby o dużej zawartości piasku tworzą układy i zbyt wielkiej liczbie dużych porów Zbyt szybkie przesiąkanie wód opadowych do głębszych warstw Zasięg podsiąkania wód jest ograniczony Skutek: GLEBY TAKIE SĄ ZBYT SUCHE Zwykle gleby takie są ubogie w składniki pokarmowe

13 Wpływ frakcji na właściwości gleby pył
Poprawia właściwości fizyczne gleby: Zwiększa pojemność wodną Zwiększa zdolność podsiąkania wody Domieszka pyłu wpływa na poprawę struktury gleby Niepożądane: jednolite warstwy pyłu, które mogą twardnieć (utrudniony wzrost korzeni) Gleby z warstwą pyłu w podłożu łatwo przesychają

14 Wpływ frakcji na właściwości gleby ił gruby (0,02-0,05 mm)
Nieduża zawartość w glebie wpływa korzystnie: Poprawa struktury Zwiększona pojemność wodna Zwiększona kapilarność Duże ilości w glebie: Wywołuje słabe zgruźlenie gleby Nieodpowiednie właściwości wodne i powietrzne

15 Wpływ frakcji na właściwości gleby ił drobny (0,005-0,002 mm)
Ułatwia podnoszenie wody kapilarnej Przyczynia się do wyparowywania wody

16 Wpływ frakcji na właściwości gleby ił koloidalny (<0,002 mm)
Zwiększa pojemność sorpcyjną gleb (zawiera minerały ilaste o dużej pojemności sorpcyjnej) Zlepia cząstki glebowe w agregaty – poprawia właściwości fizyczne gleby Umiarkowana zawartość w glebie – zwiększa jej wartość użytkową (gleby o strukturze gruzełkowatej i zasobne w składniki pokarmowe)

17 Wpływ frakcji na właściwości gleby ił koloidalny (<0,002 mm)
Duża zawartość: Zwiększa pęcznienie gleby przy nawilgotnieniu Zwiększa lepkość, zwięzłość i plastyczność gleby Takie gleby: Zasobne w składniki pokarmowe Złe właściwości fizyczne – trudno przepuszczalne, często podmokłe

18 SKŁAD MECHANICZNY (GRANULOMETRYCZNY) GLEBY
Gleby dzielimy (ze względu na skład mechaniczny) Gleby kamieniste Gleby żwirowe Gleby piaskowe Gleby pyłowe Gleby ilaste Gleby gliniaste

19 GLEBY KAMIENISTE Zawierają 25% i więcej kamieni Zbyt przewiewne
Słaba zdolność zatrzymywania wody Duża przepuszczalność Mała zdolność do zatrzymywania składników pokarmowych Nie nadają się do uprawy roślin Są to gleby bardzo lekkie

20 Wpływ frakcji na właściwości gleby kamienie i żwir
Znaczna zawartość części szkieletowych w glebach lekkich wpływa ujemnie na ich właściwości fizyczne Powodują zbytnią przewiewność i przepuszczalność Gleby takie: Niska urodzajność Utrudniona uprawa W glebach ciężkich ich domieszka zwiększa przewiewność gleby, jej zdolność ogrzewania oraz przepuszczalność

21 GLEBY ŻWIROWE Ponad 50% stanowią cząstki żwiru
Zawierają też części spławialne (do 25%) Wodę i składniki pokarmowe zatrzymują w stopniu niewystarczającym Nawożenie – łatwość wypłukiwania składników przez wody opadowe Są to gleby lekkie

22 GLEBY PIASKOWE Ponad 50% składu to piasek
Zawierają zwykle poniżej 20% części spławialnych Jeśli do 5% cz. Spław. – piaski luźne Więcej części spław. – piaski gliniaste lub piaski pylaste Przy starannej uprawie i nawożeniu nadają się do uprawy roślin Są to gleby lekkie lub średnie

23

24

25 GLEBY PIASKOWE Szybkie obsychanie i nagrzewanie się tych gleb (na nich najwcześniej na wiosnę może zacząć się uprawa) Zazwyczaj nie zamakają w wyniku długotrwałych opadów Składniki pokarmowe są łatwo wymywane Zwłaszcza N i K Powinny być wnoszone małymi dawkami, głównie na wiosnę

26 GLEBY PYŁOWE Zawierają ponad 40% frakcji pyłowych
Duża ilość części spławialnych (do 50%) Dobrze magazynują wodę i składniki pokarmowe Prawidłowa uprawa – dobre warunki dla roślin Gleby średnie lub ciężkie

27 GLEBY PYŁOWE Gleby wytworzone z utworów pyłowych są dość trudno przepuszczalne i często mało przewiewne Gleby pyłowe wytworzone z lessów: Lepsze wł. Wodno-powietrzne, są bardziej przepuszczalne, przewiewne i ciepłe Pyły wodnego pochodzenia: Tendencja do zaskorupiania się oraz do rozpylania Wymagają starannej uprawy mechanicznej

28 GLEBY ILASTE Ponad 50% części spławialnych Niewielka domieszka piasku
Są to gleby ciężkie i bardzo ciężkie Zasobne w składniki pokarmowe Trudna uprawa Stawiają duże opory narzędziom uprawowym (wymagają dużej siły pociągowej – duże zużycie paliwa)

29 GLEBY ILASTE Gleby wytworzone z iłów są zimne, słabo przepuszczalne, nieprzewiewne, bardzo zasobne w składniki pokarmowe (duże zdolności sorpcyjne) Powolne obsychanie – późno rozpoczyna się uprawa na wiosnę Silnie wysychają, głębokie spękania Łatwo się zbrylają, pory ulegają zasklepieniu

30

31

32 GLEBY GLINIASTE Zawierają cząstki glebowe o różnej średnicy
Gliny lekkie – do 30% części spławialnych Gliny średnie i ciężkie - >50% cz. spław. Nadają się pod uprawę roślin W dobrej uprawie gleby gliniaste średnie wykazują dobre właściwości wodno-powietrzne Gleby gliniaste ciężkie są trudne do uprawy, łatwo ulegają zbrylaniu, mają złe właściwości wodno-powietrzne

33

34

35 SKŁADNIKI MINERALNE GLEBY
Pierwiastki rozpuszczone w wodzie stanowią podstawę odżywiania roślin Rośliny korzystają z pierwiastków jedynie, gdy występują one w formie dostępnej dla roślin Niewystarczające dla roślin w glebie ilości: N, K, P, Mg, Ca, czasem B i Mo

36 SKŁADNIKI MINERALNE GLEBY
Makroelementy Rośliny pobierają je w największych ilościach N, K, P, Mg, Ca, S, Fe, C, O2, H Węgiel i tlen rośliny pobierają z powietrza Wodór rośliny pobierają z wody

37 SKŁADNIKI MINERALNE GLEBY
Mikroelementy Pobierane przez rośliny w niewielkich ilościach Ich brak uniemożliwia prawidłowy wzrost i rozwój roślin B, Mn, Cu, Zn, Mo

38 SKŁADNIKI MINERALNE GLEBY
Gleby w Polsce wykazują najczęściej największe niedobory azotu N łatwo ulega wymywaniu z gleb Najmniej azotu – w glebach piaszczystych Najwięcej azotu – w glebach bogatych w związki organiczne (głównie próchnicę)

39 SKŁADNIKI ORGANICZNE GLEBY
Substancja organiczna powstaje w glebie z obumierających części roślin, ciał drobnoustrojów i zwierząt Związki organiczne ulegają przemianom: Mineralizacja humifikacja

40 SKŁADNIKI ORGANICZNE GLEBY
Mineralizacja Zwykle przeważa nad humifikacją Jest to rozpad związków organicznych do prostych składników mineralnych Przebiega w warunkach tlenowych (butwienie) Lub w warunkach beztlenowych (gnicie)

41 SKŁADNIKI ORGANICZNE GLEBY
Humifikacja Powoduje powstawanie w glebie próchnicy Procesowi temu podlega ok. 25% substancji organicznej To proces długotrwały i złożony Substancja wyjściowa to różne związki organiczne np. białka, kwasy organiczne, tłuszcze, celulozy, pektyny, lignina (największa rola) Pierwszy etap: rozkładanie złożonych związków organicznych do prostych Drugi etap: synteza, w wyniku której powstaje próchnica czyli humus

42 SKŁADNIKI ORGANICZNE GLEBY
Próchnica (humus) – jest mieszaniną koloidalnych związków organicznych Występuje w postaci różnych związków chemicznych Zawiera: Ok. 58% C, 5% N, 30% O2, 4,5% H Śladowe ilości innych pierwiastków Bardzo ważna rola w glebie

43 SKŁADNIKI ORGANICZNE GLEBY
Rola próchnicy w glebie: Wpływa na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby Stanowi źródło składników pokarmowych dla roślin Ma zdolność magazynowania w glebie pierwiastków i ochrony ich przed wymywaniem Wpływa na utrzymanie właściwego odczynu, przeciwdziałając nadmiernemu zakwaszeniu

44

45 SKŁADNIKI ORGANICZNE GLEBY
Magazynuje w glebie wodę, zapobiegając suszy Ma właściwości klejące – powoduje sklejanie cząstek gleby w agregaty (gruzełki) i przeciwdziała ich odpadowi Struktura gruzełkowata nadaje glebom lekkim zwięzłość, gleby ciężkie rozluźnia Struktura gruzełkowata stwarza najkorzystniejsze warunki dla roślin

46 SKŁADNIKI ORGANICZNE GLEBY
Próchnica nadaje glebie ciemniejszą barwę – łatwiejsze nagrzewanie się Gleby próchniczne są ciepłe (wiosną rośliny wcześnie rozpoczynają wegetację) Gleby w Polsce zawierają niewielką ilość próchnicy – 1-2%

47 ORGANIZMY ŻYWE W GLEBIE
MIKROORGANIZMY MIKROFLORA (bakterie, promieniowce, grzyby, glony) MIKROFAUNA (pierwotniaki) ORGANIZMY ROŚLINNE ORGANIZMY ZWIERZĘCE

48 ORGANIZMY ŻYWE W GLEBIE
Jakie funkcje pełnią w glebie organizmy żywe? Na czym polega funkcja czynna organizmów żywych w glebie? Na czym polega funkcja bierna? Na jakiej głębokości w glebie znajduje się największa ilość organizmów żywych?

49 ORGANIZMY ŻYWE W GLEBIE
5. Scharakteryzuj funkcje mikroorganizmów glebowych (ogólnie). 6. Wymień grupy bakterii glebowych i podaj ich funkcję. 7. Co to jest nitryfikacja? 8. Co to jest denitryfikacja? 9. Jakie znaczenie mają promieniowce, glony, grzyby i pierwotniaki występujące w glebie?

50 ORGANIZMY ŻYWE W GLEBIE
10. Opisz wpływ roślin wyższych na glebę. 11. Jaka jest rola nicieni występujących w glebie? 12. Jakie funkcje spełniają w glebie dżdżownice? 13. Jakie jest znaczenie owadów i drobnych gryzoni występujących w glebie?

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60